Mourinho là người biết cách sử dụng quyền thay người một cách hợp lý hơn bất cứ ai trong thế giới bóng đá hiện đại.

Cách thay người của nhà cầm quân người BĐN rất phong phú. Trong các buổi tập, ông cố gắng lường trước mọi tình huống và dạy học trò cách kết nối với nhau sau khi vào sân. Có lần, Mourinho thậm chí còn tung một cầu thủ cao to vào để phòng trường hợp thủ môn đội bạn dâng cao cuối trận đấu.

Mối quan hệ của Mourinho với Mata ở Man United thường được xét đến qua những quyết định thay người. Mata vốn không phải là một cầu thủ "hợp cạ" Mourinho, điều có thể thấy được qua quãng thời gian ở Chelsea khi anh cố gắng thích nghi với đội hình thiên về phòng thủ của Mourinho.

Để rồi rút cục, anh phải ra đi ở kỳ chuyển nhượng mùa đông 2014 dù từng là cầu thủ xuất sắc nhất Chelsea ở hai mùa đầu tiên của mình ở Stamford Bridge.

Mata rời Man United để tránh Mourinho, vậy nên khi "Người Đặc Biệt" đến sân Old Trafford vào năm 2016, nhiều người đã nghĩ rằng đây sẽ là "dấu chấm hết" cho tiền vệ người TBN.

Mourinho từng có thời điểm không vừa mắt với Mata.

Mọi thứ dường như đã được dự đoán trước khi ở trận đầu tiên trên cương vị HLV Man United gặp Leiceister City ở Community Shield. Khi đó, Mourinho đã đưa Mata vào từ ghế dự bị, rồi lại thay anh ra chỉ sau 27 phút.

Mourinho đưa ra những lý do chiến thuật, nhưng việc đưa một cầu thủ vào sân rồi lại ra sân là một điều khó chấp nhận được trong bóng đá. Mata, người vốn được coi là "trai ngoan" của bóng đá, một cầu thủ vốn không bao giờ nổi nóng, đã không vui ra mặt vì quyết định này của Mourinho.

Một thương vụ chuyển nhượng đã được tính đến, nhưng sau 2 năm, Mata vẫn ở lại sân Old Trafford. Giờ đây, vai trò của anh dưới thời Mourinho trở nên quan trọng hơn bao giờ hết.

Thật kỳ lạ khi mà mới chỉ một tháng trước, Mourinho còn bị đồn đoán sẽ bị sa thải sau trận gặp Newcastle United dù kết quả có là thế nào. Ở trận đó, Man United chiến thắng với tỷ số 3-2, và Mourinho thì vẫn ở lại. Chiến thắng này có phần rất lớn là nhờ vào những quyết định thay người quan trọng của Mourinho.

Man United thi đấu yếu ớt ở khoảng 10 phút đầu trận sau khi bị nã 2 bàn vào lưới. Sau 19 phút, Mourinho rút trung vệ Eric Bailly, đưa Scott McTominay về vị trí phòng thủ và đưa Mata vào sân. Trong khoảnh khắc trước đoạn đầu đài, Mourinho đã có một quyết định táo bạo: đưa vào sân một tiền vệ mà ông không mấy tin tưởng.

Nhưng diễn biến trên sân đã cho thấy Mourinho đúng khi đưa Mata vào sân. Anh lùi về để kiểm soát từ xa, rồi lại di chuyển lên tuyến trên để kiến tạo hoặc đảo ra cánh. Ở bàn thắng đầu tiên, Mata thực hiện một cú sút bằng chân trái từ một tình huống đá phạt cực kỳ đơn giản, thứ vốn đã là thương hiệu của anh.

Man United tạo ra được một lối chơi gắn kết đầy quyết tâm để giành chiến thắng nghẹt thở 3-2 trước Newcastle United. Đây chính là Manchester United của ngày xưa, một Man United của Sir Alex: biết các ngược dòng giành chiến thắng.

Điều tương tự xảy ra giữa tuần này trước Juventus, khi Mata được đưa vào sân khi trận đấu chỉ còn 11 phút và Man United đang bị Juventus dẫn trước 1-0 sau bàn thắng của Ronaldo.

Ảnh hưởng của Mata lên các đường chuyền của Man United trong một khoảng thời gian ngắn như thế là rất ít, nhưng một lần nữa, những cú sút phạt của anh lại là thứ thay đổi trận đấu.

Man United có bàn trong một tình huống đá phạt tương tự như bàn thắng trước Newcastle. Sau đó là một tình huống cố định khác đem về bàn thắng thứ hai.

Mourinho có vẻ dần tin dùng Mata, và rất dễ nhận ra lý do.

Mata rất ít khi được ra sân ở những trận đấu lớn dưới thời HLV người Bồ Đào Nha (chỉ 5 trong 25 trận đối đầu 6 đội mạnh nhất trước trận gặp Chelsea), và rất ít khi ở vị trí số 10.

Mùa giải này, Mourinho ngày càng tin tưởng Mata hơn.

Nhưng gần đây, anh đã được trao cơ hội ở vị trí số 10 quen thuộc trong những trận đối đầu các ông lớn, như chuyến làm khách trên sân của Chelsea hay trận gặp Juventus vào rạng sáng thứ 5 tuần này.

Anh không được làm nhiệm vụ luân chuyển giữa hai tuyến và kiến tạo mà được giao phó nhiệm phụ theo kèm hai cầu thủ kiến tạo đầy nguy hiểm là Jorginho và Miralem Pjanic. Với một cầu thủ không được tin dùng vì khả năng phòng thủ kém, đây rõ ràng là một bước ngoặt.

Mourinho có thể sẽ cần đến một cầu thủ thi đấu ở vai trò đó trước Manchester City. Fernandinho có thể không khéo léo như Jorginho và Pjanic và rõ ràng đội bóng của Pep Guardiola có rất nhiều tài năng kiến tạo. Nhưng hầu hết những đường chuyền của Man City đều đến từ chân tiền vệ người Brazil, cầu thủ vốn thi đấu kém hiệu quả nếu được "chăm sóc" kỹ.

Có rất nhiều cầu thủ phù hợp vị trí đó, nhưng khi Mata đã biết cách phòng thủ cũng như tấn công, sẽ rất khó để Mourinho để anh ngồi ngoài.

Trận đấu với Man City cũng không ngoại lệ. Mata có thể mất hút trên sân, chạy đến bở hơi tai đuổi theo quả bóng của The Citizens. Nhưng khi cơ hội đến, cái chân trái của anh sẽ tạo nên sự khác biệt.

Mourinho và Mata vẫn không phải là một cặp bài trùng, và rất có thể một trong hai sẽ phải ra đi mùa sau, khi mà Mourinho thường không ở một đội bóng quá ba mùa và hợp đồng của Mata sắp hết hạn.

Nhưng giờ đây, Mourinho có vẻ như sẽ sống sót ở Old Trafford, và rõ ràng, "Người Đặc Biệt" là một mối bất lợi cho sự nghiệp của Mata, nhưng ở chiều ngược lại, có lẽ Mata vừa cứu vãn sự nghiệp cho Mourinho.