Giống cam được nhà thơ Phạm Tiến Duật ví "Giọt vàng như mật ong/ Bổ cam ngoài cửa trước/ Hương bay vào nhà trong...".
Cam Xã Đoài ở xã Nghi Diên, huyện Nghi Lộc, tỉnh Nghệ An được xem là loại cam đắt nhất hiện nay ở các tỉnh miền Trung.
Người dân địa phương cho biết nguồn gốc của giống cam này xuất phát từ châu Âu, được người Pháp đưa về địa phương trồng hơn 100 năm trước.
Các năm trước, cam Xã Đoài tại Nghi Diên được bán với giá từ 80.000 - 100.000 đồng/quả, tuy nhiên năm nay do ảnh hưởng từ dịch bệnh nên giá giảm hơn 1 chút, hiện đang có giá từ 70.000 - 80.000 đồng/quả.
Cam Xã Đoài có vỏ ngoài mịn màng, căng mọng, mùi thơm dịu. Khi bổ ra, múi cam màu vàng óng, hương vị ngọt thơm ngon lạ thường, được coi là đặc sản quý hiếm từ xưa dùng để tiến vua chúa thời Nguyễn.
Điều đáng nói là, dù giá cam này khá đắt đỏ nhưng cam Xã Đoài ở Nghi Diên vẫn cháy hàng.
Cứ vào dịp cận Tết Nguyên đán, những vườn cam Xã Đoài này lại vàng óng và lủng lỉu quả. Đây là thời điểm nhiều thương lái, đơn vị đến để đặt hàng.
Được biết, hiện nay toàn xã Nghi Diên còn khoảng 40 hộ trồng cam Xã Đoài với hơn 10.000 gốc, trên diện tích 17 ha. Trong đó, hơn 8 ha là các hộ dân trồng nhỏ lẻ tại vườn nhà.
Do số lượng cam ít nên trong dịp Tết, các chủ vườn đã bán cho những khách đặt hàng trước cả tháng. Do đó, những ngày giáp Tết, nhiều người gọi mua cam với giá 80.000 đồng/quả vẫn không còn để mua.
Giống cam quý hiếm có giá gần 100 nghìn đồng/quả chưa Tết đã được khách đặt mua hết.
Cam Xã Đoài có vỏ ngoài mịn màng, căng mọng, mùi thơm dịu. Khi bổ ra, múi cam màu vàng óng, hương vị ngọt thơm ngon lạ thường.
Giống cam này chỉ có đất ở vùng Xã Đoài mới trồng được và cho ra vị ngọt đặc trưng hiếm có này, tuy nhiên nếu đưa giống đi nơi khác trồng sẽ không còn hương vị như vậy. Giống cam quý này rất kén đất, chỉ thơm ngon khi trồng trên đất xã Nghi Diên.
Nhiều người dân nơi đây cho biết, cam Xã Đoài có nguồn gốc từ châu Phi, được người Pháp mang đến Xã Đoài vào khoảng đầu thế kỷ 19. Thật bất ngờ, loại cam này phù hợp với thổ nhưỡng ở đây, và nhanh chóng nổi tiếng với mùi thơm và vị ngọt khó thấy ở giống cam khác. Không lâu sau, nó tạo nên một thương hiệu cam nổi tiếng mang tên ngôi làng mà nó bén duyên - làng Xã Đoài.
Loại cam thơm ngon nổi tiếng này được đi vào văn chương Việt Nam qua bài thơ "Mùa cam" của nhà thơ Phạm Tiến Duật: "Cam Xã Đoài mọng nước/ Giọt vàng như mật ong/ Bổ cam ngoài cửa trước/ Hương bay vào nhà trong…".