Thời tiết miền Bắc đang chuyển từ thu sang đông tạo điều kiện thuận lợi cho các virus, vi khuẩn tấn công vào hầu họng gây viêm, ho, thậm chí là viêm phế quản, viêm phổi. Rau diếp cá là một trong những loại rau, vị thuốc dưỡng phổi, chữa viêm họng, giảm ho, giảm đau khi thời tiết chuyển mùa.
Theo lương y Bùi Đắc Sáng, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, rau diếp cá còn được gọi là dấp cá, ngư tinh thảo là loại rau quen thuộc với người Việt. Diếp cá thường được dùng làm rau gia vị ăn kèm với thịt, cá,... Không chỉ là rau gia vị, diếp cá còn có những dược tính điều trị bệnh như hạ sốt; chữa viêm họng, viêm phổi, mụn nhọt, bệnh trĩ… Nhờ những công năng này mà diếp cá còn được vì là cây "nuôi dưỡng phổi".
Rau diếp cá (Ảnh: ST)
Diếp cá là loại rau sống ở những nơi ẩm ướt, rất dễ trồng và sinh trưởng tốt. Lương y Sáng nói ngày xưa khi thuốc còn chưa phổ biến thì gần như nhà nào cũng trồng vài bụi rau diếp cá để ăn và khi cần có thể làm thuốc.
Cây diếp cá là loại cây toàn năng vì toàn bộ cây dùng làm thuốc. Lá diếp cá được thu hái quanh năm và thường được dùng để ăn sống. Hoặc có thể hái cả cây về, bỏ rễ và phơi khô dùng dần.
Trong y học cổ truyền, rau diếp cá có vị chua, tính hơi hàn, vào kinh Can và Phế, có tác dụng thanh nhiệt, chỉ khái, hóa đờm, lợi thấp và tiêu thũng. Diếp cá chủ trị viêm phế quản, kiết lỵ, ho gà, viêm niệu đạo, tiêu chảy, mụn nhọt, côn trùng cắn, viêm amidan, cảm lạnh…
Rau diếp cá được dùng rất nhiều trong các bài thuốc bổ và chữa bệnh cho phổi. Người bị viêm phổi dùng cát cánh 20g và rau diếp cá 40g, sắc uống hằng ngày. Hoặc dùng rau diếp cá nấu canh trứng tạo thành món ăn tốt cho phổi. Nên ăn món ăn này liên tục trong 30-60 ngày, mỗi ngày 1 lần.
Trường hợp bệnh nhân ung thư phổi sau quá trình điều trị có thể dùng rau diếp cá để cải thiện chức năng cho phổi. Bài thuốc hỗ trợ ung thư phổi gồm: Thổ phục linh, đông quỳ tử mỗi thứ 40g; rau diếp cá, hạn liên thảo mỗi thứ 24g; cam thảo 6g.Sắc uống, ngày dùng 1 thang liên tục trong nhiều tháng.
Lương y Sáng cho biết người có ho lao phổi tổn thương dùng diếp cá với phổi lợn, liều lượng: diếp cá tươi 80g, phổi lợn lượng vừa đủ nấu lên. Dùng ăn cả cái và nước, một tuần ăn từ 2-3 lần, giúp trừ ho cải thiện chức năng phổi.
Một số bài thuốc chữa bệnh từ rau diếp cá
- Hạ sốt: Rau diếp cá 30g rửa sạch, xay sinh tố, lọc lấy nước đun sôi uống. Vớt bã đắp lên trán giúp hạ nhiệt.
- Chữa viêm đường tiết niệu: Kim tiền thảo 40g, xa tiền tử và rau diếp cá mỗi thứ 20g. Đem sắc uống.
- Chữa trĩ: Lá diếp cá tươi ăn sống và xông hậu môn.
- Chữa trị lỵ cấp, viêm ruột cấp: Rau diếp cá tươi 80g hoặc dùng khô 40g, sắc với nước và thêm đường vào uống.
- Sản phụ tắc sữa: Rau diếp cá khô 25g, táo đỏ 10 quả, sắc uống liên tục trong 3 – 5 ngày.
- Chữa đái dắt và đái buốt: Rau mã đề và rau má mỗi thứ 40g, rau diếp cá 20g. Sắc lấy nước uống hoặc giã nát, lọc nước uống.
- Chữa chứng táo bón và đại tiện khó: Rau diếp cá khô 10g. Hãm với nước sôi trong 10 phút và uống 1 lần/ngày.
Lương y Sáng cho hay khi dùng diếp cá cần lưu ý rửa sạch do rau mọc dại sống ở vùng ẩm thấp, dễ có ký sinh trùng. Rau có tính hàn nên người có mụn nhọt thể âm hoặc người có hư hàn không nên dùng. Khi dùng rau diếp cá để chữa bệnh nên tham khảo ý kiến của người có chuyên môn.