Chỉ cần một ít mật ong thật, đường, phèn, bột nghệ, vỏ cây đục nác (có nơi gọi là cây núc nác), vài con ong chết và chất bảo quản là có thể “ phù phép” thành mật ong rừng, bán ra với giá từ 200.000 đến 300.000 đ/chai.
Mua đồ ngọt, lãnh quả đắng.
Thời gian gần đây trên khắp mọi nẻo đường từ thành phố đến nông thôn thuộc hai tỉnh Nghệ An và Hà Tĩnh xuất hiện một đội ngũ bán “Mật ong Lào”. Trên những chiếc xe máy dạo chở hàng chục chai mật ong, những tay buôn này đến tận hang cùng, ngõ hẻm, vào từng nhà để rao bán mật ong rừng được săn từ Lào.
Đi đến đâu họ luôn miệng quảng cáo sản phẩm của mình: “Lấy mật ong của nhà miềng (mình) đi. Nhà miềng mới lấy ở trên rú (rừng) về đó. Miềng pán (bán)rẻ cho. Chỉ 200.000 một pe (chai). Nếu mua pa pe (3 chai) miềng bán mỗi pe chỉ 150.000 đồng, mua năm pe mình tặng một pe…”
Nhìn từ bên ngoài thì những chai mật ong giả được ngụy trang rất kỹ không khác gì chai mật ong thật với màu vàng nhạt, đặc quánh, trên miệng chai lại nổi thêm miếng sáp và vài con ong chết.
Khi cho vào miệng thử thì ngọt lịm, lại có mùi đặc trưng của mật ong rừng nên rất rất khó để có thể phân biệt được đâu là hàng thật hay hàng giả.Với cái giá quá rẻ nên nhiều người dân đã nhẹ dạ cả tin, không ngần ngại khi bỏ số tiền lớn mua từ năm đến mười chai để dùng dần.
Đến một hai tuần sau người mua mới thật sự ngã ngửa. Chai mật ong rừng được những tay buôn quảng cáo “mang từ Lào sang” biến thành một chai dung dịch lạ với ba lớp rõ rệt: dưới đáy chai là đường đóng mảng, ở giữa là chất lỏng màu vàng nhạt, có bột nghệ trôi nổi lơ lửng, trên cùng là nước lã trong veo và những con ong chết, mở nắp ra thì chai mật ong bốc mùi hôi thối khó ngửi.
Bà Nguyễn Thị Hiên ở xã Phú Gia, Hương Khê (Hà Tĩnh) một nạn nhân mua phải mật ong rởm cho biết : “Hôm ấy con tôi đi làm hết, có một người nói giọng nửa Lào nửa Việt vào bán mật ong. Thấy anh ta nói ngọt, vả lại chai mật nào cũng có rất nhiều ong bị bóp nát, xung quanh chai lại được chèn lá cây , nên tôi chẳng nghi ngờ gì, mua 5 chai được tặng 1 chai với giá 700.000đ.Nhưng mấy hôm sau tôi phát hoảng khi phát hiện các chai mật ong này đều là đồ dỏm ”.
Không chỉ bà Hiên, gần nhà bà còn có hàng chục người khác trở thành nạn nhân của trò lừa đảo này. Nhiều người dân ở TP Vinh (Nghệ An), thị trấn Hương Khê (Hà Tĩnh) cũng chịu chung cảnh bị lừa. “Rõ là mua đồ ngon ngọt lại thành quả đắng”, chị Nguyễn Thị Hiền trú ngay tại bến xe Vinh than.
“Phù phép” mật ong dỏm.
Danh tiếng “H. mật ong rừng” một tay buôn siêu hạng bán “Mật ong Lào” , người dân Diễn Châu, Nghệ An không ai không biết tiếng. Đến nhà H. nói cần mua mật ong rừng dỏm miễn là rẻ để đem ra thị trường, H bảo: “Bao nhiêu cũng có. Nhưng phải lấy nhiều đấy nhé. Thứ hai là phải đi nơi khác bán, đừng bán ở đây kẻo người dân chửi tôi”.
