Ngay trước khi lực lượng Nga tràn qua các khu vực ở phía Bắc Ukraine ngày 10/5, Lữ đoàn xung kích số 92 Ukraine đã mất đi một nguồn lực quan trọng. Đó là dịch vụ internet vệ tinh Starlink, vốn được sử dụng để liên lạc, thu thập thông tin tình báo và tiến hành các cuộc tấn công bằng máy bay không người lái (UAV).
Các trạm tác chiến điện tử của Nga như Borisoglebsk, Zhitel và Pole là mục tiêu hàng đầu của Ukraine. Ảnh minh họa: KT
Cụ thể, Washington Post cho biết vụ việc xảy ra tại Lữ đoàn phòng thủ lãnh thổ số 125 có nhiệm vụ bảo vệ một đoạn biên giới dài khoảng 40km giữa Nga và tỉnh Kharkov.
Lữ đoàn này sử dụng máy bay không người lái trinh sát hàng ngày để theo dõi động tĩnh của lực lượng Nga ở bên kia biên giới. Nhưng vào sáng ngày 10/5, lữ đoàn đã mất toàn bộ nguồn cấp dữ liệu video do Nga gây nhiễu điện tử. Các thiết bị đầu cuối internet vệ tinh Starlink dùng cung cấp thông tin liên lạc cơ bản cho quân đội Ukraine, cũng bị "sập". Tình trạng này lần đầu tiên xảy ra kể từ khi Nga mở chiến dịch quân sự ở Ukraine hơn 2 năm trước.
Chỉ huy một đơn vị máy bay không người lái trong lữ đoàn có bí danh là Artist nói rằng liên lạc giữa Starlink với máy bay không người lái "đã biến mất".
"Ở một thời điểm nhất định, chúng tôi bị mất kết nối hoàn toàn... Đây là vấn đề lớn nhất, chúng tôi không nhìn thấy họ di chuyển như thế nào, chúng tôi chỉ làm việc qua radio hoặc qua điện thoại đang hoạt động", Artist cho biết.
Theo các binh sĩ Ukraine, nếu không có dịch vụ internet, họ không thể nhanh chóng liên lạc và chia sẻ thông tin về các cuộc tấn công bất ngờ của Nga và buộc phải gửi tin nhắn văn bản. Nguyên nhân của tình trạng mất kết nối internet là do hoạt động can thiệp của Nga.
Nga thay đổi chiến thuật
Các quan chức Ukraine cho rằng khi Nga tiến hành chiến dịch tấn công vào Kharkov, thành phố lớn thứ hai của Ukraine, lực lượng của Moscow đã triển khai các hệ thống tác chiến điện tử mạnh hơn và các công cụ tinh vi hơn để đánh sập hệ thống internet Starlink.
Đây dường như là lần đầu tiên Nga làm gián đoạn kết nối internet Starlink trên diện rộng. Nếu tình trạng này kéo dài, nó có thể đánh dấu sự thay đổi chiến thuật của Nga trong cuộc xung đột, đồng thời phơi bày điểm yếu của Ukraine khi phải phụ thuộc vào dịch vụ internet do nước ngoài cung cấp.
Starlink là mạng vệ tinh của công ty SpaceX (Mỹ), cung cấp kết nối internet trên toàn cầu, đặc biệt là phục vụ người dân ở những nơi xa xôi nhất trên Trái Đất.
Kể từ khi xung đột Nga - Ukraine nổ ra, SpaceX đã cung cấp hàng chục nghìn thiết bị kết nối internet vệ tinh Starlink cho Ukraine. Ngay cả khi mạng di động và internet bị phá hủy do chiến sự, các thiết bị Starlink vẫn cho phép Ukraine duy trì kết nối.
Nhờ Starlink, quân đội Ukraine có một hệ thống thông tin liên lạc đáng tin cậy. Các binh sỹ Ukraine sử dụng các hệ thống này để phối hợp các nhiệm vụ phản công hoặc yêu cầu hỗ trợ pháo binh, cũng như điều khiển các thiết bị không người lái tấn công Nga. Nga từng dọa bắn rơi vệ tinh Starlink với lý do chúng được sử dụng để phục vụ cho quân đội Ukraine để chống lại Nga.
