Liên tiếp phát hiện mắc viêm não mô cầu ở mọi lứa tuổi
Thời gian gần đây liên tục ghi nhận các trường hợp mắc viêm màng não mô cầu. Đây là căn bệnh được đánh giá là rất nguy hiểm, dễ gây biến chứng tử vong và lây qua đường hô hấp.
Tính riêng tại Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương, từ đầu năm đến nay đã ghi nhận 4 trường hợp mắc căn bệnh này. Trong đó, đã có một trường hợp được gia đình xin về vào ngày 8/5 do bệnh tình quá nặng.
BS Nguyễn Trung Cấp – Khoa Cấp cứu (BV Bệnh Nhiệt đới Trung ương) cho biết, trường hợp mắc viêm não mô cầu mới được gia đình xin về là một nữ bệnh nhân (24 tuổi, quê Yên Bái), nhập viện trong tình trạng sốt cao, hôn mê rất sâu, nhiều vết xuất huyết dưới da.
Gia đình bệnh nhân cho biết, từ ngày 2/5 nữ bệnh nhân này đã có biểu hiện sốt, tiêu chảy, hôn mê... Ngày 3/5, gia đình đưa bệnh nhân vào BVĐK Nghĩa Lộ Yên Bái. Tại BV, các bác sĩ chẩn đoán nghi ngờ bệnh nhân bị viêm não mô cầu và cho chuyển xuống BV Bệnh Nhiệt đới TW.
Tại đây, kết quả xét nghiệm khẳng định, bệnh nhân bị viêm màng não mủ do viêm não mô cầu với diễn biến cấp tính cho nên dẫn đến tình trạng phù não vô cùng trầm trọng.
Hiện nay, bệnh nhân hôn mê rất sâu, mất phản xạ, tiên lượng cực kỳ xấu, nguy cơ tử vong cao. Đến ngày 8/5, do bệnh nhân bị rơi vào tình trạng chết não nên gia đình đã xin đưa bệnh nhân về.
Trước đó không lâu, tại Bệnh viện Sản Nhi Nghệ An, các bác sĩ khoa Bệnh nhiệt đới cũng tiếp nhận một bệnh nhi mới 6 tháng tuổi mắc căn bệnh này. Khi vào viện, cháu bé có các triệu chứng rõ ràng của bệnh viêm não mô cầu: sốt cao liên tục, bỏ bú, nôn ói và xuất hiện các nốt ban đỏ khắp người.
BS Nguyễn Văn Sơn - Trưởng khoa Bệnh Nhiệt Đới cho biết: "Đây là ca bệnh đầu tiên được phát hiện tại Khoa Bệnh Nhiệt Đới, Bệnh viện Sản Nhi Nghệ An trong năm nay. Bệnh do vi khuẩn não mô cầu gây ra và lây lan qua đường hô hấp. Bệnh diễn biến cấp tính, nguy cơ tử vong cao".
Bác sĩ Nguyễn Văn Sơn - Trưởng khoa bệnh Nhiệt đới đang hướng dẫn cách chăm sóc trẻ bị nhiễm bệnh. (Nguồn ảnh: BVCC)
Những điều cần biết về căn bệnh viêm não mô cầu
Nhiễm não mô cầu là bệnh truyền nhiễm cấp tính do vi khuẩn Neisseria Meningitidis. Đây là loại vi khuẩn trú ở vùng hầu họng, khi có điều kiện thuận lợi sẽ gây bệnh cho con người. Nốt tử ban (nốt ban đỏ) lan khắp người là biểu hiện cụ thể của bệnh viêm màng não do mô cầu.
Bệnh viêm não mô cầu có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi. Hai nhóm tuổi thường dễ bị nhiễm là trẻ em từ 6 tháng đến 3 tuổi và nhóm thanh thiếu niên 14-20 tuổi.
Yếu tố thuận lợi làm bệnh dễ lây lan đó là khi thời tiết khí hậu lạnh và khô làm vi khuẩn tăng sinh nhanh, gây bệnh cho con người. Ở các nước ôn đới, bệnh thường xảy ra vào cuối mùa đông và đầu mùa xuân.
Các nước thuộc khu vực nhiệt đới như Việt Nam, Thái lan, Campuchia…, bệnh thường gia tăng đột biến khi có sự thay đổi đột ngột của thời tiết như thời điểm cuối mùa khô, đầu mùa mưa.
Mật độ dân cư đông đúc chật chội như nhà trẻ, trường học, ký túc xá sinh viên, trại lính tân binh… càng dễ lan truyền dịch bệnh não mô cầu. Ở thành thị thường dễ bị bệnh hơn vùng nông thôn.
