Ảnh minh họa: AFP/TTXVN
Phóng viên trang Business Insider đã xem hàng chục tin nhắn trên ứng dụng Telegram có nội dung rao bán nhiều loại bộ phận cơ thể. Nhiều người bán nói nợ nần, nguy cơ phá sản là lý do khiến họ đưa ra quyết định khó khăn này.
Ở Iran, bán thận là hợp pháp và có quy định quản lý các giao dịch bán thận, nhưng bán các bộ phận khác bị cấm.
Tuy nhiên, hàng trăm tin nhắn được tờ Business Insider xem dường như cho thấy một thị trường chợ đen trực tuyến đang bùng nổ - nơi mà người ta bán mọi thứ, từ gan đến tủy xương.
Có lẽ tin nhắn rao bán gây sốc nhất là tin nhắn của một người đàn ông muốn bán tinh hoàn. Tin rao bán có nội dung: “Bán tinh hoàn, 25 tuổi, nhóm máu O+, tinh hoàn bên trái hoặc bên phải (không quan trọng), vì nợ nần nên bán”.
Một tin nhắn khác cũng có nội dung rao bán tinh hoàn, trong đó người bán có thể tới các thành phố gần đó để phẫu thuật cấy ghép với mức giá phù hợp.
Các tin nhắn rao bán bộ phận cơ thể xuất hiện trên ba kênh Telegram và có một mẫu tương tự: bộ phận được rao bán, giới tính của người bán, nhóm máu, giá đề xuất, địa điểm và thông tin ngắn gọn về sức khỏe.
Một người đàn ông 33 tuổi cho biết mình đang rao bán tế bào gốc, tủy xương và giác mạc để xử lý các vấn đề tài chính và tránh phá sản.
Một người khác 31 tuổi rao bán lá gan với giá 900 triệu Rial Iran, tương đương 500 triệu đồng.
Không rõ có bao nhiêu trong số những vụ mua bán hoặc cấy ghép này đã được thực hiện, nhưng Tiến sĩ Gabriel Danovitch tại khoa y thuộc Đại học UCLA, cho biết người ta không lấy giác mạc từ người sống. Ông nói: “Tôi không thể tin được người ta lại làm điều đó”.
Iran là quốc gia duy nhất trên thế giới cho phép bán nội tạng lấy tiền. Nội tạng chỉ có thể là một quả thận. Giao dịch phải được thực hiện dưới sự phối hợp của một tổ chức chính phủ và có giới hạn về giá.
Tuy nhiên, theo một nghiên cứu năm 2022 trên tạp chí Transplant International, người bán và người hiến thường xuyên vi phạm quy định và thay vào đó, họ chọn các giao dịch ngầm có khả năng thu về nhiều tiền hơn.
Bán thận bên ngoài Iran cũng là bất hợp pháp vì điều này có thể dẫn đến buôn bán nội tạng, hoặc thậm chí là bán cho những người không phải là người Iran ở Iran.
Nhưng theo Iran International, những người Iran gặp khó khăn đã đến Iraq để bán thận hoặc thông qua trung gian để đến Các tiểu vương quốc Arab thống nhất và Thổ Nhĩ Kỳ để bán các bộ phận cơ thể khác.
Không rõ các tin nhắn viết bằng tiếng Farsi của Iran xuất hiện trên Telegram hướng tới người mua nước ngoài hay người Iran.
Theo ông Karmel Melamed, một nhà báo người Mỹ gốc Iran, tình trạng người Iran vi phạm luật để bán thận không phải là một hiện tượng mới, cũng như việc người dân bán các bộ phận nội tạng khác không phải là chuyện lạ. Ông cho rằng tình trạng nền kinh tế đã khiến việc buôn bán này trở nên phổ biến hơn.
Nền kinh tế khó khăn ở Iran đã khiến phần lớn dân số không đủ khả năng mua thực phẩm hoặc nhu yếu phẩm trong gia đình, khiến một số người quyết định bán nội tạng để nuôi sống bản thân và gia đình.
Iran là một trong những quốc gia có tỷ lệ lạm phát cao nhất thế giới. Các dự báo kinh tế cho thấy siêu lạm phát sẽ xảy ra trong những tháng tới.
Nền kinh tế Iran đã bị ảnh hưởng do COVID-19 và các lệnh trừng phạt quốc tế. Những người nghèo nhất đang gặp khó khăn đặc biệt khi chi phí của nhiều mặt hàng thực phẩm tăng hơn 50% kể từ giữa năm 2022.
Ông Beni Sabti, nhà nghiên cứu về mạng xã hội của Iran tại Viện Chiến lược và An ninh Jerusalem, cho biết những khó khăn về tài chính đã buộc những người Iran nghèo phải làm bất cứ điều gì để duy trì cuộc sống.