Tính mềm dẻo không phải là một đặc điểm thường thấy ở đá, nhưng đá ở sông Itacolumite là một ngoại lệ. Itacolumit là một loại sa thạch xốp, thường được sử dụng làm đá xây dựng như làm sàn hoặc tường vì đặc tính bền vững và rất cứng của nó. Tuy nhiên, khi được cắt thành những dải mỏng chỉ vài cm, loại vật liệu này thể hiện tính mềm dẻo cực cao và đã khiến các nhà địa chất học mê mẩn suốt nhiều thập kỷ.
Trong thí nghiệm thực tế, nếu lấy một dải đá Itacolumite dài từ 30 đến 60cm và đặt nó lên giá đỡ ở 2 đầu hoặc đơn giản là cầm bằng 2 tay, chúng ta sẽ thấy nó sẽ dần bị uốn cong bởi sức nặng của chính nó. Nhưng khi lật lại dải đá bị cong, hoặc đặt chúng theo phương thẳng đứng, nó sẽ uốn thẳng trở lại dưới tác dụng của trọng lực.
Điều này có lẽ sẽ khiến nhiều người kinh ngạc, vì đây không phải là thứ mà chúng ta thường thấy với các loại đá trong tự nhiên. Song nó không phải là trò lừa bịp mà là khoa học.
Các nhà khoa học tin rằng trên mặt đá Itacolumite có một số vảy mica mỏng. Đây được cho là nguyên nhân tạo nên sự mềm dẻo của đá, khi cho phép một lượng vật chất chuyển động qua lại giữa các hạt cát liền kề. Trong đó, mức độ "dẻo" của đá phụ thuộc vào đặc tính xốp của chúng, với chức năng tạo ra điểm tiếp giáp đan xen giữa các hạt cát.
Hiểu một cách đơn giản, độ xốp của đá cho phép vật chất chuyển động giữa các khe, kẽ. Trong khi đó, vẫn có các khớp nối giống như bản lề, nơi các khối được liên kết với nhau bất chấp sự dịch chuyển. Điều này khiến đá Itacolumite rất dễ để uốn cong khi cầm trên tay, nhưng lại gần như không thể bẻ gãy.
Theo tìm hiểu, Itacolumite được đặt theo nơi đầu tiên nó được phát hiện, làng Pico do Itacolomi ở Minas Gerais, Brazil. Sau này, loại vật liệu độc đáo này dần được tìm thấy ở những nơi khác trên thế giới như Georgia và Bắc Carolina ở Mỹ, hay làng Kaliana ở Ấn Độ.
Uốn cong một miếng itacolumite đã được mô tả là một trải nghiệm đáng kinh ngạc bởi nó có trọng lượng bằng một viên đá bình thường nhưng có thể uốn cong khi có áp lực tác động vào các đầu.