Bộ trưởng kỹ thuật số Ukraine Mykhailo Fedorov cho biết các cuộc tấn công gần đây của Nga nhằm vào Starlink dường như sử dụng công nghệ mới và tiên tiến hơn. Dịch vụ inetrnet này trước đây hoạt động rất tốt trên chiến trường bất chấp sự can thiệp của Nga.
“Hiện nay Nga đang thử nghiệm các cơ chế khác nhau để phá vỡ chất lượng kết nối Starlink”, ông Fedorov cho biết nhưng không đưa ra thông tin chi tiết về cái mà ông gọi là hệ thống tác chiến điện tử “mạnh mẽ” của Nga.
Trước đó, Trung tướng Yury Lastochkin, Tư lệnh lực lượng Tác chiến điện tử Nga cho hay, hệ thống liên lạc Starlink đã được tích hợp vào nhiều cấp chỉ huy và kiểm soát khác nhau trong lực lượng vũ trang Ukraine. Tuy nhiên, Nga đã phát triển các biện pháp chống lại hệ thống này.
Ukraine bất lợi trong cuộc chiến vô hình
Theo các binh sĩ và quan chức Ukraine, một số lần ngừng hoạt động trước đây của Starlink cũng diễn ra ngay trước các cuộc tấn công của Nga. Họ cho rằng, bất kỳ sự gián đoạn nào tại những thời điểm quan trọng trên chiến trường đều khiến quân đội Ukraine gặp nhiều bất lợi.
Ajax, chỉ huy phó tiểu đoàn máy bay không người lái tấn công Achilles thuộc Lữ đoàn 92 của Ukraine, cho biết: “Chúng tôi đang thua về mặt tác chiến điện tử”.
“Một ngày trước cuộc tấn công [của Nga], kết nối internet gặp sự cố. Nó trở nên rất, rất chậm” Ajax cho biết thêm.
Một binh sỹ điều khiển UAV có biệt danh Kartel cho biết, sự gián đoạn khiến toàn bộ đơn vị của anh gặp bất lợi. Khi Nga triển khai xe thiết giáp trong đợt tấn công đầu tiên, đơn vị của Kartel dùng UAV để ngăn chặn đối phương nhưng gặp nhiều khó khăn vì sự cố kết nối internet Starlink. Tốc độ liên lạc trở nên chậm đến mức binh lính phải sử dụng tin nhắn văn bản gửi qua các ứng dụng trò chuyện và cũng phải mất một thời gian để gửi tin nhắn gửi thành công.
“Trong những giờ đầu tiên, các tình huống tác chiến trên chiến tuyến diễn biến rất nhanh. Đối phương liên tục di chuyển và chúng tôi cũng vậy. Việc liên lạc cần phải rất nhanh chóng và kịp thời”, Kartel nói.
“Không có gì khó hiểu khi hệ thống internet Starlink nằm trong tầm ngắm của các lực lượng Nga vì tấn công hệ thống này có thể làm suy giảm khả năng liên lạc của lực lượng Ukraine trên chiến trường”, bà Kari A. Bingen, cựu quan chức Bộ Quốc phòng Mỹ và là chuyên gia về chiến tranh điện tử, cho hay.
Lực lượng Ukraine đã thử nhiều cách khác nhau để bảo vệ Starlink khỏi các cuộc tấn công, bao gồm đặt các thiết bị đầu cuối vào các hố đào dưới đất và chăng lưới kim loại để bảo vệ chúng.
Infozahyst, một công ty chuyên chế tạo các công cụ tác chiến điện tử và hiện đang hợp tác với quân đội Ukraine, cho rằng những giải pháp tình thế như vậy sẽ không hiệu quả.
Các chuyên gia cho rằng Ukraine đang quá phụ thuộc hệ thống internet Starlink, tuy nhiên, Kiev hầu như không có lựa chọn nào khác.
Ông Fedorov cho biết, Ukraine liên tục thử nghiệm các hệ thống mới. Quân đội có các hệ thống chuyên dụng dành cho tàu không người lái được sử dụng để tấn công tàu chiến Nga ở Biển Đen, tuy nhiên, chúng chưa được sản xuất hàng loạt.