Vào khoảng năm 2009, gia đình Bella Zhao ở tỉnh Cát Lâm, Trung Quốc đã bất ngờ nhận được một lời đề nghị lạ từ tập đoàn bất động sản Wanda: Đổi 1 căn nhà mặt đất cũ cộng với một mảnh đất nông nghiệp nhỏ để lấy 5 căn hộ chung cư và 2 shophouse.
Thời điểm đó, đây có vẻ là một món hời. Wanda dự định chi 2,8 tỷ USD để biến khu vực này thành khu nghỉ dưỡng cao cấp với đầy đủ các dốc trượt tuyết, sân golf, điểm săn bắn và khách sạn 5 sao. Tập đoàn này đã cung cấp cho người dân địa phương một số lượng lớn căn hộ mới trong thị trấn để đổi lấy những ngôi nhà mặt đất cũ kỹ của họ, tạo ra một ngôi làng của các ông trùm bất động sản gần như chỉ sau một đêm.
Zhao, lúc đó còn là một thiếu niên và bố mẹ đã hứa sau này sẽ thừa kế hết tài sản cho cô cho biết: “Lúc đó tôi rất hạnh phúc”.
Bây giờ, cả 5 căn hộ của cô đều trống rỗng. Chỉ có một cửa hàng có người thuê. Dự án phát triển đầy tham vọng của Wanda đã bị đình trệ nhiều năm trước. Sự bùng nổ du lịch như đã hứa đã không bao giờ xảy ra. Zhao trở nên tuyệt vọng đến mức cô đề nghị cho thuê căn hộ miễn phí với điều kiện người thuê đồng ý thanh toán các hóa đơn và phí quản lý.
“Nhưng không ai muốn sống ở đó, dù là miễn phí”, Zhao nói. “Những người vẫn sống trong thị trấn đều có nhà riêng của mình”.
Trong khi nhiều sự chú ý tập trung vào các nhà phát triển bất động sản Trung Quốc sau cuộc khủng hoảng bất động sản ở nước này, thì các chủ sở hữu nhà cũng đang mắc kẹt. Nhiều người đang muốn bán mà không có người mua. Một số người khác, như Zhao từng nghĩ rằng họ sở hữu một tờ vé số trúng thưởng nhưng giờ đây họ không thể nào rút tiền ra được nữa.
Thị trường bất động sản Trung Quốc đã suy thoái trong ba năm sau khi Bắc Kinh nỗ lực nhằm phá vỡ bong bóng nợ trong lĩnh vực này gây ra sự hoảng loạn trên toàn thị trường. Lúc đầu, giá nhà vẫn ổn định ngay cả khi doanh số bán giảm. Nhưng vào năm 2022, giá nhà bắt đầu giảm đến mức mất đi 1/5 giá trị ở một số thành phố phát triển nhất Trung Quốc.
Zhao, hiện 26 tuổi cho biết: “Khi giá bất động sản bắt đầu giảm, tôi cảm thấy buồn bã. Cảm giác như kế hoạch cuộc đời của tôi bị xáo trộn”.
Đáng nói, kể từ đó tình hình ngày một tệ hơn. Doanh số bán nhà mới từ 100 nhà phát triển lớn nhất Trung Quốc đã giảm 47,5% trong quý đầu tiên so với cùng kỳ năm ngoái và hiện đang ở mức thấp kỷ lục. Giá nhà hiện có ở các thành phố phát triển nhất Trung Quốc đã giảm 7,3% so với cùng kỳ trong tháng 3, mức giảm tồi tệ nhất kể từ khi chính phủ bắt đầu công bố dữ liệu vào năm 2011.
Thị trường đang phải đối mặt với một vấn đề kinh tế đơn giản: Có quá nhiều người bán nhưng lại quá ít người mua. Liu Yuan, người đứng đầu bộ phận nghiên cứu bất động sản tại Centaline cho biết vấn đề càng trở nên tồi tệ hơn khi những người dân làng bán nhà của họ cho các nhà phát triển, thường để lấy một số căn hộ mới, đang làm tăng thêm nguồn cung tiềm năng.
Một chủ nhà ở Nam Kinh, người sở hữu 8 bất động sản cùng chồng và bố mẹ cho biết: “Tôi không thể bán được với giá hời”.
Dữ liệu về quyền sở hữu tài sản của những người đổi nhà lấy căn hộ mới hiếm khi được cập nhật. Nhưng theo một báo cáo được công bố bởi Nie Riming và Guo Xiaojing từ Viện Tài chính và Luật Thượng Hải, khoảng 6,8% số ngôi nhà hiện có trong năm 2017 là tài sản mà mọi người nhận được sau khi mua bán những ngôi nhà cũ.
Một người đàn ông ở tỉnh Hà Nam, Trung Quốc cho biết anh vẫn đang chờ đợi sáu căn hộ mà anh được hứa vào năm 2018 để đổi lấy căn nhà phố và mảnh đất nông nghiệp khi một nhà phát triển có dự án ở thị trấn của anh. Các căn hộ dự kiến được giao vào năm 2021, nhưng quá trình xây dựng đã bị đình trệ.
Anh nói vẫn lạc quan rằng các căn hộ cuối cùng sẽ được hoàn thành, nhưng vẫn còn nhiều điều khiến anh lo lắng. Anh nói có lẽ hai trong số các căn hộ sẽ do người thân của anh ở, số còn còn lại sẽ bỏ không.
“Không thể bán hoặc cho thuê được nên tôi cũng không muốn thiết kế, trang trí gì cả”, anh nói. Suy thoái bất động sản đã ảnh hưởng sâu sắc đến các thị trấn và làng mạc nhỏ của Trung Quốc. Đáng nói, lĩnh vực này thậm chí còn có tầm quan trọng lớn hơn đối với một số khu vực nghèo, vốn không có gì ngoài đất đai.
Tao Ran, giáo sư tại một đại học ở Thâm Quyến cho biết: “Nền kinh tế và cơ hội việc làm ở những thành phố này không thể duy trì được quy mô nguồn cung và giá nhà ở”. Chính quyền địa phương đang tăng cường nỗ lực khuyến khích mua nhà. Đầu tháng này, các quan chức ở Zhengzhou đã ra lệnh cho một công ty nhà nước mua tới 10.000 căn nhà hiện có với điều kiện người bán phải dùng tiền để mua những căn nhà mới xây.
Nhưng điều đó sẽ không mang lại nhiều lợi ích cho những người như Zhao – vốn đang nắm trong tay danh mục đầu tư toàn bất động sản.
Zhao đã rời làng để đến thành phố Trường Xuân gần đó, nơi có nhiều cơ hội việc làm hơn. Cô cho biết danh mục tài sản của cô có thể trị giá tới 500.000 USD (khoảng 12 tỷ VNĐ) nếu cô tìm được người mua.
Và trong trường hợp nếu có thể bán đi, cô không có kế hoạch đưa tiền trở lại thị trường bất động sản vốn đang lung lay của Trung Quốc.
Cô nói: “Sẽ tuyệt biết bao nếu tôi có thể bán chúng và sử dụng số tiền thu được để mua USD, trái phiếu kho bạc Mỹ hoặc Bitcoin”.
Theo: Financial Times