Trong nhiều gia đình ở Việt Nam thường xuất hiện một loài vật gây khó chịu cho con người. Chúng thích độ ẩm cao nên sẽ xuất hiện quanh miệng cống thoát sàn vì rác vệ sinh dưới cống. Chúng không lây lan bệnh tật nhưng lại gây nên tình trạng dị ứng cho con người. Tuy nhiên, ít ai biết rằng, những con côn trùng này còn được ví như "hóa thạch sống", tồn tại từ hàng triệu năm trước cho đến ngày nay. Đó là loài vật nào?
Loài vật xuất hiện trước cả khủng long
Loài vật được nhắc tới trong bài là bọ bạc, hay còn được gọi là nhậy bạc, con mọt sách, rận sách… Bọ bạc là một loài côn trùng nhỏ, nguyên thủy, không cánh trong bộ Zygentoma (trước đây là Thysanura ). Tên gọi chung của nó bắt nguồn từ màu xám nhạt của loài côn trùng này.
Có khoảng 250 loài bọ bạc được biết đến trên thế giới, và hơn 20 loài được biết đến ở Trung Quốc. Chúng là loài gây hại phổ biến cho nhiều gia đình và các di tích văn hóa sách trên thế giới.
Bọ bạc là loài vật gây hại phổ biến cho nhiều gia đình và các di tích văn hóa sách trên thế giới. (Ảnh: Pixabay)
Bọ bạc là loài côn trùng sống về đêm thường dài 13–25 mm. Phần bụng của nó thuôn nhọn về phía cuối, tạo nên hình dáng giống cá. Những con mới nở có màu trắng, nhưng phát triển màu xám và ánh kim loại khi chúng lớn lên. Nó có hai đốt cổ dài và một sợi tận cùng ở đầu bụng giữa các đốt cổ. Nó cũng có hai mắt kép nhỏ.
Bọ bạc có thể tái tạo các sợi bị mất trong vòng bốn tuần. Chúng là một loài di chuyển rất nhanh, thường trốn ánh sáng.
Mọt sách là một loài có mặt ở nhiều nơi, chúng được tìm thấy ở Châu Phi, Châu Mỹ, Úc, Âu Á và một phần của Thái Bình Dương. Chúng sống ở những khu vực ẩm ướt, đòi hỏi độ ẩm tương đối từ 75% đến 95%. Ở khu vực thành thị, chúng có thể được tìm thấy trên gác mái, tầng hầm, bồn tắm, bồn rửa, nhà bếp, những cuốn sách, lớp học và phòng tắm.
Bọ bạc có thể được tìm thấy trên gác mái, tầng hầm, bồn tắm, bồn rửa, nhà bếp, những cuốn sách, lớp học và phòng tắm. (Ảnh: Pixabay)
Chúng là loài có hành vi giao phối cực kỳ phức tạp. Cụ thể, khi con cái và đực nhìn thấy nhau, chúng chỉ mất vài giây để chạy lại gần nhau. Sau đó sẽ nhanh chóng hướng về phía đầu chạm vào xúc tua để điều chỉnh vị trí cơ thể rồi con bọ bạc cái sẽ trực tiếp tấn công và truy đuổi bọ bạc đực một cách khá táo bạo. Sau một hồi đuổi bắt, con bọ bạc đực sẽ sinh ra một cái túi mịn bọc trong lớp phấn trắng để bọ bạc cái đẻ trứng vào đó.
Con cái đẻ từng nhóm ít hơn 60 quả trứng cùng một lúc, đẻ vào các kẽ hở nhỏ. Trứng có hình bầu dục, màu trắng, dài khoảng 0,8 mm, và mất từ hai tuần đến hai tháng để nở. Một con bọ bạc thường đẻ ít hơn 100 quả trứng trong đời.
