Thất bại trên sân cỏ, thành công trong ngân hàng
Amerigo Sarri là một vận động viên xe đạp chuyên nghiệp. Mặc dù chưa bao giờ thành công trong những cuộc đua lớn, nhưng ông hạnh phúc khi bản thân luôn được theo đuổi đam mê (giành 37 giải thưởng ở các cuộc đua nghiệp dư), sống trên những vòng quay của bánh xe và rong ruổi khắp Italia.
Rồi ông Amerigo dừng chân tạm thời ở thành phố cảng Napoli, làm việc cho một công ty xây dựng. Ở đây, Maurizio Sarri chào đời vào tháng Giêng năm 1959.
Ông Amerigo đưa gia đình trở lại quê hương, miền Trung Italia, khi Maurizio mới 2 tuổi. Ông vẫn tiếp tục đua xe, và làm việc cho ILVA - một trong những nhà máy sản xuất thép lớn nhất châu Âu.
Chơi xe đạp, nhưng ông Amerigo cũng có niềm đam mê bóng đá. Tình yêu ấy có ảnh hưởng lớn đến người con trai Maurizio.
Khi là chàng trai trẻ, Maurizio chơi bóng cho CLB nghiệp dư Figline, thuộc xứ Toscana. Nhưng sự nghiệp cầu thủ của Maurizio không kéo dài lâu, sau khi những lần thử việc thất bại ở Fiorentina và Torino.
Maurizio Sarri chơi bóng ở vị trí hậu vệ, với lối đá mạnh mẽ và quyết liệt đến mức bị xem là thô bạo.
Giới bóng đá nghiệp dư xứ Toscana có một giai thoại về phong cách của Maurizio trên sân cỏ: các tiền đạo đối thủ thường cáo ốm để không phải ra sân thi đấu, tránh bị "ăn đòn" bởi Sarri. Nếu buộc phải thi đấu cũng tìm né xa, tránh va chạm.
Sarri quyết định chia tay sân cỏ sớm để tập trung vào học tập. Ông tốt nghiệp ngành Kinh tế và Thương mại, rồi học thêm về ngành Thống kê.
Sau khi tốt nghiệp, Sarri làm việc trong lĩnh vực ngân hàng và thăng tiến rất nhanh. Báo chí kinh tế châu Âu thường xuyên có những bài viết của các chuyên gia, khen ngợi về tài năng điều hành của Sarri trong lĩnh vực quản lý ngân hàng.
Ông từng có thời gian dài làm việc cho ngân hàng Banca Toscana (năm 2009, sáp nhập với tập đoàn ngân hàng MPS, được thành lập từ 1472).
Trên cương vị nhà quản lý ngân hàng, Sarri thường xuyên đi khắp châu Âu. Trong đó, thời gian làm việc của ông chủ yếu diễn ra ở London (Anh), Đức, Thụy Sĩ và Luxembourg.
Từ ngân hàng đến ghế huấn luyện
Maurizo Sarri thừa nhận, ông cảm thấy ngột ngạt khi mỗi ngày phải đeo cà vạt, mặc comple và gần như chỉ ngồi trong phòng. Ông nhớ bóng đá.
Thỉnh thoảng tham gia các trận đấu giao hữu nghiệp dư, nhưng Sarri chọn băng ghế huấn luyện khi ông quyết định trở lại với bóng đá. Mỗi ngày, Sarri đến văn phòng làm việc, và chiều tối ông đi huấn luyện cho các đội nghiệp dư mà không cần tiền.
"Tôi là con trai một công nhân. Với công việc ngân hàng, những gì kiếm được giúp tôi có một khoản vốn khá ổn. Vì thế, tôi làm việc miễn phí vào mỗi buổi chiều", Sarri tâm sự trong một cuộc phỏng vấn năm 2014.
Công việc huấn luyện miễn phí được Sarri thực hiện trong suốt hơn 10 năm, cho đến khi bước ngoặt xảy ra vào năm 2000.
