Nhà máy Azovstal ở Mariupol. Ảnh: AP
Ngày 19/5, Bộ Quốc phòng Nga cho biết 771 binh lính Ukraine ở nhà máy thép Azovstal đã đầu hàng trong 24 giờ qua, đưa tổng số những người đầu hàng từ ngày 16/5 lên 1.730 binh lính.
Bộ Quốc phòng Nga cũng thông báo, 80 người trong số những người này bị thương và tất cả những người cần chăm sóc y tế đã được điều trị tại các bệnh viện ở Novoazovsk và Donetsk.
Trong khi đó, Bộ Ngoại giao Nga thông báo, hơn 900 binh lính Ukraine ở nhà máy Azovstal đầu hàng đã được đưa tới một trung tâm giam giữ trước khi đưa ra xét xử.
Tổng thống Ukraine Zelensky cho biết ông muốn các binh lính này được thả trong một cuộc trao đổi tù binh.
Tuy nhiên, một thỏa thuận như vậy hiện nay dường như vẫn xa vời. Chủ tịch Duma Quốc gia Nga (Hạ viện Nga) đã từ chối nói về một cuộc trao đổi tù binh, đồng thời cho biết Nga đang làm mọi thứ có thể để cung cấp chăm sóc y tế và điều trị nhân đạo cho các tù binh Ukraine.
Nếu cuối cùng có một cuộc trao đổi tù binh diễn ra thì đây cũng không phải là cuộc trao đổi đầu tiên kể từ khi Nga tiến hành chiến dịch quân sự ở Ukraine.
Theo các số liệu từ Nga, hồi tháng 3/2022, 10 binh lính Nga đã được trao đổi với 10 binh lính Ukraine và 41 người Ukraine đã được thả.
Từ khi cuộc chiến nổ ra ở miền Đông Ukraine năm 2014, hàng trăm tù nhân đã được trao đổi giữa chính phủ Ukraine và các khu vực ly khai được Nga ủng hộ. Vào thời điểm đó, Tổng thống Nga Vladimir Putin đã gọi đây là "một bước tiến lớn hướng tới việc bình thường hóa quan hệ".
Tù nhân chiến tranh được cho là những người tham gia vào cuộc xung đột hoặc là một thành viên của một cơ quan chỉ huy quân sự. Tuy nhiên, trên thực tế, không phải lúc nào định nghĩa này cũng được áp dụng.
Chẳng hạn, vào năm 2017, cuộc trao đổi tù binh giữa Ukraine và lực lượng ly khai ở miền Đông bao gồm cả 1 blogger từ Lugansk và 2 người hâm hộ bóng đá.
Thông thường, những cuộc trao đổi tù nhân thường là những cuộc trao đổi một người nọ đổi lấy một người kia. Dù vậy, đôi khi vẫn có những ngoại lệ.
Trong cuộc trao đổi vào năm 2017, chính quyền Kiev và lực lượng ly khai đã nhất trí trao đổi 360 người thuộc lực lượng ly khai ở miền Đông Ukraine được Nga ủng hộ với 74 binh lính và dân thường Ukraine.
Mặc dù có nhiều ví dụ nhưng số cuộc trao đổi toàn bộ tù binh "hiếm khi xảy ra trong xung đột", Paul J. Springer, giáo sư và là một nhà sử học Mỹ nhận định.
"Ngày càng nhiều tù nhân bị giam giữ cho tới khi kết thúc giao tranh. Trong thời gian chiến tranh, thường chỉ có các cuộc trao đổi những tù nhân bị thương hoặc bị bệnh, những người không có khả năng quay lại chiến trường", nhà phân tích này đánh giá.