Điều kiện sinh sống ẩm thấp, chật chội và kém vệ sinh cũng làm bệnh dễ lây lan. Một số vụ dịch do nhiễm não mô cầu trên toàn thế giới đã ghi nhận một số trường hợp nhiễm não mô cầu có tiền căn tắm ở các hồ bơi cộng cộng.
Viêm màng não do não mô cầu diễn biến nhanh trong vòng 24 giờ với các biểu hiện như: sốt cao, đau đầu, nôn ói, chóng mặt, hôn mê. Vi khuẩn có thể tấn công và bất kỳ cơ quan nào của cơ thể để gây bệnh.
Dấu hiệu và triệu chứng đặc hiệu của bệnh tùy thuộc vào cơ quan bị vi khuẩn xâm chiếm như hệ hô hấp, hệ thần kinh trung ương, hệ tiết niệu sinh dục, máu, da…
Hai bệnh cảnh thường gặp là viêm màng não và nhiễm trùng huyết do não mô cầu với những biểu hiện đặc hiệu như sau:
- Viêm màng não do não mô cầu: Sốt cao đột ngột 39-40 độ C; Đau đầu dữ dội (trẻ quấy khóc rất nhiều); Nôn và buồn nôn (trẻ kém ăn, bỏ ăn, bỏ bú, người mệt mỏi, lừ đừ); Dấu hiệu cổ cứng đặc trưng cho tình trạng viêm màng não (do bác sĩ khám và xác định). Trẻ dưới 1 tuổi có thể thấy thóp phồng lên bất thường.
- Nhiễm trùng huyết do não mô cầu: Sốt cao 39-40 độ C, ớn lạnh, rét run, đau đầu, nôn ói, đau khớp, đau cơ đặc biệt đau nhiều ở sống lưng và hai chân.
Khoảng 75% trường hợp bệnh nhân có xuất hiện nốt tử ban trong vòng một hai ngày sau sốt (nốt tử ban là nốt có màu đỏ hoặc tím thẫm, kích thước có thể 1-2 mm đến vài cm, có khi hoại tử vùng trung tâm.
Nốt tử ban có thể ở khắp người nhưng tập trung chủ yếu ở nách, hông, quanh các khớp như khuỷu, gối, cổ chân. Đôi khi nốt tử ban có dạng bóng nước hoặc lan rộng ra).
Phòng ngừa nhiễm não mô cầu
- Giữ vệ sinh cá nhân. Khuyến khích việc súc miệng thường xuyên bằng dung dịch nước muối loãng (nước muối sinh lý), rửa tay sạch sẽ đúng cách, mang khẩu trang y tế khi đến nơi công cộng, che miệng lúc ho, hắt hơi…
- Giữ vệ sinh nơi sinh sống, tạo môi trường sống sạch sẽ, thoáng mát, phân tán tập thể quá đông đúc và giữ khoảng cách tối thiểu an toàn giữa các giường ngủ là 1,5 m để hạn chế lây truyền bệnh.
- Tiêm chủng là một trong những phương pháp phòng bệnh hiệu quả chủ động bằng thuốc chủng ngừa não mô cầu sẵn có tại Việt Nam.
Vắc xin chủng ngừa não mô cầu chứa các kháng nguyên nhằm kích thích cơ thể tạo kháng thể chống lại vi khuẩn gây bệnh. Hiệu quả bảo vệ của vắcxin phòng bệnh viêm màng não do não mô cầu lên đến 90%.
- Vắc xin viêm não mô cầu AC – phòng ngừa bệnh não mô cầu do tuýp A và tuýp C: tiêm mũi đầu tiên cho trẻ từ 2 tuổi trở lên (hoặc cho trẻ trên 6 tháng tuổi đã có tiếp xúc với người bệnh). Sau đó cần tiêm nhắc sau mỗi 3 – 5 năm.
- Vắc xin viêm não mô cầu BC – phòng ngừa bệnh não mô cầu do tuýp B và tuýp C: tiêm cho trẻ từ 6 tháng trở lên. Bé cần tiêm 2 mũi, mũi 2 cách mũi tiêm đầu 6 – 8 tuần.
Hiện nay vắcxin ngừa viêm não mô cầu là vắcxin dịch vụ, chưa được đưa vào chương trình tiêm chủng mở rộng.
Do vậy, tỷ lệ tiêm ngừa vắcxin này chưa cao. Trong khi đó, không cần phải nằm trong khu vực có dịch bệnh, người dân đặc biệt là trẻ nhỏ có thể mắc bệnh bất cứ lúc nào. Bởi vậy, mọi người hãy chủ động tiêm vắc xin để phòng bệnh một cách tốt nhất.
Xem thêm:
Cách nhận biết và phòng chống bệnh viêm não mô cầu