Khi ấu trùng nở, chúng có màu trắng và trông giống như những con trưởng thành nhỏ hơn. Khi lột xác, bọ bạc non có bề ngoài màu xám và ánh kim loại, cuối cùng chúng trưởng thành sau ba tháng đến ba năm. Chúng có thể trải qua 17 đến 66 lần thay lông trong đời, đôi khi là 30 lần trong một năm—nhiều hơn hầu hết các loài côn trùng. Bọ bạc là một trong số ít loài côn trùng tiếp tục lột xác sau khi trưởng thành, với tuổi thọ ước tính khoảng 2 đến 8 năm.
Bọ bạc đã có mặt trên Trái đất gần 300 triệu năm. (Ảnh: Pixabay)
Giới khoa học còn công nhận mọt sách là một loài "hóa thạch sống". Nếu như khủng long xuất hiện lần đầu tiên cách đây gần 230 triệu năm, và đã tuyệt chủng cách đây 65 triệu năm. Còn mọt sách thì đã có mặt trên Trái đất gần 300 triệu năm, chứng kiến toàn bộ quá trình sinh sống của khủng long từ khi xuất hiện cho đến khi tuyệt chủng.
Trong một số ghi chép cổ của Trung Quốc, bọ bạc được miêu tả là "loài sâu màu trắng bạc sống trong quần áo và sách vở, khi còn non chúng sẽ có màu vàng và dần trở thành màu trắng bạc khi lớn lên".
Những tác hại và cách loại bỏ bọ bạc
Bọ bạc là loài côn trùng có "sở thích" gặm nhấm đồ đạc, đồ dùng trong nhà. Ngoài ra, chúng còn thích phá hoại giấy tờ, quần áo và làm cho chúng ta bị dị ứng.
Sở dĩ bọ bạc thường dễ bắt gặp trong các gia đình vì loài vật này cực kỳ thích bột mì, yến mạch và tinh bột vì đây là những thực phẩm có thể cung cấp carbohydrate. Ngoài ra, chúng cũng thích ăn keo, hồ dán, gáy sách, ảnh, đường, tóc, đất, hay bông, vải lanh, lụa và sợi nhân tạo.
Bọ bạc thích phá hoại giấy tờ, quần áo và làm cho chúng ta bị dị ứng. (Ảnh: Pixabay)
Bên cạnh đó, bọ bạc có thể ăn chất đạm như thịt bò, thịt heo, các sản phẩm da, xác côn trùng và da của chính chúng.
Không chỉ gây ra dị dứng, bọ bạc còn có thể lây lan các chất gây ô nhiễm khác vì chúng thường bò ở nhiều nơi như thùng rác và cống rãnh. Thậm chí, sự ham ăn của chúng còn làm hỏng nhà cửa và tài sản của con người.
Nếu không thích sự xuất hiện của loài vật này trong nhà, bạn có thể áp dụng một số cách sau để loại bỏ chúng.
Thứ nhất, bạn hãy đóng gói thật kỹ những món ăn "khoái khẩu" của bọ bạc như mì, bột mì, bánh mì, ngũ cốc…
Sự ham ăn của bọ bạc còn làm hỏng nhà cửa và tài sản của con người. (Ảnh: Pixabay)
Thứ hai, sử dụng máy hút ẩm để hạn chế môi trường có độ ẩm cao. Kiểm tra các đường ống thường xuyên để sớm phát hiện rò rỉ và khắc phục kịp thời. Nhanh chóng khắc phục các vết nứt trên tường nhà vì mưa xuống sẽ đọng nước vào những kẽ hở, vết nứt đó. Đồng thời, bạn cần giữ cho máng xối thông thoáng bằng cách vệ sinh thường xuyên.
Thứ ba, bạn cần thường xuyên dọn dẹp gác xép, tầng hầm hoặc kho chứa. Những giấy tờ, sách vở không cần dùng cũng cần được thu xếp gọn gàng.
Thứ tư, bạn có thể sử dụng đất tảo cát để rắc xung quanh ổ và những nói bọ bạc thường tụ tập như chân tường, tủ quần áo. Khi chúng tiếp xúc với đất tảo cát, lớp vỏ phủ bên ngoài của bọ sẽ bị phá hủy và chúng sẽ chết ngay lập tức.
*Nguồn: How stuff work, Britannica, Orkin
