Tầm bóp vốn là cây mọc dại ven đường bãi hoang, đặc biệt xuất hiện nhiều ở các tỉnh miền núi. Rau tầm bóp được nhiều người sử dụng, các nhà hàng cũng đưa nó vào thực đơn món rau rừng.
Ở một số nước, tầm bóp là "vũ khí" chống ung thư và bệnh tiểu đường. Dưới đây là những thông tin về cây tầm bóp mà ít người biết.
Tổng quan về cây tầm bóp
Tầm bóp ở Việt Nam rất nhiều, nhưng ít được sử dụng dù có một số dược tính tốt. Chúng nguồn gốc từ vùng nhiệt đới, sau trở thành liên nhiệt đới. Loài cây này mọc hoang khắp nơi, ở trên các bờ ruộng, bãi cỏ, đất hoang hay ven đường làng quê.
Nhiều người còn thấy nó ở ven rừng từ vùng thấp đến vùng có độ cao 1.500m so với mặt nước biển. Cây tầm bóp được dùng là dược liệu sử dụng tươi hay phơi khô dùng dần.
Là loại cây thảo mọc hoang quanh năm, cao 50 - 90cm, phân nhiều cành. Thân cây có góc, thường rủ xuống, lá mọc so le, hình bầu dục, chia thùy hay không, dài 30 - 35mm, rộng 20 - 40mm; cuống lá dài từ 15 - 30mm.
Hoa tầm bóp mọc đơn độc, cuống mảnh, dài khoảng 1cm. Đài hình chuông, có lông, chia ra từ phía giữa thành 5 thùy, tràng hoa màu vàng tươi hay màu trắng nhạt, có khi điểm những chấm màu tím ở gốc, chia 5 thùy.
Quả tầm bóp mọng tròn, nhẵn, lúc non màu xanh, khi chín màu đỏ, có đài cùng lớn với quả, dài 3 - 4cm, rộng 2cm, bao trùm lên ở ngoài như cái túi, hạt nhiều hình thận. Khi bóp quả vỡ phát ra tiếng bộp. Cây ra hoa kết quả quanh năm. Bộ phận sử dụng làm thuốc là toàn cây có tên dược là Herba physalis Angulatae.
Hoa và quả của cây tầm bóp. (Ảnh cây tầm bóp có sự tham vấn của Lương y đa khoa Bùi Đắc Sáng)
Tác dụng của cây tầm bóp và cách sử dụng cây tầm bóp
Trên báo Lao động, bác sĩ Lê Hữu Nghị - nguyên Phó Giám đốc Bệnh viện Xây dựng nêu 4 công dụng của cây tầm bóp:
- Giúp phòng bệnh tim mạch, giảm cholesterol: Cây tầm bóp chứa lượng lớn vitamin C và axit phenolic, Phytosterol giúp loại bỏ các gốc tự do làm giảm cholesterol trong máu, bảo vệ sức khỏe tim mạch, phòng tránh được các bệnh như xơ vữa động mạch, nhồi máu cơ tim, đột quỵ.
- Giúp hỗ trợ điều trị ung thư: Trong cây nhiều chất chống oxy hóa từ flvonoid, beta - caroten có lợi trong đều trị một số bệnh ung thư như phổi, dạ dày, gan, đại tràng, hầu họng...
- Giúp hạ sốt, giảm viêm: Tầm bóp được biết đến là bài thuốc hạ sốt cho trẻ khá hiệu quả. Cùng với đó, loại cây này cũng giàu các vitamin cần thiết cho cơ thể, tăng khả năng miễn dịch, tăng cường sức khỏe, ngăn ngừa tình trạng nhiễm trùng.
Ngoài ra, cây tầm bóp còn nhiều tác dụng khác trong phòng và điều trị một số bệnh về đường tiết niệu, bệnh đường hô hấp, trị mụn nhọt. Tuy nhiên, việc sử dụng cây tầm bóp làm thuốc cần phải đúng cách và đúng liều lượng.
- Hỗ trợ điều trị tiểu đường: Trong cây có physalis angulate, vai trò làm ổn định đường huyết.
Cách sử dụng cây tầm bóp
Chia sẻ với PV VTC News, Lương y đa khoa Bùi Đắc Sáng, Viện Hàn lâm KH&CN Việt Nam, Hội Đông y Hà Nội cho biết, cây tầm bóp thường dùng trị cảm sốt, yết hầu sưng đau, ho nhiều đờm, phiền nhiệt nôn nấc.
Ông Sáng nói có thể dùng 20-40g khô sắc uống . Các gia đình có thể sử dụng 40-80g cây tươi giã vắt lấy nước cốt uống, bã thì dùng đắp; hoặc nấu nước rửa.
Quả tầm bóp ăn được và dùng chữa đờm nhiệt sinh ho, thuỷ thủng và đắp ngoài chữa đinh sang. Rễ tươi nấu với tim lợn, chu sa ăn chữa được chứng đái tháo đường.
Những người hay lênh đênh sông nước nên ăn quả này thường xuyên vì lượng vitamin C và B1, tiền vitamin A trong quả tầm bóp rất cao nên rất tốt cho cơ thể, có thể chữa bệnh Scorbut vì trên biển không có hoa quả.
Ngoài ra quả tầm bóp còn có thể phòng ngừa các bệnh về đường tiết niệu và viêm thận ví dụ sỏi thận, sỏi bàng quang và chữa bệnh gút rất tốt. Quả để khô có thể làm mứt.
Ở châu Phi, họ ăn lá cây được nấu chín, hoặc dùng như một tấm băng để băng các vết thương bị nhiễm trùng.
Lá cây tầm bóp có thể dùng để ăn lẩu, nấu canh nghêu, cua, tôm hoặc luộc xào đều rất ngon. Quả tầm bóp được bao bọc bởi một lớp vỏ mỏng có hình giống chiếc lồng đèn, vị giống cà chua rất bổ dưỡng. Là một loại rau mọc dại nên cây tầm bóp dễ trồng, dễ sống.
Lưu ý: Những tác dụng của cây tầm bóp đối với sức khoẻ đã được công nhận, tuy nhiên nếu bạn muốn sử dụng cây tầm bóp với mục đích chữa bệnh cần tham khảo ý kiến của các bác sĩ trước khi dùng.