Cá chạch được mệnh danh là "nhân sâm dưới nước" vì nó giàu chất đạm và các dưỡng chất quan trọng khác. Theo Phó giáo sư Nguyễn Thị Lâm - nguyên Phó Viện trưởng Viện Dinh dưỡng quốc gia, trong 100g thịt cá chạch có 16,9g đạm, 2g chất béo, 3,2g gluxit, 16,9mg canxi, 3,2mg sắt, 27mg phốt pho và các vitamin khác.
Chính những dưỡng chất này giúp cá chạch có tác dụng tốt đối với sức khỏe, đặc biệt là hỗ trợ chức năng của gan và thận. Ngoài ra, trong y học hiện đại, cá chạch cũng được đánh giá cao về việc bổ dưỡng, giúp tăng sức đề kháng và thúc đẩy quá trình lưu thông khí huyết, hỗ trợ tiêu hóa.
Trong Đông y, cá chạch được xem như một vị thuốc quý, có tính ngọt, bình, giúp bổ dương, trị viêm gan, vàng da, mụn nhọt, lở loét. Ăn cá chạch cũng được cho là có lợi cho những người mắc bệnh gan thận mạn tính. Theo các chuyên gia dinh dưỡng và y học cổ truyền, cá chạch là thực phẩm có ích trong việc nâng cao sức khỏe, đặc biệt đối với người già và trẻ em suy dinh dưỡng.
Cá chạch có thể chế biến thành nhiều món ăn phong phú và bổ dưỡng. Việc chế biến cá chạch đòi hỏi sự cẩn trọng để loại bỏ mùi tanh đặc trưng, thường dùng giấm, muối, tro bếp hoặc phèn chua trong quá trình sơ chế. Các món từ loại cá này khá đa dạng, có thể thấy trong nhiều bữa cơm của người Việt, giúp cung cấp dinh dưỡng đầy đủ cho cả gia đình.
Sau đây là một số công thức nấu cá chạch để bạn tham khảo.
Cá chạch kho
Nguyên liệu: cá chạch, nước tương, dầu ăn, hành lá, gừng, ớt khô, rượu nấu ăn, gia vị cơ bản.
- Cá chạch mua về cho vào nước sạch, đổ một ít dầu ăn vào rồi nuôi trong 1 ngày 1 đêm. Nước phải được giữ sạch để cá chạch có thể loại bỏ chất bẩn trong bụng ra.
- Sau khi cá đã nhả hết bùn, cho cá vào hộp có nắp đậy, thêm 1-2 thìa muối rồi đậy nắp lại. Sau khoảng bốn hoặc năm phút, cá chạch sẽ ngừng cử động thì lấy ra làm sạch, để ráo nước.
- Đun nóng dầu trong chảo, cho hành lá, gừng thái lát, ớt khô vào xào cho đến khi có mùi thơm.
- Thêm nước tương vào xào trên lửa nhỏ cho đến khi nước sốt có mùi thơm. Cho cá chạch vào, sau đó đổ nước nóng vào cho đến khi nước ngập mặt cá, thêm gia vị vừa ăn, sau đó cho đường và rượu nấu vào, đun sôi trên lửa lớn, sau đó giảm lửa nhỏ và đun nhỏ liu riu trong 10 phút.
- Quan sát thấy nước đã rút và sánh lại thì tắt bếp, bày ra đĩa, rắc thêm một chút hành hoặc rau mùi. Đĩa cá chạch với nước sốt đậm đà, hương vị thơm ngon ăn kèm cơm đã sẵn sàng.
Cá chạch chiên ớt
Nguyên liệu: cá chạch, tỏi, ớt tươi, gừng, ớt khô, gia vị cơ bản.
- Cá chạch làm sạch, để ráo nước. Gừng, tỏi băm, ớt đỏ, tỏi và để riêng, ớt khô cắt nhỏ.
- Đun nóng dầu, chiên cá chạch cho đến khi giòn rồi vớt ra, đặt sang một bên.
- Thêm gừng, tỏi, ớt tươi và xào cho đến khi có mùi thơm. Thêm cá chạch vào, đảo nhanh, thêm muối, nước tương nhạt, ớt khô, đảo vài lần cho thấm gia vị. Bước này cần phải thực hiện nhanh chóng do ớt khô khi chiên sẽ bị cháy. Cuối cùng, bạn nhấc cá ra khỏi bếp và bày lên để thưởng thức.
Cá chạch hấp
Nguyên liệu: cá chạch, gừng, hành tây, ớt đỏ, dầu ăn, rượu nấu, gia vị cơ bản.
- Cá chạch mua về nuôi một ngày để nhả bớt bùn.
- Trước khi hấp, đun sôi một lượng nước thích hợp, cho gừng, rượu nấu ăn vào nước để khử mùi tanh; sau khi nước sôi thì đổ cá chạch vào, đậy nắp ngay để tránh bị nước bắn vào. Đổ cá ra, dùng nước sạch để ráo.
- Chuẩn bị nồi hấp, cho gừng và hành lá vào, tiếp đó xếp cá vào đĩa, rưới một ít xì dầu và thêm muối ăn sao cho vừa khẩu vị của gia đình, hấp khoảng 15 phút.
- Cá chín, rắc hành lá và ớt xắt nhỏ lên trên rồi đổ dầu nóng đang sôi vào cuối cùng. Vậy là món ăn đã hoàn thành.
Lưu ý:
- Khi mua cá chạch, bạn nên tìm mua những con cá tươi sống, có sức sống tốt, không mua cá đã chết hoặc có dấu hiệu không bình thường.
- Trong quá trình chế biến và nấu nướng, cá chạch cần được làm sạch nhớt và mùi tanh kỹ lưỡng, sử dụng các phương pháp như ngâm giấm, muối, tro bếp hoặc phèn chua để loại bỏ nhớt và làm giảm mùi tanh.
- Nấu cá chạch ở nhiệt độ vừa phải và không nấu quá lâu để tránh làm mất đi chất dinh dưỡng.
(Tổng hợp)