Nguồn nhiệt cổ xưa có tên gọi "mantle plume" (chùm manti) vốn là đá nóng bất thường, dâng lên khỏi vỏ trái đất và làm tan chảy tất cả đá trên đường đi của nó. Nó cũng là nguyên nhân tạo ra những lòng núi lửa với đá nóng chảy.
Giả thuyết có một mantle plume như vậy dưới đáy lớp băng vĩnh cửu ở Nam Cực từng được đưa ra khá lâu, nhưng mới đây NASA đã lên tiếng xác nhận trước những bằng chứng mới khá rõ ràng.
Theo đó, mantle plume dưới dạng một mảng đá nóng chảy hình nấm lớn đang nằm ẩn sâu dưới vùng băng giá ở phía Tây Nam Cực. Nó là nguyên nhân khiến bên dưới lớp băng dày của địa cực này vẫn có những dòng sông, những hồ nước.
Theo NASA, mảng đá nóng này đã hình thành từ 50-110 triệu năm trước. Trong giai đoạn hoạt động mạnh mẽ, nó đã giúp làm tan băng, hồi sinh trái đất từ kỷ băng hà. Trong điều kiện hiện nay, chỉ cần nguồn nhiệt tạo ra bất ngờ lớn hơn một chút, băng sẽ tan chảy rất nhiều và tạo nên hiểm họa.
Việc xác định nguồn địa nhiệt này có thể giúp các nhà khoa học tính toán chính xác hơn tương lai của lớp băng ở Nam Cực, nhất là trong bối cảnh hiện tượng băng tan đang đe dọa con người do biến đổi khí hậu.
Theo các nhà nghiên cứu, chính nguồn địa nhiệt này cũng đóng vai trò lớn trong sự sụp đổ nhanh chóng của hệ sinh thái trái đất trong những giai đoạn biến đổi khí hậu trong quá khứ.