Tàu sân bay USS Nimitz của Mỹ. Ảnh: AFP
Người phát ngôn Lầu Năm Góc John Kirby ngày 2/2 thông báo, nhóm tác chiến tàu sân bay USS Nimitz đang rời vùng hoạt động của Bộ tư lệnh Trung tâm và di chuyển đến khu vực do Bộ tư lệnh Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương phụ trách, kết thúc hơn 270 ngày hiện diện gần Iran. Với quyết định mới nhất này, Mỹ sẽ không còn tàu sân bay nào hoạt động tại Trung Đông. Đây có thể được coi là một trong những tín hiệu tích cực cho thấy Mỹ có thể có ý định xoa dịu tình hình với Iran sau những căng thẳng leo thang thời gian gần đây.
Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ Ned Price hôm qua tiếp tục khẳng định lập trường của Mỹ: “Nếu Iran tuân thủ hoàn toàn thỏa thuận hạt nhân 2015, Mỹ cũng sẽ có bước đi tương tự. Chúng tôi sẽ coi đây là nền tảng để xây dựng một thỏa thuận mạnh mẽ và lâu dài hơn, giúp giải quyết tất cả các lĩnh vực khác mà các bên còn e ngại”.
Bước đi của Mỹ được thực hiện trong bối cảnh Iran tiếp tục có các hành động phá vỡ các cam kết trong Thỏa thuận hạt nhân 2015. Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA) hôm qua ra báo cáo cho biết Iran đã bắt đầu làm giàu urani với tổ máy thứ hai gồm các máy ly tâm IR-20 tân tiến tại trung tâm hạt nhân Natanz, tiếp tục vi phạm thỏa thuận với các cường quốc. Vì vậy, với bước đi thiện chí mới nhất của Mỹ, giới quan sát cho rằng vẫn là chưa đủ để có thể hạ nhiệt căng thẳng với Iran.
Foad Izadi, giáo sư, Khoa Nghiên cứu Thế giới, Đại học Tehran nhận định: “Thời điểm này Mỹ vẫn chưa có dấu hiệu sẽ thực hiện đúng nghĩa vụ của mình. Iran vẫn chờ họ thực hiện phần việc của mình. Nếu Mỹ làm điều đó, quay trở lại với Kế hoạch hành động toàn diện chung thì Iran cũng sẽ quay trở lại tuân thủ các cam kết trong thỏa thuận lịch sử này, như các nhà lãnh đạo Iran đã nói”.
Trên thực tế, cả chính quyền mới của Mỹ và Iran đều đang muốn duy trì thỏa thuận hạt nhân ký năm 2015, song chưa bên nào tỏ rõ ý định nhượng bộ trước. Iran muốn Mỹ quay lại thỏa thuận này nhưng kèm theo “kế hoạch và hành động thiết thực có thể đáp ứng lợi ích của Tehran”. Trong khi Mỹ dù để ngỏ khả năng có thể quay trở lại với Kế hoạch hành động toàn diện chung, song thời điểm này vẫn một mực khẳng định còn quá sớm để xem xét đề xuất của Iran về việc hồi sinh thỏa thuận hạt nhân.
Mặc dù vấn đề hạt nhân Iran được nhận định có triển vọng sáng sủa khi Tổng thống Mỹ Joe Biden được đánh giá có cách tiếp cận mềm dẻo hơn so với thời chính quyền tiền nhiệm, với ưu tiên đưa Mỹ quay trở lại thỏa thuận hạt nhân lịch sử. Song từ những diễn biến hiện tại có thể thấy bất đồng giữa Mỹ-Iran về vấn đề hạt nhân sẽ khó giải quyết trong một sớm một chiều. Chính Ngoại trưởng Mỹ, ông Antony Blinken mới đây thừa nhận, Mỹ còn "một chặng đường dài" để tái gia nhập thỏa thuận hạt nhân năm 2015./.