Thời điểm ấy, Sansovino đang thi đấu ở giải nghiệp dư đã mời Sarri. Ngay mùa giải đầu tiên, ông giúp CLB giành chiến thắng ở giải nghiệp dư vùng Toscana, giành quyền lên Serie D - thứ hạng thấp nhất của hệ thống chuyên nghiệp bóng đá Italia.
"Năm 2001, khi Sansovino lên hạng, tôi hiểu chỉ làm tốt mọi việc nếu công tác huấn luyện trở thành nghề nghiệp chính của tôi. Gia đình hiểu những gì tôi muốn".
Sau thời gian suy nghĩ, và được gia đình chấp nhận, Sarri chính thức từ bỏ công việc mà nhiều người có mơ cũng không được. Với Sarri, băng ghế kỹ thuật trong bóng đá hấp dẫn hơn chiếc ghế quản lý ngân hàng, vốn mang lại cho ông khoản thu nhập được xếp vào hàng ngũ giàu có ở Italia và châu Âu.
Sự kiện quan trọng ngày diễn ra năm 2002, ít lâu sau khi Sarri đón sinh nhật thứ 43. Công việc khởi đầu không thể ngoạn mục hơn: ngay mùa 2002/03, Sansovino lên hạng Serie C2 thông qua play-off, và giành danh hiệu Cúp Serie D.
"Mister 33" và niềm say mê bóng đá tột cùng
Sau thành công ngoạn mục mùa giải 2002/03, Sarri được chú ý trong các giải đấu hạng thấp thuộc hệ thống Calcio. Ông rời Sansovino để bước vào những cuộc phiêu lưu mới, từ Sangiovannese đến Pescara, Arezzo, Avellino, Verona, Perugia, Grosseto, Alessandria, Sorrento.
Ở bất kỳ nơi nào Sarri dừng chân, ông đều để lại dấu ấn với tinh thần làm việc chuyên nghiệp, tỉ mỉ và đầy lòng say mê.
Nhà báo thể thao Fabrizio Ferrari đã theo dõi rất kỹ công việc của Sarri ngay từ khi ông dẫn Sansovino, và giữa họ là tình bạn thân thiết.
Fabrizio Ferrari đặt cho Sarri biệt danh "Mister 33" (Quý ngài 33). Sarri thừa nhận rất ghét biệt danh này, nhưng nó phản ánh chính xác một phần công việc tỉ mỉ của ông.
"Mister 33" xuất hiện khi Fabrizio Ferrari nhận thấy Sarri đưa ra đề án để giải quyết các tình huống bóng chết. Tổng cộng là 33 giải pháp, đó là theo ghi nhận riêng của nhà báo Ferrari, trong khi thực tế có thể nhiều hơn.
Từng giải pháp được Sarri giải thích rất chi tiết cho các cầu thủ, và đặt tên riêng. Ví dụ, một trong những giải pháp khai thác phạt góc được ông đặt tên "Loris".
"Khi một cầu thủ của Sarri hét lên ‘Loris’ trong pha phạt góc, HLV đối thủ sẽ tìm xem Loris là ai, yêu cầu các cầu thủ của mình phải theo kèm. Nhưng thực tế chẳng có anh chàng Loris nào. Ông ta sẽ tức điên và dễ mất kiểm soát chiến thuật", nhà báo Ferreri giải thích.
Fabrizio Ferrari chia sẻ, Sarri say mê bóng đá đến mức gọi ông là "bệnh nhân của bóng đá. Ngay khi còn ở Serie D, ông đã bỏ ra hơn 10 giờ mỗi ngày để làm việc. Không bao giờ ông ấy làm việc ít hơn".
Bàn ăn trong nhà cũng được HLV Sarri biến thành một sân bóng thu nhỏ. Ông Ferrari - người vẫn thường được đến nhà Sarri ăn tối, kể lại: "Ông biến chiếc bàn ăn thành sân bóng, liên tục di chuyển và phân tích về chiến thuật".
Trước đó, vào năm 1991, khi còn đang làm việc ngân hàng và trải nghiệm nghề HLV với CLB đầu tiên Stia, Sarri dành vài tuần để xây dựng chiến lược thể thao, bao gồm cả những điều nhỏ nhặt nhất.
