Người xưa có câu: "Có thờ có thiêng, có kiêng có lành". Người Việt thường rất coi trọng những điều xảy ra trong ngày đầu năm mới và quan niệm rằng: những ngày đầu năm mới nếu gặp nhiều điều tốt thì sẽ may mắn cả năm và ngược lại.
Xuất phát từ quan niệm đó nên từ xưa trong dân gian có rất nhiều điều cần kiêng kỵ trong năm mới để cả năm gặp nhiều may mắn như: kiêng quét nhà, kiêng đổ rác trong ngày Tết…
1. Kiêng quét nhà, đổ rác vào ngày mùng Một
Kiêng quét nhà vào ngày mùng 1 Tết là điều dễ thấy nhất ở các gia đình người Việt Nam. Trước Tết các gia đình đều quét dọn nhà cửa sạch sẽ, gọn gàng nên vào ngày Tết không cần dọn dẹp nữa.
Những ngày đầu năm, các gia đình đều kiêng quét nhà bởi theo quan niệm nếu quét nhà là sẽ hất tài lộc ra khỏi cửa. Hoặc có thể quét nhưng phải để rác ở một góc nhà chứ không hót đi.
2. Kiêng cho lửa, nước đầu năm
Lửa tượng trưng cho sắc đỏ, cho sự may mắn. Trong ngày đầu năm, việc cho đi lửa là cho đi cái đỏ, cái may mắn khiến gia đình có nguy cơ gặp nhiều điều rủi ro, tai vạ.
Nước là một trong những nguyên tố khởi nguyên của vũ trụ nên người Việt Nam quan niệm, nước tượng trưng cho sự sinh sôi. Nước cũng được ví như nguồn tài lộc trong câu chúc: "Tiền vào như nước".
Thường thì trước khi bước sang năm mới, nhà nào cũng lo đổ đầy nước vào bể, dự trữ nước đủ cho sinh hoạt trong những ngày Tết. Từ trong tâm thức người ta tin rằng, năm mới đến sẽ đem theo của cải nhiều như nước.
Thời xưa, nhiều người còn có thông tục thuê người gánh nước đến và mừng tuổi cho người gánh một chút tiền, thế là cả chủ nhà lẫn người gánh thuê đều hả hê vì sẽ có một năm mới may mắn tốt lành.
3. Kiêng xông nhà khi không hợp tuổi với gia chủ
Với người Việt Nam người xông đất rất quan trọng, người đầu tiên bước vào nhà ai trong ngày mùng 1 Tết chính là người quyết định đem lại sự may mắn hoặc xui xẻo cho gia đình ấy trong cả năm.
Vì thế nếu không được gia chủ mời thì bạn nên tránh đi chúc Tết vào sáng mùng 1. Ngày đầu năm mới người Việt Nam thường chỉ đi thăm họ hàng, người thân.
4. Không tranh cãi, bất hòa
Vào những ngày Tết, mọi người thường cố giữ hòa khí, không tranh cãi, gắt gỏng dù có khó chịu đến thế nào. Người lớn tránh quát mắng, trẻ con không khóc lóc để giữ cho hòa khí một năm luôn vui vẻ, hòa thuận.
5. Không làm đổ vỡ đồ dùng
Người Việt Nam quan niệm đổ vỡ đồ dùng trong nhà như bát đĩa, ấm chén, gương trong ngày đầu năm báo hiệu cho sự chia lìa, đổ vỡ nên rất kiêng kỵ.
6. Không vay mượn đầu năm
Ngày đầu năm đều tránh cho vay, đi vay, đòi nợ hay trả nợ.Vì theo quan niệm, nếu đi vay thì cả năm sẽ túng thiếu cùng quẫn còn cho vay thì tiền bạc phân tán, không được may mắn, phát đạt.
7. Kiêng ăn món xui xẻo
Ngày đầu năm, người Việt không ăn những món như thịt vịt, cá mè, thịt chó vì theo quan niệm đó là những món ăn không tốt cho năm mới. Ngoài ra, một số vùng không ăn tôm vì sợ… đi giật lùi như tôm. Nếu ăn trong ngày Tết, công việc sang năm sẽ lùi chứ không thể tiến tới.
8. Kiêng giặt quần áo vào mùng 1, mùng 2 Tết
Theo tín ngưỡng dân gian, hai ngày đầu năm là ngày sinh của thủy thần – vị thần của sự sinh sôi, thịnh vượng, nên cần kiêng giặt quần áo để không mạo phạm đến thần, dẫn đến gặp xui xẻo.
Thực ra, người xưa chẳng có nhiều quần áo để giặt, và ngày Tết là dịp nghỉ ngơi, tiết trời lạnh, việc ngừng giặt hai ngày cũng chẳng mấy ảnh hưởng đến họ. Việc xả đi nhiều nước cũng sẽ làm tổn hại phúc lộc.
9. Đóng cửa ngày Tết sẽ đói nghèo, tù túng
Theo quan niệm, đóng cửa nhà trong ngày Tết sẽ đói nghèo tù túng, trừ khi phải ra khỏi nhà đi chơi, thăm hỏi…
Vì theo tín ngưỡng dân gian, từ sớm mồng 1 đến trước ngày rằm tháng giêng, Ngọc Hoàng cùng chư vị thần tiên sẽ giáng phàm du lý từng nhà và nếu đóng kín cổng, các vị coi như sự bất kính mà giận dỗi bỏ đi và cả năm, thậm chí nhiều năm sau gia đình sẽ không được hưởng phúc, sẽ bị đói nghèo, tù túng.
10. Kiêng nói những điều xui
Những phát ngôn đầu năm sẽ có ảnh hưởng đến những chuyện sẽ xảy ra trong năm. Vì vậy, bạn đừng nên nói những từ xui xẻo như "Chết mất" hay "Tiêu rồi","Hỏng rồi".
Đó là những từ không may mắn, thay vào đó bạn nên nói chuyện với mọi người bằng những từ ngữ dễ chịu, vui vẻ, và những câu mang lại may mắn không chỉ cho bản thân mà cho cả người xung quanh mình.
11. Không xuất hành ngày mồng Năm
Ngày mùng Năm là ngày nguyệt kị, người Việt thường không xuất hành đầu năm vào ngày này. Dân gian có câu: "Mùng năm, mười bốn, hai ba; đi chơi còn lỗ nữa là đi buôn", người Việt tin rằng mùng 5 không thích hợp cho các cuộc du xuân lấy lộc.
Mỗi vùng miền sẽ có những phong tục, kiêng kỵ khác nhau nhưng trên là những điều kiêng kỵ chung bạn cần biết và ghi nhớ để đón một năm mới an lành, sung túc và phát tài phát lộc. Chúc bạn và gia đình năm mới hạnh phúc, an khang, thịnh vượng!