Củ năng (còn gọi là củ mã thầy), địa lê..., có nhiều tinh bột, đạm, chất béo, canxi, photpho, sắt, vitamin A, B1, B2, C. Vị ngọt, tính hàn, củ năng có công dụng ích khí, an trung, khai vị tiêu thực, giải thực nhiệt, sinh tân chỉ khát, dùng chữa tiêu khát, tăng huyết áp, ung thư, vàng da...
Sau đây xin giới thiệu một số món ăn thuốc từ củ năng:
Dùng khi bị sởi, thuỷ đậu:
Củ năng tươi nhai nuốt nước, nếu non nhai nuốt cả nước lẫn cái.
Củ năng mài bột pha nước uống và làm bánh ăn còn giúp tiêu hoá tốt, chữa tích trệ ở trẻ em, nhiều đờm dãi.
Củ năng 60g, cà rốt 60g, hành tây 30g, nước vừa đủ. Nấu kỹ uống thay trà.
Bột củ năng tươi 10 củ nghiền mịn, cơm rượu nếp 100g. Nấu chín ăn ngày 2 lần liền 7 ngày. Món này thích hợp với người bị sởi, thuỷ đậu thời kỳ cuối và ngoại cảm phong nhiệt.
Củ năng tươi 10 củ, nước củ cải trắng 500ml, ít đường. Nấu sôi uống nóng, mỗi lần 20ml trong vài ngày. Thích hợp sởi thời kỳ cuối và trường hợp ho khát nước.
Củ năng, củ cải trắng và hành tây nấu nước thêm ít đường uống nóng rất tốt cho người bệnh sởi thời kỳ cuối có ho và khát nước.
Thanh nhiệt, lợi thuỷ:
Củ năng 60g, củ cải trắng 150g, gạo 200g. Nấu cháo ăn.
Rau mã thầy 100g, củ mã thầy 100g, nấm hương 50g. Dầu vừng gia vị tuỳ ý. Xào qua rồi cho nước đun sôi mới cho rau mã thầy rồi cho bột vào sền sệt là được.
Bổ phế thận: củ năng 100g, bầu dục lợn 2 cái, cắt đôi làm sạch. Đường phèn 30g đập nát, 2.000ml nước. Các vị làm sạch đun sôi 25 phút thành canh ăn.
Giảm mỡ máu, hạ áp, tiêu thũng, thanh nhiệt: củ năng 100g, thịt heo nạc 300g, rau cần 200g. Dầu, hành, đường xào chín.
Thanh nhiệt tiêu thũng:
Củ năng 100g, nước canh thịt vịt 500g, đường phèn 30g. Nấu canh ăn.
Củ năng 60g, cá diếc 300g, hành, giấm, đường 20g. Nấu canh ăn.
Củ năng xào các loại thịt, củ năng xào ngó sen… ăn hằng ngày.
Lưu ý: Củ năng tính lạnh nên người tỳ thận hư hàn, trẻ em đái dầm kiêng dùng.