Theo một con số thống kê mới được đưa ra gần đây, sau hơn 10 năm, nhập siêu từ Trung Quốc đã tăng gấp 100 lần và hàng hóa Trung Quốc đã, đang, tiếp tục ồ ạt chảy vào thị trường Việt Nam từ chiếc tăm tre, dây chun cho đến những sản phẩm có tính công nghệ cao...
Phân tích về thực trạng này, TS Lê Xuân Nghĩa, Viện trưởng Viện trưởng viện nghiên cứu phát triển kinh doanh đã dẫn lại ý trong một bài báo trên tờ Tạp chí Viễn Đông khi nghiên cứu về kinh tế Trung Quốc và sức cạnh tranh của nền kinh tế của nước này đã gọi Trung Quốc là "Chủ nghĩa tư bản rừng rú" và có tính hủy diệt, không chỉ ở Việt Nam mà ở toàn cầu, kể cả tại Hoa Kỳ.
TS Lê Xuân Nghĩa cũng kể lại câu chuyện về một vị Chủ tịch tập đoàn người Mỹ đã từng phải phát khóc vì sức cạnh tranh khủng khiếp của hàng hóa Trung Quốc.
So Việt Nam với Trung Quốc, ông Nghĩa cũng thẳng thắn chỉ ra: "Chúng ta có khiếm khuyết khủng khiếp về đổi mới công nghệ, tầm tư duy kỹ thuật, tư duy trí tuệ quá yếu kém, kể cả kỹ sư vì không có thực tiễn".
Làm rõ hơn ý này, ông đã dẫn lại câu chuyện về một giám đốc công ty xây dựng muốn sản xuất thêm nồi đa năng và đã đặt trường ĐH Bách Khoa Hà Nội thiết kế nhưng phải mất 2 năm trường ĐH Bách Khoa mới thiết kế xong với giá bán 2,1 triệu đồng. Chiếc nồi đa năng dù được quảng cáo nhiều vẫn ế.
Trong khi mang sang Trung Quốc, ý tưởng sản xuất cũng chiếc nồi này chỉ trong vòng 4 tiếng đã đưa ra 6 phiên bản thiết kế và họ nói hoặc lấy thiết kế về sản xuất hoặc lấy phụ kiện về lắp ráp. Chiếc nồi sau đó được sản xuất có giá chỉ 210.000 đồng và bán ra 450.000 đồng.
Đồng tình với quan điểm này, PGS. TS Trần Đình Thiên, Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam cũng nhấn mạnh, nguyên nhân khiến hàng Việt khó cạnh tranh với hàng Trung Quốc xuất phát từ tính cách của người Việt Nam luôn coi mọi việc không xứng tầm với mình trong khi nguyên tắc thị trường là không có sản phẩm nhỏ, chỉ có thị trường lớn.
"Tại Trung Quốc, một làng làm đầu bút bi dù phát triển sau nhưng họ đã thống trị toàn bộ hệ thống đầu bút bi loại nhỏ tại Trung Quốc. Có làng chỉ làm khuy áo hay cà vạt nhưng chiếm 80 - 90% thị trường thế giới", TS Thiên nói.
Cạnh tranh bằng chính cách học
Trước thực tế này, TS Lê Đăng Doanh cho rằng, không thể cạnh tranh bằng giá với Trung Quốc vì cạnh tranh bằng giá là giết chết sự sáng tạo của chúng ta, cạnh tranh bằng giá dẫn chúng ta đến con đường bần cùng, chúng ta phải cạnh tranh bằng cách làm khác, làm mới.
"Hiện hàng Trung Quốc cạnh tranh bằng cách giá rẻ nhưng mặt trái của hàng Trung Quốc là có rất nhiều độc hại và điều này thế giới cũng phát hiện như búp bê đầu trái cây, dép, thực phẩm...
Bộ máy của chúng ta cần phải chắt lọc đừng để hàng hóa độc hại của Trung Quốc đầu độc chúng ta, đừng để hàng hóa Trung Quốc phá hoại sức khỏe con người", TS Doanh nhấn mạnh.
Bên cạnh đó, theo TS Doanh, chúng ta vừa cạnh tranh bằng mẫu mã, bằng hiệu quả nhưng cũng phải cạnh tranh bằng ý thức, ý chí.
"Nếu hàng Trung Quốc tốt và hay hơn không thể tránh việc chúng ta vẫn mua do kinh tế thị trường không thể có việc ta về ta tắm ao ta, dù trong dù đục ao nhà vẫn hơn", TS Doanh chia sẻ.
Trong khi đó, chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan lại bày tỏ, Việt Nam đã bị ám ảnh quá nên nhìn lúc nào cũng tìm cách làm thế nào để cạnh tranh, cạnh tranh mà không xác định việc học từ họ.
"Một số nước học được cách sống bên cạn"người khổng lồ" như Canada bên cạnh Mỹ, Phần Lan bên cạnh Liên Xô cũ. Họ luôn tìm được cách chống chọi với sức ép quá lớn, nhiều khi đơn giản chỉ là cái bóng của người khổng lồ quá to trùm lên mình khiến hình ảnh của mình bị lu mờ đi.
Học từ đối thủ cạnh tranh là quan trọng, người ta đi như thế nào để thành công và mình có thể đi thế nào để thành công, hoặc làm như vậy hay là làm khác đi... Việc chưa gì chúng ta đã chê bai, dè bỉu, không biết học sẽ khó để vượt lên được", bà Lan nói