Sau các trận đấu, dù kết quả như thế nào, Sarri luôn phân tích lại chiến thuật để tìm ra những hạn chế của đội. Ông cũng thường ăn tối với các đồng nghiệp, kể cả đối thủ, để học hỏi thêm.
HLV Maurizio Viscidi, một người bạn và cũng từng có dịp đối đầu Sarri trên ghế huấn luyện, tâm sự: "Có nhiều hôm chúng tôi ăn tối để bàn chiến thuật của trận đấu đã qua. Ông ấy chuyên nghiệp và đầy tỉ mỉ. Sarri làm việc đến 4 giờ sáng mới ngủ là bình thường".
Hành trình lên đỉnh cao
Ngày 25/6/2012, Sarri nhận được lời mời của Empoli. Cuộc đời ông sang trang, khi lần đầu tiên biết đến bóng đá Serie B.
Trong 9 vòng đầu tiên, Empoli chỉ giành được 4 điểm. Sarri bắt đầu cảm nhận được những thách thức của bóng đá chuyên nghệp, và ông không ngừng học hỏi, nghiên cứu và phân tích các vấn đề.
"Tôi dành ra 13 tiếng mỗi ngày để học tập. Tính cách, lời nói và kiến thức là những yếu tố đảm bảo cho thành công của một người. Tôi đã học điều này từ quá trình làm việc ở ngân hàng", Sarri trả lời trên nhật báo La Repubblica.
13 tiếng dành cho việc học để nâng cao kiến thức, rồi thời gian làm việc, Sarri ngủ rất ít.
Hiệu quả phòng ngự là vấn đề lớn nhất của Empoli. Sarri quyết định dùng công nghệ flycam vào các buổi tập luyện. Các cầu thủ được trực tiếp theo dõi hình ảnh và vị trí của mình, cũng như cách di chuyển, để từ đó khắc phục hạn chế.
Empoli trỗi dậy ngay sau đó, trước khi kết thúc mùa giải 2012/13 ở vị trí thứ 4 Serie B, và thua Livorno ở cuộc chiến play-off lên hạng. Nhưng cũng chỉ một năm sau, đội bóng xứ Toscana giành quyền lên Serie A với vị trí á quân Serie B.
Năm 2014, ở tuổi 55, lần đầu tiên Sarri được ra mắt sân chơi Serie A. Ông giúp Empoli trụ hạng thành công trong mùa 2014/15, trước khi được thưởng bằng bản hợp đồng mới kéo dài thêm 2 năm.
Ngã rẽ xuất hiện, khi Napoli tìm đến Sarri vào mùa Hè 2015, ngay khi hợp đồng mới với Empoli có hiệu lực. Sau cuộc chia tay của Rafa Benitez (sang Real Madrid), CLB thành phố cảng miền Nam Italia chọn Sarri cho băng ghế kỹ thuật.
Benitez rất được yêu thích ở Napoli, nhưng Sarri nhanh chóng xóa nhòa hình ảnh người tiền nhiệm đến từ Tây Ban Nha. Ông giành giải thưởng Băng ghế vàng 2015/16 - danh hiệu cao quý nhất của bóng đá Italia cho các HLV.
Sarri, người khai phá bản năng các cầu thủ
Yếu tố quan trọng làm nên thành công cho Sarri là khả năng đánh giá năng lực các cầu thủ, cũng như khai phá những giá trị còn tiềm ẩn mà không phải ai cũng nhìn ra.
Ở Empoli, Sarri giúp những nhân tố Riccardo Saponara, Daniele Rugani, Matias Vecino, Piotr Zielinski, Elseid Hysaj, Mario Rui… bước ra ánh sáng. Trong đó, 3 người sau đã cùng ông bước vào cuộc phiêu lưu thú vị với Napoli.
"Ông ấy có khả năng đánh giá chính xác phẩm chất của từng cầu thủ, để khai thác tốt hơn sức mạnh tiềm ẩn bên trong", nhà báo Fabrizio Ferrari khen ngợi.
