Không chỉ nhức nhối nạn chuyển giá, lỗ giả, lãi thật, từ năm 2011 đến nay hàng trăm doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài- còn gọi là doanh nghiệp FDI- đã tranh thủ sự thông thoáng của chính sách xuất- nhập khẩu ở Việt Nam, nợ thuế hàng trăm tỉ đồng rồi bỏ trốn về nước.
Thống kê mới đây của Tổng cục Hải quan cho thấy, con số doanh nghiệp mất tích trong cả nước đã lên tới con số hơn 1.000. Tình trạng này đang gióng lên hồi chuông báo động cho công tác quản lý, giám sát khối doanh nghiệp này tại Việt Nam.
90% bỗng dưng mất tích!
Chỉ tính riêng tại TPHCM, thời gian gần đây, hàng trăm doanh nghiệp FDI đã bỏ trốn hoặc mất tích khỏi địa chỉ đăng ký hoạt động do Chi cục Hải quan quản lý hàng đầu tư (Cục Hải quan TPHCM).
Điều đáng nói là những gì còn lại sau cuộc bỏ trốn của các doanh nghiệp FDI này không chỉ là nhà xưởng với dây chuyền sản xuất đã hoen gỉ, hết thời gian khấu hao mà còn là các khoản nợ về thuế, bảo hiểm xã hội, tiền lương công nhân gần chục tỉ đồng. Chị Nguyễn Thị Loan, công nhân Công ty Magnicon Viet Nam (địa chỉ tại quận 12, TPHCM), cũng là một nạn nhân của tình trạng doanh nghiệp bỏ trốn này. Chị cho biết, chị cùng các anh chị em đồng nghiệp đã đi kiện khắp nơi để đòi quyền lợi nhưng không có kết quả, bất chấp việc trước đó, anh chị em đã “phải làm rất nhiều, tăng ca ngày đêm”.
Tương tự như công ty của chị Loan, những cái tên như Công ty Lotus, Miso, Magnicon, Heakwang Vina, Jinsang vina…giờ trở thành vườn không nhà trống. Chỉ tính riêng trong lĩnh vực gia công dệt- may trên địa bàn TPHCM, hiện có gần 100 doanh nghiệp FDI bỏ trốn khỏi địa chỉ đăng ký kinh doanh.
Ở những ngành nghề khác như dịch vụ, quản lý doanh nghiệp, xây dựng, bất động sản, thương mại, phần mềm, nhà hàng, ăn uống…, tình hình cũng tương tự Thống kê từ Sở Kế hoạch - Đầu tư TPHCM cho biết, con số mất tích đang chiếm khoảng 90%.
Đã đến lúc siết chặt
Từ đầu năm đến nay, TPHCM tiếp tục cấp phép đầu tư mới cho hơn 300 doanh nghiệp FDI, Đồng Nai 45 doanh nghiệp và Bình Dương 20 doanh nghiệp. Song những hạn chế về quản lý giám sát như hiện nay đang đặt ra không ít lo ngại cho thất thu thuế, lao động thất nghiệp gia tăng, gây ảnh hưởng đến vấn đề an sinh xã hội trong nước.
Về vấn đề này, ông Nguyễn Văn Lực- Cục trưởng Cục Thi hành án TPHCM- cho rằng, “việc xử lý loại doanh nghiệp này rất khó. Hiện vẫn còn tồn hàng nghìn vụ, gây thiệt hại ngân sách và ảnh hưởng đến các doanh nghiệp làm ăn chân chính…''. Ông Lực cho biết, “sắp tới chúng tôi sẽ công khai tên tuổi các doanh nghiệp này để có sự cảnh báo”.
Để hạn chế tình trạng này, có nhiều ý kiến cho rằng đã đến lúc ngành chức năng cần xem xét bổ sung quy định bắt buộc các doanh nghiệp FDI khi đầu tư vào Việt Nam phải đăng ký ký quỹ, nhằm giảm rủi ro khi doanh nghiệp làm ăn thua lỗ hay mất tích như hiện nay.
Mặt khác, với thực trạng doanh nghiệp FDI mất tích hàng loạt như hiện nay, việc hoàn thiện hành lang pháp lý và chuyên nghiệp hơn trong giải quyết thủ tục hành chính là yêu cầu cấp thiết, bởi việc này không chỉ liên quan đến chuyện truy thu thuế của cơ quan chức năng, mà quan trọng hơn, còn là để làm sạch môi trường kinh doanh và đầu tư của Việt Nam.