Nhóm nghiên cứu dẫn đầu bởi hai nhà khảo cổ Walter Crist của Đại học Leiden (Hà Lan) và Rahman Abdullayev của Hiệp hội Lịch sử Minnesota (Mỹ) đã khám phá ra 6 bàn cờ cổ đại từ các ngôi mộ cổ và hang động ở Azerbaijan.
Hai trong số 6 bàn cờ cổ đại được tìm thấy từ các hang động và mộ cổ ở quốc gia Tây Á Azerbaijan - Ảnh: European Journal of Archaeology
Có niên đại trên dưới 4.000 năm, mỗi thiết kế đều giống với họa tiết đặc trưng mà trò chơi cờ bàn cổ đại Hounds and Jackals dựa theo.
Trước đây người ta cho rằng Hounds and Jackals do người Ai Cập phát minh vì được khai quật từ ngôi mộ cổ của một quan chức chính phủ tại đất nước này.
Tuy vậy, những phát hiện mới - rải rác trên các khu vực thuộc Bán đảo Abşeron và Khu bảo tồn Gobustan - cho thấy trò chơi này từng phổ biến như thế nào vào thời điểm song song.
Bàn cờ Hounds and Jackals trong mộ cổ Ai Cập - Ảnh: Bảo tàng Met
Trong số 6 di chỉ nơi loại hiện vật này được khai quật, có cái là mộ cổ của những người giàu có, có cái là hang động nơi những người thợ săn thời đại đồ đồng từng trú ẩn.
Một vài bàn cờ trong số đó có niên đại từ nửa sau thiên niên kỷ thứ 3, tức đâu đó giữa mốc 4.000 và 4.500 năm trước. Vì vậy chúng xưa hơn nhiều so với cái được khai quật ở Ai Cập.
Theo bài công bố trên tạp chí khoa học European Journal of Archaeology, niên đại của 6 bàn cờ cho thấy trò chơi này có thể đã được khai sinh ở Tây Á chứ không phải Ai Cập.
Mặt dù vậy, các hiện vật ở Tây Á lẫn cái ở Ai Cập đều đang ngạc nhiên. Điều này cho thấy ý tưởng tạo nên một bàn cờ đã có từ rất sớm trong lịch sử nhân loại.
Điều này có nghĩa là nếu bạn có thú vui chơi cờ - bất kể loại gì - bạn đang lặp lại điều mà người châu Á từng làm hàng ngàn năm trước.
Một bàn cờ cổ đại được người chăn gia súc Tây Á sử dụng - Ảnh: European Journal of Archaeology
Bất kể nguồn gốc của trò chơi là gì, thú vui này đã nhanh chóng được nhiều người đón nhận, từ giới quý tộc của Trung Vương quốc Ai Cập đến những người chăn gia súc ở Kavkaz, thương nhân Assyria cổ ở Anatolia, công nhân xây dựng kim tự tháp...
"Sự lan truyền nhanh chóng của trò chơi này chứng tỏ khả năng của trò chơi như "chất bôi trơn xã hội", tạo điều kiện cho các tương tác vượt qua ranh giới xã hội. Điều đó vẫn đúng cho đến bây giờ" - các tác giả kết luận.
