Trước đây, phần lớn người Mỹ chưa từng phải đeo khẩu trang vì sức khỏe, chứ chưa nói tới việc phải đeo khi đi mua sắm hoặc chạy bộ.
Kênh CNN (Mỹ) đưa tin, vì thế theo Tiến sĩ David Aronoff, Giám đốc bộ phận bệnh truyền nhiễm của Trung tâm Y khoa Đại học Vanderbilt, ngay cả khi ngày càng nhiều doanh nghiệp và bang yêu cầu họ đeo khẩu trang để đề phòng COVID-19, tâm lý nổi loạn là điều tự nhiên xét ở một mức độ nào đó.
Tuy nhiên, Tiến sĩ Aronoff kêu gọi người Mỹ không coi hướng dẫn đeo khẩu trang là bắt buộc, mà là hành động đoàn kết cần thiết. Ông cho biết đeo khẩu trang vải có thể giúp người nhiễm bệnh không triệu chứng không lây virus cho người khác. Ông nói: “Chúng ta đều hy vọng đại dịch này biến mất.
Khi đó, chúng ta có thể ngừng đeo khẩu trang vì không còn mấy rủi ro. Nhưng hiện nay, chúng ta thực sự dựa vào niềm tin và lòng tốt của người khác trong việc bảo vệ sức khỏe bản thân. Đó là một phần khi bạn là người Mỹ”.
Có vài lý do khiến một số người Mỹ kiên quyết không đeo khẩu trang.
Vi phạm quyền tự do dân sự
Mặc dù đeo khẩu trang không phải là điều bắt buộc ở phần lớn nước Mỹ, nhưng việc tuân thủ những quy tăc này có thể khiến một số người cảm thấy quyền tự do bị xâm phạm.
Ông Steven Taylor, nhà tâm lý lâm sàng và tác giả cuốn “The Psychology of Pandemics” (Tâm lý trong đại dịch), cho rằng mọi người phản ứng tự nhiên khi bị bảo phải làm gì đó, ngay cả khi biện pháp đó có thể bảo vệ họ. Ông nói: “Mọi người coi trọng quyền tự do. Họ có thể đau khổ, phẫn nộ, tức giận khi mọi người tìm cách hạn chế quyền tự do đó”.
Ông Aronoff so sánh hướng dẫn đeo khẩu trang với lệnh cấm hút thuốc trong nhà hàng hay trường học. Ông nói: “Có những quy định về việc không hút thuốc trong nhà hàng, quán bar kín vì khói thuốc có thể ảnh hưởng xấu tới sức khỏe người khác. Giờ khi chúng ta ở trong tình hình mà nếu tôi nhiễm virus gây COVID-19, hơi thở của tôi có thể nguy hiểm với người khác”.
Theo ông Aronoff, luật thì lâu dài, còn hướng dẫn đeo khẩu trang chỉ là tạm thời. Thế nhưng, với những người phản đối mạnh, ngay cả hướng dẫn tạm thời cũng là quá nhiều với họ.
Tại Michigan, 700 người biểu tình gần đây đã tiến tới tòa nhà quốc hội bang để phản đối lệnh yêu cầu dân ở nhà, đeo khẩu trang trong cửa hàng và chỗ làm việc. Vừa qua, cảnh sát cho biết một nhân viên bảo vệ của chuỗi cửa hàng Family Dollar đã bị khách hàng bắn và giết chết khi người này yêu cầu khách đeo khẩu trang trước khi vào cửa hàng.
Cũng ở Michigan, một khách hàng đã chùi mặt trên áo sơ mi của một nhân viên cửa hàng Dollar Tree sau khi nhân viên này bảo khách đeo khẩu trang.
Chỉ trong vòng vài ngày sau khi đưa ra tuyên bố khẩn về đeo khẩu trang, thành phố Stillwater, bang Oklahoma đã phải sửa tuyên bố vì người dân đe dọa bạo lực.
