Làn sóng cà phê Việt Nam: Từ không tồn tại đến thống trị thị trường Mỹ

Xuất hiện tại "thánh địa" cà phê của Mỹ

Những người xếp hàng chủ yếu là người New York sành điệu, trẻ tuổi đang chờ đợi thưởng thức cơn sốc bùng nổ caffein với vị caramel, thơm mùi sô-cô-la của cà phê thủ công Việt Nam vừa rang.

Sahra Nguyen, người đã cùng tổ chức buổi trải nghiệm cà phê kéo dài 2 ngày ở Brooklyn cho Nguyen Coffee Supply nói: "Thật sự không thể tin được khi mọi người đã xếp hàng chờ hơn một tiếng đồng hồ chỉ để được trải nghiệm cà phê Việt Nam".

Dù mới được 3 năm nhưng Nguyen tự tin khẳng định mình là nhà nhập khẩu và rang xay cà phê đặc sản của Việt Nam đầu tiên tại Mỹ.

Trong vài năm qua, các tiệm cà phê rang xay của Việt Nam tại Mỹ đã từ chỗ gần như không tồn tại trở thành một hiện tượng trên khắp nước Mỹ, áp dụng các kỹ thuật và nguồn cung kỹ lưỡng để tạo ra những hạt cà phê đậm đà của Việt Nam.

Các nhà rang xay cà phê thủ công của Việt Nam đã mọc lên ở các thành phố từ Philadelphia đến thánh địa cà phê như Seattle, Austin và Portland, Oregon.

Thay vì có vị béo ngậy, sẫm, đậm đặc và hơn hết là "nặng", được pha phin, cà phê Việt Nam rang nhẹ có vị chua nhẹ và hương trái cây đã thống trị làn sóng cà phê thứ 3 ở Mỹ. (Làn sóng cà phê thứ ba - Third wave of coffee - là phong trào sản xuất cà phê chất lượng cao)

Thu Pham, người đồng sáng lập Càphê Roasters ở Philadelphia, gần như cùng lúc với Nguyen’s roastery ở New York. Hạt cà phê của Pham được sử dụng tại các quán cà phê và nhà hàng từ D.C. đến Denver, và thường xuyên bán hết hàng tại các địa điểm của Federal Donuts ở Philadelphia.

Vào cuối tháng 9, Càphê Roasters có kế hoạch mở quán cà phê rang xay Việt Nam đầu tiên của thành phố. Cửa hàng sẽ không chỉ bán cà phê sữa đá mà còn bán espresso.

Trong khi đó, hạt cà phê của Nguyen được bán ở San Francisco và Texas. Trong thời kỳ đại dịch, khi nhiều doanh nghiệp gặp khó khăn, các đơn đặt hàng qua thư cho hạt cà phê của Nguyen vẫn tăng theo cấp số nhân.

"Chúng tôi thực sự đã tăng trưởng 13 lần vào năm 2020", Nguyen cho biết. Cô đã mở rộng đội rang của mình từ 2 lên 5 nhân viên toàn thời gian. "Có một điều gì đó thực sự đặc biệt. Khi thấy những người xếp hàng đường xung quanh khu nhà, nó không chỉ là cà phê…. Đó cũng là sứ mệnh của chúng tôi: mang lại sự đa dạng, hòa nhập và công bằng cho toàn bộ trải nghiệm cà phê", Nguyen nói.

Cà phê Việt Nam không xuất xứ từ Việt Nam

Việt Nam là một trong những nền văn hóa cà phê tuyệt vời trên thế giới. Các quán cà phê ở Thành phố Hồ Chí Minh rất đa dạng: từ quán cà phê sang trọng đến những người bán cà phê vỉa hè, phục vụ cà phê cả nóng và đá.

Harvey Tong đã thành lập công ty Phin Coffee Club ở Austin để giới thiệu loại cà phê rang củi mà gia đình ông đã làm trong hơn 20 năm tại Việt Nam cho biết: "Lối sống của người Việt Nam chậm hơn, bạn đến quán cà phê vài giờ mỗi sáng. Đó là một nền văn hóa lớn".

Nhưng trong nhiều thập kỷ, cà phê Việt Nam rất khó thu mua ở Mỹ.

Tại các nhà hàng Việt Nam lâu đời ở Mỹ, khi bạn gọi cà phê Việt Nam, đó thực sự có thể là cà phê từ quán Cafe du Monde nổi tiếng của New Orleans.

