Đâu là loại máy bay phản lực nhanh nhất thế giới? Câu trả lời cho câu hỏi này quá dễ dàng: Phần lớn mọi người đều biết rằng đó là chiếc máy bay trinh sát SR-71 với tốc độ còn nhanh hơn cả tên lửa.
SR-71 là dòng máy bay trinh sát chiến lược tiên tiến tầm xa, tốc độ Mach 3, được Phân ban Skunk Works thuộc Tập đoàn công nghiệp quốc phòng Lockheed Martin của Mỹ phát triển.
Ưu thế tự vệ nổi trội của SR-71 chính là tốc độ siêu nhanh và trần bay cực lớn. Một khi phát hiện thấy tên lửa đất đối không của đối phương, cách thoát hiểm đơn giản nhất của SR-71 là tăng tốc.
Tuy nhiên, không phải ai cũng biết chiến đấu cơ phản lực nhanh nhất mà thế giới từng chứng kiến lại chính là chiếc MiG-25 (hay Foxbat, theo mã định danh của NATO) do Liên Xô chế tạo từ cách đây hơn 50 năm và nó hiện vẫn đang được sử dụng bởi quân đội của nhiều quốc gia.
Nhìn bề ngoài, MiG-25 khá thô kệch so với các máy bay chiến đấu thế hệ 4 và 5 hiện nay. Người anh em của nó, MiG-29, có kiểu dáng thanh nhẹ hơn. Còn nếu so với F-35, F-22 và thậm chí là Su-57 thì Foxbat đúng là "một trời một vực".
MiG-25 là máy bay chiến đấu phản lực nhanh nhất mà thế giới từng chứng kiến
Thế nhưng, đừng để dáng vẻ bên ngoài của MiG-25 đánh lừa mà quên đi khả năng rất đáng gờm của nó.
Nhờ thiết kết phản lực, tiêm kích đánh chặn MiG-25 có thể đạt tốc độ lên tới 2,8 Mach (khoảng 3.500 km/h) trong điều kiện hoạt động tác chiến, tức gần gấp 3 lần vận tốc âm thanh. Ở vận tốc này cùng với khả năng cơ động và trần bay trên 20.700 m (67.915 feet), MiG-25 có thể cho bất cứ máy bay nào của phương Tây "hít khói".
Những ưu điểm vượt trội trên đã giúp MiG-25 nằm ngoài tầm tấn công của tất cả các máy bay chiến đấu thế hệ 3 và phần lớn máy bay chiến đấu thế hệ 4.
Sự kết hợp giữa vận tốc, khả năng bay nhanh hơn các tên lửa không đối không, chẳng hạn như AIM-7B và AIM-9 và trần bay cao khiến MiG-25 gần như miễn nhiễm với tất cả các chiến đấu cơ thế hệ 3 khác.
Foxbat cũng là một trong những máy bay thế hệ 3 duy nhất từng đánh bại một tiêm kích thế hệ 4 khi bắn hạ một chiếc F-18 của Hải quân Mỹ ngay trong giai đoạn mở đầu chiến dịch Bão táp Sa mạc.
Phiên bản máy bay huấn luyện 2 chỗ ngồi của MiG-25. Ảnh: Leonid Faerberg
Đã có rất nhiều minh chứng về khả năng sống sót cũng như hiệu quả chiến đấu được ghi nhận trong lịch sử hoạt động hơn 50 năm qua của MiG-25.
Ngay trước khi cuộc chiến Yom Kippur (1973) bùng phát, các máy bay chiến đấu Foxbat do Liên Xô điều khiển đã thực hiện một loạt chuyến bay trinh sát trên các vùng lãnh thổ được bảo vệ nghiêm ngặt của Israel ở Bán đảo Sinai.
Trần bay cao và vận tốc siêu thanh của MiG-25 khiến nó miễn nhiễm với tất cả các hệ thống phòng không do Mỹ chế tạo mà Israel có trong tay lúc đó, kể cả tiêm kích F-4 Phantoms và tổ hợp phòng không tiên tiến MIM-23 Hawk.
Với hiệu quả hoạt động thực tế trên, MiG-25 được các nước phương Tây đánh giá rất cao. Lúc đó, Israel là nước trang bị hầu hết các công nghệ tân tiến của phương Tây cũng "chẳng làm gì được MiG-25".
Hay như trong cuộc chiến tranh Iran - Iraq, các máy bay MiG-25 của Iraq đã chứng tỏ hoàn toàn không thể bị đánh bại trước các máy bay F-4 và F-5 của Iran cũng như hệ thống tên lửa MIM-23.
Iran chỉ có thể dựa vào duy nhất F-14 Tomcat - dòng máy bay tiên tiến thế hệ 4 để đối phó với các máy bay của Liên Xô. Nhưng thậm chí ngay cả với F-4, loại tiêm kích đánh chặn tiên tiến nhất từng được chế tạo ngoài Liên Xô thì việc vô hiệu hóa MiG-25 cũng là một thách thức không hề nhỏ.
Tại Syria, với các tên lửa dẫn đường hồng ngoại R-40, MiG-25 cho tới nay vẫn là phương tiện chiến đấu uy lực nhất, thậm chí ngay cả khi nước này đã đưa vào biên chế MiG-29. Foxbat hiện cũng vẫn còn trong biên chế của không quân các nước Algeria, Triều Tiên và Libya.
Phi công Liên Xô huấn luyện cùng MiG-25