Người bệnh hemophilia không có nguy cơ mắc COVID-19 cao hơn và làm cho bệnh nặng hơn vì vậy không phải là nhóm được ưu tiên tiêm vaccine. Như vậy, người bệnh hemophilia sẽ hưởng chế độ ưu tiên như nhưng người bình thường dựa trên tuổi, tình trạng sức khoẻ, mắc các bệnh khác…
Hemophilia là bệnh rối loạn đông máu do thiếu một trong ba yếu tố đông máu (yếu tố VIII, IX và X), bệnh ít gặp chủ yếu là ở trẻ trai 3 – 5 trẻ /1.000.000 sơ sinh.
TS. Nguyễn Thị Mai, Giám đốc Trung tâm Hemophilia, Viện Huyết học – Truyền máu Trung ương.
Theo TS. Nguyễn Thị Mai, Giám đốc Trung tâm Hemophilia, Viện Huyết học – Truyền máu Trung ương, người bệnh hemophilia và rối loạn chảy máu (bao gồm cả người bệnh giảm tiểu cầu, rối loạn chức năng tiểu cầu, von Willebrand…) nên lưu ý những vấn đề sau khi tiêm vaccine COVID-19.
Lưu ý khi tiêm vaccine COVID-19
Vaccine nên được tiêm bắp và nên sử dụng kim cỡ nhỏ nhất hiện có (cỡ 25‐27), nếu có thể. Một số vaccine phải được tiêm bằng cách sử dụng kết hợp ống tiêm, kim tiêm đi kèm. Do đó, việc sử dụng một kim tiêm thay thế có thể không khả thi.
Người bệnh nên tạo áp lực lên vết tiêm ít nhất 10 phút sau khi tiêm để giảm chảy máu và sưng tấy. Ngoài ra, nên tự kiểm tra/sờ nắn vùng tiêm trong vài phút và 2‐4 giờ sau đó để đảm bảo rằng không có tụ máu chậm. Cảm giác khó chịu ở cánh tay trong 1‐2 ngày sau khi tiêm là không đáng ngại trừ khi nó xấu đi và kèm theo sưng tấy.
Người bệnh có tiền sử dị ứng với các yếu tố đông máu cô đặc có thời gian bán hủy kéo dài có chứa polyethylene glycol (PEG) nên thảo luận về việc lựa chọn vaccine với bác sĩ vì một số vaccine có chứa PEG làm tá dược.
Người bệnh có các phản ứng dị ứng hoặc phản vệ với các sản phẩm máu bao gồm yếu tố cô đặc, huyết tương và tủa lạnh, nhưng chưa có phản ứng với các loại vaccine trước đó, không có nguy cơ cao hơn toàn bộ dân số đối với phản ứng với vaccine COVID-19.
Tất cả người bệnh rối loạn chảy máu hiếm gặp (bao gồm cả những người bị giảm tiểu cầu, rối loạn chức năng tiểu cầu) nên được tiêm chủng. Tuỳ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của rối loạn, trung tâm điều trị sẽ quyết định có cần hỗ trợ cầm máu hay không.
Theo dõi phản ứng sau khi tiêm vaccine COVID-19
Người bệnh cần báo cho trung tâm điều trị bệnh máu khó đông bất kỳ tác dụng phụ nào (ví dụ như: tụ máu, phản ứng dị ứng). Hãy liên hệ với bác sĩ hoặc đến phòng cấp cứu bệnh viện gần nhất ngay lập tức nếu bị phản ứng dị ứng (sốt, nóng, mẩn đỏ, phát ban ngứa trên da, khó thở hoặc sưng mặt hoặc lưỡi ) vì những triệu chứng đó có thể đe dọa tính mạng.
Lưu ý với từng thể bệnh
Đối với người bệnh máu khó đông nặng/trung bình hoặc bệnh von Willebrand loại 3 (VWD), bất kể có được điều trị dự phòng thường xuyên hay điều trị theo yêu cầu, nên tiêm vaccine sau khi tiêm yếu tố VIII/IX, hoặc sau khi tiêm chế phẩm chứa yếu tố von Willebrand.
Các loại vaccine không được chứng minh là có khả năng hình thành chất ức chế yếu tố VIII hoặc IX ở người bệnh máu khó đông. Đặc biệt, vaccine chống lại virus có bộ gen RNA (cúm, quai bị, sởi, rubella), như SARS‐ CoV- 2, không tăng cường hình thành chất ức chế ở mô hình động vật.
Người bệnh máu khó đông mức độ nhẹ có nồng độ yếu tố VIII hoặc IX ban đầu dưới 10% cũng có thể cần điều trị dự phòng chảy máu trước khi tiêm phòng và nên tham khảo ý kiến của trung tâm hemophilia. Đối với những người bệnh có mức yếu tố VIII hoặc IX cơ bản trên 10%, không cần có biện pháp phòng ngừa chảy máu.
Người bệnh đang sử dụng emicizumab (có hoặc không có chất ức chế) có thể được chủng ngừa bằng cách tiêm bắp bất cứ lúc nào mà không cần thêm biện pháp dự phòng chảy máu. Tùy thuộc vào mức độ hoạt động vWF ban đầu, người bệnh vWD loại 1 hoặc 2 nên sử dụng các liệu pháp (DDAVP, axit tranexamic) với sự tư vấn của trung tâm hemophilia.
Vấn đề chống chỉ định
Không có chống chỉ định cụ thể đối với việc tiêm chủng liên quan đến các biến chứng của bệnh hemophilia và các rối loạn chảy máu khác hoặc các liệu pháp điều trị bệnh. Dung nạp miễn dịch, điều trị viêm gan C, HIV và các bệnh lý khác không chống chỉ định tiêm chủng.
Không chống chỉ định tiêm vaccine ho bệnh nhân đang dùng thuốc ức chế miễn dịch (cortisone, các thuốc ức chế miễn dịch khác), nhưng phản ứng miễn dịch và khả năng bảo vệ khỏi nhiễm trùng của họ có thể bị giảm.
Các trung tâm điều trị cần phối hợp với hội bệnh nhân đưa ra các khuyến cáo về vaccine và hỗ trợ trong việc tiêm chủng./.