Gần đây, xuất hiện một đoạn video ghi lại cảnh máy bay không người lái góc nhìn thứ nhất (FPV) đâm vào T-90M của Nga, một loại xe tăng tiên tiến trị giá khoảng 4,5 triệu USD, cao hơn đáng kể so với giá trị của chiếc UAV, chỉ có giá 400-500 USD.
Trước đó, vào tháng 6, Bộ Quốc phòng Nga công bố video cho thấy máy bay không người lái FPV của nước này phá hủy thành trì của các lực lượng vũ trang Ukraine tại Donetsk, miền Đông Ukraine. Mục tiêu đã bị trúng lựu đạn RPG-7 được trang bị cho máy bay không người lái.
Các binh sĩ Ukraine thuộc Lữ đoàn cơ giới riêng biệt số 24 chuẩn bị vận hành chuyến bay thử nghiệm một máy bay không người lái FPV ở Donetsk. Ảnh: Getty Images
Mục tiêu của những chiếc UAV này không chỉ bao gồm xe tăng mà còn cả phương tiện vận chuyển quân, xe chiến đấu bộ binh, xe tải tiếp tế.
Được trang bị chất nổ, những chiếc máy bay không người lái FPV giá rẻ này có thể làm hỏng các hệ thống chiến đấu và làm tê liệt các hoạt động tiếp tế và hậu cần qxuan trọng phía sau tiền tuyến.
“Vấn đề là chi phí. Những chiếc máy bay không người lái FPV có chi phí rất hiệu quả”, Samuel Bendett, chuyên gia công nghệ và quốc phòng Nga tại Trung tâm Phân tích Hải quân, nói.
Máy bay không người lái FPV là gì?
Về cơ bản, các máy bay không người lái FPV đang được sử dụng chiến đấu trong xung đột ở Ukraine là loại vũ khí nghiệp dư. Nhiều máy bay không người lái có kích thước từ 5-9 inch và nặng từ 0,5-3 kg. Người điều khiển đeo kính bảo hộ đặc biệt, nhìn thấy góc nhìn thứ nhất trên chiến trường và sử dụng điều khiển từ xa để điều khiển phương tiện bay không người lái này.
Máy bay không người lái FPV một chiều mà Nga và Ukraine đang sử dụng phần lớn đến từ các công ty và hoạt động tình nguyện.
Theo chuyên gia quân sự David Hambling, Ukraine đã huy động vốn từ cộng đồng cho một đội quân máy bay không người lái và các hoạt động phi lợi nhuận như Escadrone, đã tạo ra 1.500 máy bay không người lái FPV mỗi tháng để đáp ứng nhu cầu tăng cao.
Chi phí mỗi máy bay không người lái Pegasus của Escadrone chỉ dao động từ 341-462 USD. Trong khi đó, một loại vũ khí được chế tạo theo thông số kỹ thuật quân sự, như UAV Switchblade do Mỹ sản xuất, có giá từ 60.000-80.000 USD.
Đối với lực lượng Nga, máy bay không người lái FPV là sản phẩm của nhiều tổ chức được tài trợ thông qua quyên góp tư nhân. Một số hoạt động đang sản xuất hàng nghìn chiếc máy bay không người lái này.
Cả Nga và Ukraine đều đang chứng tỏ khả năng trong việc tích hợp hiệu quả máy bay không người lái FPV vào các hoạt động chiến đấu. Tuy nhiên, các chuyên gia quân sự cho rằng, Ukraine dường như đang thể hiện lợi thế đáng chú ý trong các hoạt động của UAV.
Các lực lượng Ukraine đã và đang sử dụng máy bay không người lái để tiến hành trinh sát và giám sát, phối hợp và điều chỉnh hỏa lực pháo binh gián tiếp, thả lựu đạn vào các phương tiện, kích nổ mìn từ xa và các thiết bị nổ gắn trên phương tiện, đồng thời tấn công các mục tiêu của đối phương.
Ngoài ra, Ukraine cũng sử dụng các phương tiện mặt đất không người lái để sơ tán binh lính bị thương, gài mìn và sử dụng tàu bay không người lái để tấn công tàu chiến Nga cùng các mục tiêu khác.
Máy bay không người lái FPV mang theo chất nổ chỉ là một trong nhiều hệ thống không người lái được sử dụng trong cuộc xung đột ở Ukraine, nhưng chúng đang chứng tỏ là mối đe dọa đáng kể cho cả Nga và Ukraine.
Cách đối phó máy bay không người lái FPV
Máy bay không người lái dễ bị tấn công bởi nhiều biện pháp ứng phó khác nhau, đặc biệt là bởi hệ thống tác chiến điện tử, và máy bay không người lái FPV cũng không ngoại lệ.
Theo một báo cáo từ hai chuyên gia quân sự Jack Watling và Nick Reynolds tại Viện Dịch vụ Thống nhất Hoàng gia (RUSI), các lực lượng Ukraine đã mất 10.000 máy bay không người lái mỗi tháng. Nhưng không rõ liệu máy bay không người lái FPV có được tính vào con số này hay không.
Báo cáo của RUSI cho biết, dọc theo tiền tuyến dài hàng trăm km, Nga thiết lập nhiều hệ thống tác chiến điện tử lớn để vô hiệu hóa máy bay không người lái của Ukraine bằng cách gây nhiễu hoặc chặn liên lạc dữ liệu liên kết với người điều khiển. Hệ thống tác chiến điện tử cũng có thể gây ảnh hưởng đến máy bay không người lái FPV.
Theo Business Insider, cả Nga và Ukraine tiếp tục có những đổi mới nhằm tìm ra biện pháp ứng phó với máy bay không người lái FPV, bao gồm các hệ thống có khả năng được tích hợp vào việc bảo vệ xe bọc thép, nhưng hiện vẫn chưa rõ quá trình này đang phát triển tới đâu.
“Có rất nhiều thử nghiệm ở cả Nga và Ukraine về những biện pháp hiệu quả để ngăn chặn máy bay không người lái FPV. Tuy nhiên, các giải pháp không được phổ biến rộng rãi hoặc các chưa được giới thiệu ở quy mô đủ lớn để thực sự chống lại loại UAV này”, ông Samuel Bendett cho hay.
Do vậy, hiện tại, các máy bay không người lái FPV vẫn là mối đe dọa đối với cả Nga và Ukraine.
“Máy bay không người lái FPV có giá rẻ và chúng rất đa dạng. Đây là một vũ khí khá nguy hiểm vì có thể bay tầm thấp trên mặt đất với tốc độ cao, nghĩa là nó sẽ không bị phát hiện sớm”, ông Bendett nói.