Theo quan niệm dân gian, sau khi đón các cụ về ăn Tết từ hôm 30 tháng Chạp, hết 3 ngày Tết, con cháu làm lễ hóa vàng (lễ tạ năm mới) để tiễn đưa ông bà, tổ tiên, đồng thời đón thần tài, thần lộc. Lễ này không nhất thiết phải tiến hành vào mùng 3 Tết mà có thể làm từ ngày mùng 3 đến ngày mùng 10 Tết.
Đại đức Thích Giác Nguyên (Nam Định) chia sẻ trên Đời sống & Pháp lý, lễ hóa vàng ngoài ý nghĩa hồi hướng đến các chư vị trên là Đức Phật, thần linh, gia tiên, thì còn bày tỏ lòng biết ơn của gia chủ đến các chư vị trên vì đã phù hộ, yểm trợ cho gia chủ trong suốt 1 năm.
Tục xưa cũng quan niệm có lễ tạ năm mới thì tấm lòng của gia chủ mới được chứng giám, đồng thời gia đình sẽ được phù hộ bình an trong năm mới, làm ăn phát đạt hơn. Do đó, lễ hóa vàng đặc biệt quan trọng trong các gia đình người Việt.
Để tiến hành nghi lễ được trọn vẹn, trong phần chuẩn bị mâm cỗ, các chuyên gia lưu ý gia chủ không thể thiếu 2 thứ: Đó là con gà trống to, chắc, có chân đẹp, nó là vật tế trong nghi lễ truyền thống và bánh chưng, tượng trưng cho sự vuông tròn của trời đất.
Khi cúng, người ta thắp 3 nén hương lên mỗi bát hương, rồi khấn bài khấn hóa vàng. Nến và đèn được thắp sáng trong suốt thời gian diễn ra lễ cúngkhi gần hết một tuần hương thì có thể hóa vàng mã.
Với mỗi lễ vàng tiền đều được hóa riêng từ các bậc cao xuống theo thứ tự gia thần trước và gia tiên sau.
Hóa vàng ở nơi sạch sẽ, thoáng mát, đặc biệt khi hóa vàng không nên dùng gậy hay que gẩy tiền vàng liên tục, bởi dân gian quan niệm làm vậy thì tiền vàng sẽ rách và "các cụ không tiêu được".
Trước khi hạ mỗi lễ thì gia chủ đều vái 3 vái và khấn xin phép mang vàng mã đi hóa.
Hóa vàng xong, người ta vẩy vào mấy giọt rượu cúng trên bàn vì cho rằng làm như vậy mới thiêng. Hai cây mía cúng cũng được đem hơ trên đống tàn vàng.
Không nên đốt vàng mã quá nhiều vì vừa lãng phí, vừa ảnh hưởng đến môi trường. Nhiều người nghĩ rằng sắm lễ, đốt vàng mã càng nhiều thì càng chứng tỏ lòng thành kính với tổ tiên, nhưng điều này không đúng. Quan trọng nhất là gia chủ thành tâm hương khói trong những ngày Tết, chứ không phải mâm cao cỗ đầy, tiền vàng nhiều thì tốt.
(Tổng hợp)