Từ điển Macmillan định nghĩa, "body shame" là hành động chỉ trích người khác, thường dựa vào việc người đó quá béo hoặc gầy. Những câu nói mang tính nhận xét tưởng như vô thưởng vô phạt, nói nặng thì là bất lịch sự như "béo như lợn", "gầy như nghiện"… cũng được coi là hành vi miệt thị cơ thể người khác.
Hay trong ghiên cứu về khái niệm body shame (sự xấu hổ về cơ thể), tác giả Gilbert & Jeremy cũng đề cập đến những trải nghiệm tiêu cực hình thể và chức năng cơ thể. Còn Hiệp hội Tâm lý Mỹ cho rằng, body shame gây ra cảm xúc tiêu cực khi so sánh bản thân với một tiêu chuẩn được phần đông xã hội thừa nhận.
Do đó, body shame gồm nhiều hành vi khác nhau, như gián tiếp hoặc trực tiếp chê bai, chế giễu hình thể của người khác hoặc bản thân tự chối bỏ và phê phán hình thể của chính mình.
Thằng kia chắc cuồng gym rồi nên dáng mới đẹp thế, sao mà nó béo thế nhỉ, chân đã to lại đen, mặt nhiều mụn thế kia mà không bịt khẩu trang lại,...Là những lời nói quen thuộc mà chúng ta vẫn thường thấy mỗi khi các cô gái tụm năm tụm ba để "body shame" về một người khác.
Vậy, con trai thì có bao giờ body shame về một người khác giới?
Trước đây, đã có không ít những bài viết từng bàn luận về việc con trai thích "dìm hàng", bình phẩm phụ nữ. Chẳng hạn, câu chuyện của cô gái có tên Xđào, xoay quanh việc so sánh cách ứng xử của trai Việt với những chàng trai ngoại quốc, đã từng gây ra một cuộc "bùng nổ" trên mạng xã hội.
Xđào nhận xét "Đàn ông Việt Nam cũng không tệ như mấy bài so sánh trai Việt trai Tây này nọ, nhưng có một mẫu số chung mà mình vô cùng vô cùng vô cùng hãi hùng của hầu hết các anh là: thói vô duyên, thường hay bodyshame người khác..".
Theo cô, câu nói điển hình của đàn ông dễ làm phụ nữ mất tinh thần nhất đó là: Sao nay em béo vậy, em ăn lắm thế, em mặc cái gì thấy gớm vậy?... Và cho dù, những lời nói này xuất phát từ người mà mình đang hẹn hò hay từ bạn bè đồng nghiệp thì cũng đều vạn lần là thô thiển để nói giữa người với người, chưa kể lại hướng đến phụ nữ.
Hay câu chuyện về một cô gái lần đầu tiên thấy xấu hổ về bản thân mình bởi những lời chê bai ác ý từ mọi người. Khi ấy, cô mới chỉ là một cô nhóc học cấp 1.
Trong một lần đi lấy phần cơm trưa, chú đầu bếp- chồng của cô giáo chủ nhiệm vừa nhìn thấy cô đã thốt lên rằng "chân con bé này to nhỉ", khiến cho một đứa trẻ như cô phải bối rối không biết nên làm gì trước tràng cười ngày càng lớn hơn từ những bạn bè đồng trang lứa.
Sau đó, những biệt danh đã được đặt ra và cô phải dành cả quãng thời gian còn lại trong những năm cấp 1 để sống trong sự chịu đựng từ những trò đùa và những cái tên xấu xí ấy "Cho đến tận bây giờ khi đã trưởng thành và không một lời chế giễu nào có thể chạm đến sự yếu đuối trong tôi, nhưng khi nhớ lại bản thân mình của năm lớp 2 đó, tôi vẫn cảm thấy nỗi sợ hãi, sự tủi thân và có gì đó oan ức khi trở thành chủ đề trêu chọc của đám bạn cùng lớp".
Có thể thấy, body shame thường xuất phát từ một lời nói vô ý nào đó mà con trai thì lại chẳng bao giờ để tâm xem cảm xúc của người nghe như thế nào. Đáng buồn hơn, một số bạn nam còn thẳng thừng "chế giễu" chính người yêu của mình một cách công khai trước đám đông hoặc trên mạng xã hội.
Thử nghĩ xem, khi bạn bị thằng bạn cùng phòng chê thân hình gầy gò như cò hương, rồi lại bị cô người yêu xinh đẹp chê bai "nhìn anh sao chán đời thế, cứ như thiếu ăn ý, làm em đi cùng anh cũng thấy ngại" thì sẽ buồn và xấu hổ đến mức nào. Vậy thì ngược lại, cô gái của bạn cũng sẽ vô cùng tự ti về chính mình nếu như bị body shame thẳng thừng như vậy.
Người ta thường cho rằng, con gái mới hay ngồi lê đôi mách để lấy hoàn cảnh của một nhân vật nào đó biến thành câu chuyện tám của mình.
Nhưng trên thực tế, con trai mới là "chẳng phải dạng vừa" khi chỉ cần một cô gái đi qua cũng đủ để họ buông ra những lời nhận xét thiếu lịch sự như em này ngon vậy, mông to thế, ngực như màn hình phẳng thế kia hay thậm chí là phá lên cười rất vô tư như thể không đụng chạm tới lòng tự trọng của ai cả.
Không ít người có suy nghĩ, body shame là một cách chỉ ra khuyết điểm của người khác để họ biết cách tự hoàn thiện mình hơn. Nhưng sự thật thì vẫn là sự thật, body shame là sự "miệt thị" chứ không phải là lời khuyên.
Dẫu biết rằng, việc body shame một ai đó là điều sai trái và nên bị tẩy chay nhưng body shame chỉ có thể bị chấm dứt khi thay đổi được chính suy nghĩ của mỗi người về việc thôi tự ti về bản thân mình. Và điều này dường như là rất khó, thậm chí là không thể khi bất cứ ai cũng muốn mình có thể trở thành một hình mẫu lý tưởng "chân thon, eo con kiến, mặt v-line" mà xã hội đã đặt ra.
Việc theo đuổi sự hoàn hảo song song với việc sự ganh ghét được tạo ra từ những ám ảnh thường ngày của con người khiến cho họ dần mất đi nhận thức rằng cái nào đúng, cái nào sai. Vậy có chăng, những nạn nhân của body shame hãy tự cứu lấy mình thay vì đợi mọi người dừng lại thói quen này.
Quay trở lại vấn đề chính về việc đàn ông con trai thường thích "săm soi" nhược điểm của bạn khác giới và muốn trở thành "chàng trai vạn người mê" thì phải làm như thế nào? Câu trả lời duy nhất, đó là hãy ngưng ngay việc body shame phụ nữ và đừng nhầm lẫn giữa góp ý thẳng thắn với chê bai để rồi gây tổn thương tới người khác.
Thay vì dùng những câu như "em sắp giống heo rồi đấy" hay "chân em to bằng anh rồi này" thì hãy chuyển sang những từ ngữ dễ nghe hơn như "người ta bảo con gái mà mập là phúc hậu lắm" hoặc "anh thích con gái mập mập một chút, nhìn rất dễ thương". Chắc chắn, cô ấy sẽ vui vẻ và yêu bạn nhiều hơn.
Chẳng phải là các cụ đã có câu: lời nói chẳng mất tiền mua, lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau, các chàng trai hãy khéo léo một chút trong cách ứng xử và hành động, đừng để đến khi bị rơi vào danh sách đen của ai đó mới giật mình nhận ra ta đã vô duyên tới cỡ nào...