Không còn "bến đỗ"
Kể từ khi Thụy Sĩ tham gia lệnh cấm vận đối với Moscow sau cuộc chiến tại Ukraine, phần lớn hoạt động thương mại đó đã chuyển sang Dubai và các thành phố khác thuộc Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất (UAE).
Các công ty đăng ký tại quốc gia vùng Vịnh nhỏ bé này đã mua ít nhất 39 triệu tấn dầu của Nga trị giá hơn 17 tỷ USD trong khoảng thời gian từ tháng 1 đến tháng 4 - khoảng 1/3 lượng xuất khẩu của đất nước này.
Dữ liệu theo dõi tàu cho thấy một số dầu đó đã đến Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất (UAE). Ngành kinh doanh năng lượng ở UAE đã phát triển trước cuộc chiến Nga - Ukraine. Nhưng cuộc xung đột và các biện pháp trừng phạt của phương Tây sau đó đã làm tăng tốc độ tăng trưởng đó.
UAE là nhà sản xuất dầu lớn thứ 8 thế giới, nhưng trong lịch sử không phải là một địa điểm giao dịch dầu lớn. Khối lượng rất khiêm tốn và Adnoc, công ty dầu mỏ nhà nước của Abu Dhabi, chỉ mới thành lập chi nhánh thương mại của riêng mình 3 năm trước.
Tuy nhiên, việc đất nước này gần với các thị trường dầu mỏ đang phát triển ở châu Phi và châu Á và việc không có thuế thu nhập cá nhân đã bắt đầu thu hút nhiều thương nhân hơn.
Trong số 20 nhà kinh doanh dầu thô hàng đầu của Nga trong 4 tháng đầu năm, 8 công ty đã đăng ký tại UAE, theo dữ liệu hải quan. Với các sản phẩm dầu mỏ tinh chế như dầu diesel và dầu nhiên liệu, sự thống trị của UAE thậm chí còn cao hơn, với 10 trong số 20 doanh nghiệp lớn nhất đã đăng ký tại quốc gia này.
Matt Stanley, cựu doanh nhân có thâm niên 20 năm trong ngành, hiện quản lý các mối quan hệ khách hàng trong khu vực cho nhà cung cấp dữ liệu Kpler cho biết: "Nếu bạn là một nhà kinh doanh dầu mỏ, thì đây là nơi bạn muốn đến. Dubai là Geneva mới".
Những công ty kín tiếng nhưng vận chuyển hàng tỷ đô la dầu
Những nhân tố đóng góp lớn nhất cho sự bùng nổ dầu mỏ của Nga ở Dubai là một mạng lưới các công ty ít được biết đến nhưng đang cùng nhau vận chuyển hàng tỷ đô la dầu mỗi tháng.
Trong số những nhà kinh doanh dầu thô và nhiên liệu tinh chế lớn nhất từ Nga có một công ty tên là Tejarinaft FZCO, đăng ký tại một khu vực thương mại tự do khác tại Dubai có tên là Dubai Silicon Oasis.
Tejarinaft - có nghĩa "buôn bán dầu mỏ" trong tiếng Ả Rập - được thành lập hai tháng sau chiến Nga - Ukraine.
Hồ sơ công ty liệt kê Hicham Fizazi, một công dân Marroc, là giám đốc duy nhất và tổng giám đốc. Người này là cổ đông duy nhất được nêu tên, mặc dù hồ sơ không tiết lộ liệu Fizazi sở hữu toàn bộ hay một phần công ty.
Hồ sơ công ty cũng cho thấy Fizazi là giám đốc duy nhất và cổ đông duy nhất có tên của ít nhất hai công ty khác đã đăng ký tại UAE kinh doanh dầu của Nga: Amur Trading FZCO, đã đăng ký tại Dubai Silicon Oasis vào tháng 8 và Amur Investments Ltd, đã đăng ký tại Abu Dhabi vào tháng 9.
Các thương nhân đối thủ nói rằng họ chưa bao giờ nghe nói về Fizazi trước năm ngoái. Tờ khai hải quan cho thấy Tejarinaft, Amur Trading và Amur Investments chỉ từng xuất khẩu dầu từ các dự án của Rosneft, giao dịch gần 8 tỷ USD dầu thô và nhiên liệu tinh chế của Nga từ nhà sản xuất này từ tháng 9/2022 đến tháng 4/2023.
Chỉ riêng Tejarinaft đã xuất khẩu 6,71 tỷ đô la dầu của Nga từ tháng 9/2022 đến tháng 3/2023, dành riêng cho Rosneft, theo 394 tờ khai hải quan trong giai đoạn này.
Ben Higgins, chuyên gia tại công ty tư vấn rủi ro Wallbrook, một bộ phận của Anthesis, cho biết các công ty nói trên thường rất kín tiếng và chủ sở hữu của chúng - trên giấy tờ - không phải là công dân Nga.
Tuy nhiên, nghiên cứu và phân tích sâu hơn thường tìm thấy nhiều manh mối quay trở lại Nga, ông nói thêm.
Giao dịch dầu của Nga từ Dubai không phải là bất hợp pháp. Các biện pháp trừng phạt của phương Tây chỉ cấm nhập khẩu vào EU, Vương quốc Anh và các quốc gia khác thực thi các quy tắc của G7, chẳng hạn như Thụy Sĩ.
Theo các hạn chế, các công ty phương Tây cũng có thể tiếp tục bán dầu của Nga cho các nơi khác trên thế giới nếu dầu đó được bán dưới một mức giá nhất định.
Với các thương nhân dầu mỏ, động thái này dường như sẽ còn kéo dài. Stanley nói: “Mọi người đang cắm rễ ở đây".