Gonzalo Higuain là một ví dụ. Cầu thủ người Argentina từ lâu vốn đã là chân sút hàng đầu thế giới, đến khi được làm việc cùng Sarri, mùa 2015/16, anh bùng nổ hơn nữa. Nổi bật 36 bàn thắng ở Serie A, một kỷ lục tuyệt đối trong gần một thế kỷ giải đấu tồn tại.
Ngay những ngày đầu cuộc phiêu lưu trên đất Anh, với CLB Chelsea, nhà cầm quân sinh năm 1959 - tự nhận mình là một người "scaramanzia" (chủ nghĩa mê tín dị đoan), đã sớm chinh phục được các khán giả khó tính nhất.
Từ hình ảnh thực dụng dưới thời Jose Mourinho, và gần đây với Antonio Conte, Sarri biến Chelsea thành đội bóng đáng xem nhất xứ sương mù. The Blues chiếm lĩnh không gian rất tốt, và chuyền bóng ít chạm ở cường độ cao để áp đảo đối thủ.
Thường thì các HLV đều yêu cầu cầu thủ của mình theo kèm người. Sarri quan điểm khác. "Các bạn hãy nhìn theo bóng, và đừng quan tâm đến đối thủ". Nhờ vậy, các học trò của ông luôn tự tin triển khai bóng ở cường độ cao, tốc độ nhanh chóng mặt và không bị áp lực đối thủ là ai.
Chelsea đang là đội chuyền nhiều nhất Premier League, khi có 5.728 đường chuyền. Ngay đến Man City của Pep Guardiola cũng không sánh bằng, với 5.639 đường chuyền. Liverpool xếp thứ 3 về chuyền bóng, nhưng ít hơn 956 đường chuyền so với The Blues.
Triết lý của Sarri đang biến Jorginho thành ông vua chuyền bóng của Premier League. Từ Italia sang Anh là hai môi trường bóng đá trái ngược, nhưng Jorginho không gặp rắc rối nào, dẫn đầu giải đấu với 853 đường chuyền.
Sarri cũng nhận thấy tiềm năng của David Luiz - một "ông kễnh" dưới thời Conte, giúp anh hồi sinh và trở thành chuyên gia phát động lối chơi từ hàng thủ. Trung vệ người Brazil đang có 614 đường chuyền, xếp thứ 2 trong đội hình Chelsea, và thứ 5 ở Premier League.
Trên tất cả, Sarri đang biến Eden Hazard thành một cỗ máy ghi bàn thực sự, với 7 pha lập công, dẫn đầu cuộc đua Vua phá lưới Premier League.
Mourinho, Conte và các đời HLV trưởng đội tuyển Bỉ đều xem Hazard là tiền đạo cánh đơn thuần, hoặc cùng lắm thì cho tiến gần vào vai trò "số 10" để kiến tạo bóng. Sarri làm hơn thế. Ông xếp anh chơi cao hơn 10 mét so với trước, tiến vào trung lộ nhiều hơn.
Triết lý của Sarri, với ma trận chuyền bóng, khiến đối phương mất phương hướng và Hazard xuất hiện đúng lúc để ghi bàn. Hazard đang tiến hóa, giống như Cristiano Ronaldo ở Real Madrid những ngày sang tuổi 30, và điều đó nhờ vào bàn tay Sarri.
"Bạn bè và một số cầu thủ quen vẫn hay gọi tôi là ông quan chức ngân hàng", Sarri mỉm cười. "Công việc cũ vẫn đang giúp ích tôi rất nhiều. Đó là những kinh nghiệm tuyệt vời". Ít nhất, thời gian quản lý ở ngân hàng giúp Sarri tầm quan trọng trong việc tổ chức đội bóng, cũng như khả năng đưa ra quyết định ở thời điểm then chốt.
Nhà cựu quản lý ngân hàng, với kinh nghiệm bóng đá không nhiều, đang tự tin chinh phục nước Anh.