H tiết lộ: “Rừng phá hết rồi, ong còn không có huống chi là mật ong. Nhưng dân ta vẫn thích xài mật ong rừng, cái này dễ thôi, ngồi ngay ở nhà vẫn có. Chỉ sau một hai tiếng thì có cả chục chai mật ong rừng, ông sẽ bất ngờ ngay cho mà xem!”.
Nói rồi, H. đi lấy một ít mật ong thật (mật ong nuôi), phèn cục, đường tinh luyện, cây đục nác, bột nghệ, vài con ong chết nước lã và chất bảo quản… rồi bắt đầu “phù phép”!
H. thao thao giảng giải: “Muốn mật vàng như thật, thì phải quấy đều tay, liên tục và quấy tận đáy, chờ khoảng 10 - 15 phút, khi dung dịch có màu vàng nhẹ, thấy nặng tay tức thì cho một ít phèn cục hoặc phèn viên vào”.
H. còn cho thêm vỏ cây đục nác đã đun nhuyễn, rồi lại cho thêm bột nghệ vàng để tạo màu cho mật ong. Sau khoảng 30 phút, với những công đoạn không mấy phức tạp, H. đã hoàn thành việc “phù phép” các loại nguyên liệu rẻ tiền, thành mật ong “xịn”,trông rất ngon mắt!
“Như thế cũng chưa đủ đâu. Bây giờ phải “ngụy trang” thêm mới giống đồ thứ thiệt”, H. nháy mắt tinh ranh. Sau khi rót mật ong vào chai, H. bẻ một ít sáp thật và vài con ong mật bỏ vào.Cuối cùng, H.rót hai thìa mật ong thật lên cổ chai để chai mật có mùi thơm đặc trưng của mật ong.
Xong, H. xoa tay thỏa mãn: “Thấy không, giờ tôi thách ông nhận ra đâu là mật ong “xịn”, đâu là mật ong “dỏm” đấy”. Quả thật, nhìn bề ngoài chai mật ong vừa được H.
Cạnh nhà H.còn có hai nhà khác cùng làm nghề chế mật ong “dỏm”. “Chỉ ba nhà thôi nhưng chúng tớ mỗi tháng bán ra hơn 2.000 lít mật ong kiểu này. Người lấy thì nhiều lắm. Toàn là người đi bán lẻ ở khắp các vùng xung quanh đây rồi đem ra Vinh, đem vào Hà Tĩnh, thậm chí người ở Lào Cai cũng vào tận đây lấy về bán”.
Theo lực lượng quản lý thị trường tại Nghệ An, Hà Tĩnh thì do các hộ sản xuất và người bán mật ong không rõ nguồn gốc sản xuất, tiêu thụ kiểu nhỏ lẻ nên lực lượng này khó kiểm soát và thu giữ.
Nguy hiểm nếu sử dụng mật ong giả
Ông Trần Đáng ,nguyên Cục trưởng Cục An toàn vệ sinh thực phẩm khẳng định: “Không khó để nhận diện, phân biệt mật ong giả và mật ong thật. Mật ong thật có màu vàng trong, có độ sánh và thơm ngậy, trên cổ chai có bọt trắng mịn nhỏ li ti. Kiểm tra kỹ hơn thì có thể lấy vài giọt mật thật và mật giả cho lên giấy, nếu giọt mật nào thấm vào giấy đó là mật giả, mật thật sẽ giữ nguyên hình dáng và trạng thái.”
TS Nguyễn Duy Thịnh (Viện Công nghệ sinh học và công nghệ thực phẩm, Trường ĐH Bách khoa Hà ) cho biết: Sử dụng phải mật ong giả thì người tiêu dùng có thể bị tăng cân, gây béo phì và mất cân bằng hệ tiêu hoá.