Đeo khẩu trang trông yếu ớt
Không phải người Mỹ nào cũng đeo khẩu trang phòng dịch COVID-19. Ảnh: THX/TTXVN
Ông David Abrams, nhà tâm lý lâm sàng tại Trường Y tế Công cộng Toàn cầu tại Đại học New York, nhận định: Với một số người, đeo khẩu trang có nghĩa là thừa nhận nỗi sợ mà họ có thể chưa muốn đối mặt. Nhiều người coi khẩu trang là dấu hiệu dễ bị tổn thương và qua đó nói với mọi người rằng bạn sợ nhiễm virus. Do đó, để gạt nỗi sợ này và để thể hiện sự mạnh mẽ, họ có thể không chịu đeo khẩu trang.
Tuy nhiên, tại thời điểm nay, ngay cả những nỗi sợ nói trên cũng là điều tự nhiên thì vẫn nhiều người Mỹ không muốn thể hiện ra ngoài.
Ông Abrams giải thích: Chúng ta có thể có đặc điểm này từ thời tổ tiên động vật. Trong thế giới động vật có vú, các loài che giấu nỗi sợ và không thể hiện với loài khác để giữ bản thân an toàn. Đó là đặc điểm tiến hóa có thể giải thích cho các xu hướng của chúng ta hiện nay, khi an ninh tập thể bị đe dọa.
Cách hướng dẫn mẫu thuẫn
Phó Tổng thống Pence không đeo khẩu trang khi thăm bệnh viện Mayo. Ảnh: Bệnh viện Mayo
Trong vòng ba tháng, khẩu trang từ chỗ không cần thiết với người khỏe mạnh tới chỗ được khuyến nghị đeo ở nơi công cộng. Hướng dẫn mâu thuẫn khiến người Mỹ lúng túng. Kể cả nhân viên y tế trên tuyến đầu cũng bối rối.
Tuy nhiên, hướng dẫn đã thay đổi khi các nhà nghiên cứu nói rằng có khả năng cao xảy ra tình trạng lây nhiễm từ người không có triệu chứng. Đeo khẩu trang vải không giúp người đeo miễn nhiễm nhưng nếu ai đó nhiễm virus mà không biết thì họ có thể ngăn giọt bắn di chuyển xa và hạn chế lây cho người khác.
Những ai theo hướng dẫn ban đầu của Trung tâm Phòng ngừa và Kiểm soát Dịch bệnh Mỹ (CDC) (tránh đeo khẩu trang nếu khỏe mạnh) có thể cảm thấy bị lừa dối.
Ngoài ra, người Mỹ còn phải tiếp nhận thông tin trái chiều từ cấp liên bang. Khi CDC khuyến nghị người dân đeo khẩu trang, Tổng thống Donald Trump lại không đeo khi ông thăm nhà máy khẩu trang Honeywell. Phó Tổng thống Mike Pence cũng không theo chính sách đeo khẩu trang khi tới thăm bệnh viện Mayo.
Những điều đó càng khiến người Mỹ bối rối hơn với thông điệp khẩu trang, khiến họ tự làm theo ý mình.
Đeo khẩu trang không thoải mái
Một phụ nữ chỉnh khẩu trang cho con khi chờ sàng lọc COVID-19 ở New York. Ảnh: CNN
Khi xảy ra bất ổn, mọi người thường có xu hướng tìm những thứ khiến họ cảm thấy an toàn. Với nhiều người Mỹ, đeo khẩu trang ở nơi công cộng không khiến họ an toàn.
Ông Abrams nói: “Khi người ta bị yêu cầu làm điều gì đó không bình thường, có xu hướng họ sẽ thắc mắc và phản đối. Đó là xu hướng tâm lý để phản ứng lại người bảo họ làm điều gì đó”.
Tới thời điểm hiện nay, người Mỹ chưa từng bị yêu cầu đeo khẩu trang nơi công cộng. Họ gắn khẩu trang với người châu Á – nơi đeo khẩu trang nơi công cộng là điều bình thường.
Ông Abrams nói: “Nếu ai cũng bắt đầu đeo khẩu trang thì lối sống cũ đột nhiên biến mất. Bạn đột nhiên thừa nhận đeo khẩu trang là điều bình thường mới, nhưng bạn không muốn tin điều đó”.
Đó là còn chưa kể việc đeo khẩu trang cũng gây khó chịu. Chỉ điều đó cũng đã đủ để khiến một số người Mỹ tránh xa khẩu trang.