Luật Lực lượng tham gia bảo vệ ANTT ở cơ sở đã được Quốc hội thông qua tại Kỳ họp thứ 6, Quốc hội khóa XV và chính thức có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2024. Việc ban hành Luật này là sự cụ thể hóa đường lối, quan điểm của Đảng và Nhà nước về bảo vệ an ninh quốc gia, bảo đảm trật tự và an toàn xã hội, như được xác định trong Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng, Nghị quyết Trung ương 8 về Chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới và Nghị quyết số 51 của Bộ Chính trị về Chiến lược bảo vệ an ninh quốc gia.
Luật cũng là sự cụ thể hóa của Hiến pháp, Luật CAND và các văn bản quy phạm pháp luật khác. Điều này đã đáp ứng yêu cầu và nhiệm vụ bảo vệ ANTT theo tình hình thực tiễn hiện nay.
Lực lượng tham gia bảo vệ ANTT ở cơ sở được thành lập sẽ có tác động tích cực và hiệu quả trong quản lý nhà nước về ANTT. Các lực lượng này sẽ hỗ trợ quan trọng cho Công an cấp xã trong việc thực hiện nhiệm vụ bảo đảm ANTT, giúp nắm bắt tình hình địa phương và tham gia xây dựng phong trào toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc. Họ thực sự là những "cánh tay nối dài" hỗ trợ lực lượng Công an trong công tác bảo đảm ANTT tại cơ sở.
Để đảm bảo việc triển khai và thi hành Luật này nghiêm túc và hiệu quả, Bộ Công an đã tham mưu với Chính phủ ban hành Nghị định số 40 ngày 16/4/2024 quy định chi tiết một số điều của Luật Lực lượng tham gia bảo vệ ANTT ở cơ sở. Đồng thời, Bộ Công an cũng đã ban hành Thông tư 2024 ngày 22/4/2024 và hai văn bản hướng dẫn khác nhằm kiện toàn và thống nhất Lực lượng tham gia bảo vệ ANTT ở cơ sở, bao gồm hướng dẫn thực hiện bảo đảm sử dụng trang phục, huy hiệu, phù hiệu của lực lượng này.
Bộ Công an đã phát hành tài liệu phổ biến Luật và các văn bản khác liên quan để triển khai thi hành, đồng thời các đơn vị thuộc cơ quan Bộ đã chủ động tham mưu với Đảng ủy Công an Trung ương, Bộ Công an trong việc hướng dẫn và giải đáp thắc mắc đối với các địa phương trong việc triển khai thi hành Luật này. Các Công an tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương đã kịp thời tham mưu và báo cáo với HĐND, UBND cấp tỉnh để ban hành các Nghị quyết, Quyết định liên quan đến lực lượng tham gia bảo vệ ANTT ở cơ sở, đảm bảo việc triển khai thực hiện đồng bộ, thống nhất trên toàn quốc.
Đến nay, 63/63 công an tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương đã tham mưu UBND cùng cấp ban hành Kế hoạch triển khai thi hành luật; xây dựng phương án kiện toàn thống nhất lực lượng tham gia bảo vệ ANTT ở cơ sở; tham mưu xây dựng Nghị quyết của HĐND cấp tỉnh về tiêu chí thành lập tổ bảo vệ ANTT; chế độ chính sách và mức hỗ trợ thường xuyên cho lực lượng tham gia bảo vệ ANTT ở cơ sở; Quyết định của UBND cấp tỉnh quy định về số lượng tổ bảo vệ ANTT cơ sở cần thành lập, số lượng thành viên tổ bảo vệ ANTT ở cơ sở để bảo đảm lực lượng này đi vào hoạt động ngay khi luật có hiệu lực thi hành. Sau khi được kiện toàn, dự kiến toàn quốc có 83.944 tổ bảo vệ ANTT, với 291.409 thành viên.
Theo Bộ Công an, để kịp thời triển khai thi hành Luật Lực lượng tham gia bảo vệ ANTT ở cơ sở vào thực tiễn, lễ ra mắt Lực lượng tham gia bảo vệ ANTT ở cơ sở đồng loạt tổ chức trong cả nước vào ngày 1/7/2024 - đúng vào ngày Luật Lực lượng tham gia bảo vệ ANTT ở cơ sở có hiệu lực.
63/63 địa phương đã tham mưu UBND tỉnh, thành phố ban hành kế hoạch, báo cáo Thường trực tỉnh ủy, UBND tỉnh chủ trì tại các điểm tổ chức lễ ra mắt Lực lượng tham gia bảo vệ ANTT ở cơ sở; chủ động xây dựng kịch bản, chương trình đảm bảo nghiêm túc, trang trọng. Công an các địa phương đã kịp thời tổ chức huấn luyện, bồi dưỡng nghiệp vụ cho lực lượng tham gia bảo vệ ANTT ở cơ sở năm 2024.