“Chế độ ngủ đông” được hiểu là chế độ hoạt động hoàn toàn im lặng, cho phép chúng tiết kiệm năng lượng và tránh các mối đe dọa. Trong thời gian này, UAV sẽ không không phát hoặc tiếp nhận bất cứ sóng vô tuyến nào, vì thế nó sẽ khó bị thiết bị tác chiến điện tử (EW) gây nhiễu. Sau khi được kích hoạt, nó có khả năng thực hiện các cuộc tấn công chính xác bằng nhiều loại vũ khí.
Ảnh minh họa: breakingdefense.com
Nga đã giới thiệu UAV cảm tử Joker FPV vào tháng 5/2023 như một phần trong nỗ lực lớn hơn nhằm chế tạo máy bay không người lái được phát triển trong nước, sử dụng linh kiện điện tử của Nga để giảm sự phụ thuộc vào các trang thiết bị nhập khẩu từ nước ngoài.
Việc phát triển UAV này được cho là sự tiếp nối các bài học kinh nghiệm rút ra từ chiến trường. Không chỉ riêng Nga, Ukraine cũng sửa đổi máy bay không người lái thương mại giá rẻ, có khả năng mang chất nổ để thực hiện vai trò chiến đấu, ném bom hoặc các nhiệm vụ chiến thuật trên chiến trường như giám sát, trinh sát, điều khiển hỏa lực pháo binh.
Tuy nhiên thông tin chi tiết về UAV “ngủ đông” rất khan hiếm. Nhiều chuyên gia chỉ ra rằng, vẫn có những tình huống bất ngờ có thể làm lộ nơi ẩn náu của UAV này.
Khả năng “ngủ đông” trong nhiều tuần
Tổng giám đốc Trung tâm Giải pháp Không người lái Tích hợp (CCBR) của Nga, ông Dmitry Kuzyakin cho biết, công nghệ “ngủ đông” cho phép máy bay không người lái chuyển sang chế độ im lặng trong vài tuần sau khi được đặt ở vị trí tấn công.
Phát biểu với báo chí, ông Dmitry Kuzyakin cho biết: “Một công cụ giúp ngủ đông máy bay không người lái Joker đã được phát triển và triển khai tại Cục thiết kế trung ương. Máy bay không người lái này có thể đảm nhận vị trí tấn công và chuyển sang trạng thái yên tĩnh trong vài tuần. UAV “ngủ đông” sẽ rất khó phát hiện và luôn có thể thực hiện các cuộc tấn công bất ngờ”.
Theo quan chức này, công nghệ ngủ đông cho phép giảm thiểu thời gian cần thiết để chuẩn bị cuộc tấn công bằng UAV: “Nhờ công nghệ mới, chúng tôi có thể tiết kiệm thời gian bay. Quá trình kích hoạt lại chỉ mất vài giây khiến đối phương không có cơ hội khởi động các hệ thống đối phó. Binh sỹ vận hành có thể đưa UAV vào chế độ ngủ đông, sau đó đánh thức chúng và họ có thể làm điều này cùng lúc với 15 UAV”.
Theo ông Dmitry Kuzyakin, Cục thiết kế trung tâm đang nỗ lực làm việc để đi trước một bước trong công nghệ máy bay không người lái FPV: “Chúng tôi đang trong giai đoạn khởi đầu của một cuộc cách mạng FPV về trang bị vũ khí. Trên mặt trận, có rất nhiều tình huống xảy ra, nhưng phổ biến nhất vẫn là tấn công thành trì của đối phương và săn lùng xe bọc thép. Nếu bạn cải thiện được chức năng của UAV FPV, bạn có thể đi trước đối phương một bước về chiến thuật và về các tình huống ứng dụng của nó”.
Quan chức này cho biết thêm: “UAV sẽ được đặt trên nóc trung tâm chỉ huy, trên mái nhà hay trên đỉnh các tòa nhà cao tầng. Vị trí của chúng sẽ được cố định sẵn để chuẩn bị cho cuộc tấn công bất cứ lúc nào. Khi đến thời điểm thích hợp, UAV không cần phải di chuyển cả quãng đường xa để đến gần mục tiêu vì nó đã được thiết lập vị trí nhất định. Công nghệ mới cho phép giảm thời gian chuẩn bị tấn công xuống mức tối thiểu”.
Người đứng đầu Ngân hàng trung ương Nga cho biết, sự hợp tác giữa cơ quan này và Bộ Quốc phòng Nga trong việc phát triển vào sử dụng UAV FPV đã được tiến hành từ mùa xuân năm 2021.
“Nga đã triển khai máy bay không người lái FPV trong chiến đấu và thu được kết quả đầu tiên vào tháng 3/2022. Giờ đây, công việc của trung tâm là phát triển là mở rộng chức năng và mục đích sử dụng chúng. Trong suốt thời gian hoạt động, các binh sỹ vận hành FPV do Cục Nghiên cứu trung ương đào tạo không bị bất cứ tổn thất nào”, ông Kuzyakin nói.
Sự phát triển của dòng máy bay không người lái này là một tiến bộ công nghệ quan trọng, có khả năng cách mạng hóa cách thức tác chiến trong cuộc xung đột. Thông thường, UAV được sử dụng cho mục đích tình báo, giám sát và trinh sát (ISR). Với công nghệ mới, UAV có thể đảm đương thêm cả nhiệm vụ tấn công. Điều này sẽ gây khó khăn hơn nhiều cho đối phương trong việc phòng thủ trước các cuộc tấn công bằng máy bay không người lái, vì họ sẽ không biết các cuộc tấn công sẽ đến từ đâu và khi nào. UAV ngủ đông sẽ khiến đối phương giảm khả năng tự vệ, trong khi có thể phá hủy cơ sở hạ tầng, gây thương vong trên diện rộng.
Hạn chế của UAV "ngủ đông"
Vẫn chưa rõ loại công nghệ dùng để “đánh thức” UAV từ xa khi chúng đang ở chế độ “ngủ đông”. Ngoài ra, cũng không rõ liệu máy bay không người lái này có thể đặt trên những cánh đồng hay cây cao hay không, vì theo tiết lộ của nhà sản xuất, nó chỉ có thể ẩn nấp trong các tòa nhà. Đó có thể là những thị trấn hoặc khu định cư nằm giữa tiền tuyến và hậu phương.
Ông Samuel Bendett, nhà phân tích và chuyên gia về các hệ thống quân sự không người lái và robot tại Trung tâm Phân tích Hải quân có trụ sở tại Mỹ cho rằng, UAV này có thể bị phát hiện khi “chiến tuyến đột ngột thay đổi hoặc khi các vị trí của chúng bị từ bỏ”.
“Việc đặt UAV vào vị trí chiến đấu trong thời gian ngắn có thể hữu ích, nhưng nếu chế độ ngủ đông kéo dài, hoạt động của chúng có thể không hiệu quả”, ông Samuel Bendett lưu ý.
Để vận hành UAV ngủ đông đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ hơn từ đơn vị điều hành và các đơn vị khác cũng như trung tâm chỉ huy. Tình hình có thể bất lợi khi họ chịu thương vong hoặc bị luân chuyển ra khỏi khu vực hiến đấu. Khi đó các UAV này có thể bị quên lãng hoặc bị bỏ rơi, dẫn đến việc lãng phí nguồn lực.
Hơn nữa, khái niệm máy bay không người lái ngủ đông khá mới mẻ và các lực lượng Nga có thể mất một khoảng thời gian nhất định để quen với việc sử dụng loại UAV này, ông Samuel Bendett nhấn mạnh.