Trong những năm 70, cà phê rang xay đậm và đắng của Cafe du Monde là thức uống có hương vị gần nhất với tách cà phê quê hương mà những người nhập cư.

Nguyen luôn gọi một tách cà phê Việt Nam có trong thực đơn ở khắp nhà hàng dù là nhà hàng bình dân hay quán cà phê thời thượng, nhưng không có loại cà phê nào đến từ Việt Nam.

Từ "không tồn tại" đến "hiện tượng" ở Mỹ

Đứng trong quán cà phê sắp khai trương ở khu phố Kensington của Philadelphia, Pham đã chuẩn bị một chiếc túi lọc phin tỉ mỉ gồm những hạt robusta mà cô lấy từ một trang trại ở Tây Nguyên của Việt Nam. Cô rót nước nóng vào cà phê đã xay, chờ bọt khí sủi bọt, dấu hiệu cho thấy đây là hạt cà phê mới rang.

Giống như hầu hết các vụ mới của các nhà rang xay Việt Nam, Pham phải tìm nguồn cà phê thương mại trực tiếp của mình thông qua các mối quan hệ cá nhân, vì chuỗi cung ứng giữa các nông hộ nhỏ và các nhà rang xay thủ công của Mỹ vẫn chưa được hình thành.

Và thế là cô ấy tìm đến quán cà phê của mình thông qua một học sinh cũ.

Tình cờ, Pham đồng sáng lập Càphê khi đang làm việc cho một tổ chức phi lợi nhuận có tên 12Plus cung cấp chương trình chuẩn bị đại học cho sinh viên, trong đó có một cặp đôi đến từ Việt Nam và có quen biết trang trại trồng cà phê.

Người này lên thành phố tìm nhà ở, vì anh ấy đang tìm kiếm địa điểm bán lẻ để mở quán cà phê cho gia đình mình, Phạm kể lại và cười.

Kết quả là cà phê tại quán Càphê tròn và đậm đà và thơm, với một cường độ của hương vị sô-cô-la đáng nể. Khi pha espresso, tách cà phê không đắng hơn cà phê Ý đậm, ít vị chua hơn và có lượng caffeine mạnh mẽ.

Kể từ khi Phạm và Nguyên bắt đầu kinh doanh cà phê đặc sản vào cuối năm 2018, cà phê đặc sản Việt Nam đã lan rộng trong một chuỗi liên kết trên khắp cả nước.

Nguyen và Pham nhấn mạnh rằng họ không coi làn sóng đột ngột của các nhà rang xay Việt Nam là sự cạnh tranh. Thay vào đó, họ là những đối tác trong việc thay đổi nhận thức về cà phê Việt Nam ở Mỹ, và mang lại nhiều giá trị hơn cho cây trồng của nông dân Việt Nam.

Phạm đã hợp tác với thương hiệu cà phê Fat Miilk do một phụ nữ làm chủ ở Chicago. Tại Seattle, bốn tiệm cà phê và tiệm cà phê lấy người Việt làm trung tâm đã mở cửa từ năm 2020. Oregon Nhà rang xay Việt Nam Portland Cà Phê mở rộng nhanh chóng trong năm nay đến nỗi chủ sở hữu Kimberly Dam gặp khó khăn trong việc tìm đủ cà phê robusta để đáp ứng nhu cầu.

Các nhà rang xay từ Việt Nam cũng đang thâm nhập vào thị trường Mỹ. Tại Anaheim, quán cà phê đầu tiên King Coffee ở Mỹ đã được khai trương. Còn hạt cà phê của Tong's Phin Coffee Club, hiện được bán ở mọi địa điểm ở Texas.

Tại quán cà phê Pittsburgh Ineffable Cà Phê, Phat Nguyen bán hạt cà phê của Caphe Roasters cùng với cà phê thủ công kiểu Mỹ. Tại đây, cà phê đá được làm từ hạt robusta của Caphe Roasters là thức uống phổ biến nhất, ngay cả ở một thành phố không có nhiều người Việt Nam.

"Thành thật mà nói, thật ngạc nhiên khi mọi người biết phở là gì, bánh mì là gì, hay cà phê sữa đá. Văn hóa của bạn được lan truyền sang người khác là một cảm giác tuyệt vời", Phat Nguyen nói.