Lộ diện những ông chủ bí ẩn
Báo cáo quản trị 6 tháng đầu năm của Ngân hàng Quốc tế (VIB) đã làm mọi người ngạc nhiên khi chủ tịch VIB, ông Hàn Ngọc Vũ cùng gia đình chỉ sở hữu một lượng cổ phần khá khiêm tốn với khoảng 1,7 triệu đơn vị, chiếm chưa tới 0,4% cổ phần, riêng ông Vũ chỉ nắm hơn 800.000 cổ phiếu VIB (tương đương 0,19%).
Điểm đáng chú ý nhất là sự xuất hiện của ông Đặng Khắc Vỹ, thành viên HĐQT cùng vợ là bà Trần Thị Thảo Hiền đang nắm giữ gần 80 triệu cổ phiếu, tương đương 18,6% cổ phần. Riêng ông Vỹ đang nắm giữ 9,2%, còn vợ nắm 9,4%.
Bên cạnh đó, Công ty Nettra đang nắm giữ 15% cổ phần cũng là một DN có liên quan trực tiếp tới ông Vỹ và hai thành viên HĐQT khác là ông Đặng Văn Sơn và ông Đỗ Xuân Hoàng. Cả ba thành viên HĐQT của VIB đều là cổ đông lớn của Nettra, trong đó ông Sơn là chủ tịch HĐQT Nettra. Ngoài sở hữu VIB thông qua Nettra, tính tới cuối tháng 6, ông Đỗ Xuân Hoàng còn đang trực tiếp sở hữu hơn 25,5 triệu cổ phiếu VIB (tương đương 6%).
Đây có lẽ là lần đầu các cổ đông này chính thức lộ diện. Trước đó, rất ít người biết tỷ lệ sở hữu thực sự của các cổ đông lớn tại VIB sau một giai đoạn biến động vừa qua ở đây. Trong giới tài chính, nhiều người cũng biết đến ông Đặng Khắc Vỹ là một thành viên sáng lập VIB nhưng không biết vai trò và ảnh hưởng thực sự của ông như thế nào. Nhưng bây giờ thì mọi việc đã rõ.
Ngân hàng Phương Đông (OCB) cũng đã công khai báo cáo quản trị ngân hàng năm 2012 với những thông tin khá bất ngờ về cổ đông lớn tại NH thuộc nhóm quy mô không nhỏ này.
Theo đó, người nắm chức Chủ tịch OCB trong khoảng hơn một năm qua, ông Trịnh Văn Tuấn, có tỷ lệ sở hữu của gia đình, bao gồm ông Tuấn, vợ cùng 2 con, lên tới 15,47% vốn điều lệ ngân hàng, tương đương khoảng gần 50 triệu cổ phần. Nếu tính cả Công ty CP CK Quốc tế VN nơi vợ ông Tuấn là Cao Thị Quế Anh đang làm chủ tịch thì tỷ lệ nắm giữ cổ phần tại OCB lên tới 18,64%. Đây là một tỷ lệ sở hữu rất lớn trong NH.
Ông Trịnh Văn Tuấn được bổ nhiệm làm chủ tịch HĐQT OCB từ đại hội cổ đông năm ngoái (12/5/2012), thay cho ông Nguyễn Quang Tiên xin từ nhiệm, thực hiện yêu cầu của Chính phủ về việc tái cấu trúc đầu tư của các tập đoàn, Tổng công ty Nhà nước, tập trung vào lĩnh vực kinh doanh chính.
Trong khi đó, giới đầu tư cũng đang rất tò mò về vị chủ tịch trẻ, ít xuất hiện của VPBank. Sau những thông tin đồn đoán hồi quý III/2012 về cổ đông lớn nhất của VPBank là một công ty có cái tên khá lạ “CTCP Đầu tư Châu Thổ” (với tỷ lệ sở hữu 14,99%) đã xuất hiện và nhanh chóng biến mất khỏi danh sách các cổ đông trong báo cáo quản trị 2012 của ngân hàng này.
Thông báo hồi đầu năm 2013 cho biết, Đầu tư Châu Thổ đã bán toán bộ hơn 86,5 triệu cổ phần VPBank (tương đương 14,99%) cổ phần ngân hàng này ngay sau nhận thêm gần 11 triệu cổ phần từ chia cổ tức và cổ phiếu thưởng. Báo cáo tình hình quản trị 6 tháng đầu năm 2013 vừa được công bố khoảng một tháng trước đây cũng cho thấy không còn cái tên Đầu tư Châu Thổ trong danh sách cổ đông.
Oversea-Chinese Banking Corporation Limited (OCBC) với 14,87% đang là cổ đông lớn nhất tại NH này. Báo cáo 6 tháng 2013 cho biết, Chủ tịch Ngô Chí Dũng Dũng cùng vợ đang nắm giữ 4,7% cổ phần. Trong đó, ông Dũng năm giữ 22,9 triệu cổ phần, tương đương 4,48%. Vợ ông Dũng là bà Hoành Anh Minh nắm 0,22%; anh trai nắm 0,03%;
Ông Bùi Hải Quân - Phó Chủ tịch VPB, cùng vợ và một công ty liên quan đang sở hữu 6,44% cổ phần. Ông Quân tham gia HĐQT của VPB từ năm 2006 và đang sở hữu 1,55% cổ phiếu. Trong khi đó, bà Nguyễn Quỳnh Anh, Trưởng BKS đang nắm giữ hơn 22,7 triệu cổ phiếu (3,94%) và bà Nguyễn Thị Mai Trinh, thành viên BKS đang nắm giữ 28,35 triệu cổ phiếu (4,91%).
Quyền lực giấu kín
Tại Southernbank, đại gia kín tiếng nhưng được giới đầu tư quan tâm đặc biệt là Trầm Bê và gia đình tính tới cuối 2012 nắm giữ hơn 20% cổ phần tại đây. Giới đầu tư cũng ít biết đến các đại gia kín tiếng khác như: Vũ Văn Tiền tại ABBank, ông Trần Phương Bình tại Đông Á, Trần Phát Minh tại KienLongBank…
Trên thực tế, việc các cổ đông lớn tại các NH kín tiếng một phần là do cơ cấu sở hữu tại các tổ chức tín dụng rất đa dạng, nhiều tổ chức và cá nhân trong và ngoài nước tham gia. Tỷ lệ sở hữu tối đa cũng được quy định rất chặt chẽ và theo lý thuyết không có ai có thể nắm quyền áp đảo để ra những quyết định bất lợi cho NH nói riêng, hệ thống và nền kinh tế nói chung.
Đây có lẽ là lý do khiến không có những “ngôi sao” ở các NH.
Tuy nhiên, trên thực tế, ở rất nhiều tổ chức, vẫn có bóng dáng của những ông chủ thực sự, chi phối hoạt động NH. Sự lộ diện của đại gia Nguyễn Đức Kiên (bầu Kiên) trong vụ ACB gần đây cho thấy điều này. Chỉ có điều do thiếu thông tin và kém minh bạch về thông tin trong nhiều năm trước đây khiến các NĐT không biết được thông tin đáng ra phải rất minh bạch này.
Gần đây, những quy định công bố thông tin mới áp dụng đối với các doanh nghiệp đại chúng đã mang một phần thông tin của các ngân hàng đến với công chúng.
Báo cáo là vậy, nhưng nhiều người không khỏi lo ngại những chiêu lách luật để nắm quyền chi phối NH như thông qua cách này cách khác để nâng tỷ lệ sở hữu lên mức áp đảo.
