Lãi suất huy động liên tục giảm trong thời gian gần đây và hiện đã xuống rất thấp. Tại các ngân hàng thương mại nhà nước, lãi suất kỳ hạn ngắn dưới 6 tháng hiện chỉ dao động từ 5% - 6,5%/năm, trong khi tại các ngân hàng thương mại cổ phần là 6,5 – 7%/năm.
Không chỉ lãi suất trên giấy tờ giảm mà khoản cộng cho khách hàng có mức tiền gửi lớn cũng không còn hoặc còn rất thấp. Khảo sát của chúng tôi tại một số ngân hàng cho thấy, trước đây khi có tiền gửi từ 200 triệu đồng trở lên là khách hàng được cộng từ 0,3% - 1% và có thể cộng tới 1,5%, thậm chí là 2% nếu như khoản tiền đó trên dưới 1 tỷ.
Cách thức chi tiền cộng thêm cho khách được các ngân hàng thực hiện khá kỹ lưỡng, bài bản mà theo cán bộ của một ngân hàng có chi nhánh tại Q. Hai Bà Trưng (Hà Nội) thì để nếu có bị thanh tra cũng không ra kết quả vượt trần.
Thế nhưng nay, hầu hết các ngân hàng lớn, kể cả thương mại nhà nước hay cổ phần tư nhân, đều cắt luôn khoản chi này cho khách. Cán bộ kinh doanh của một ngân hàng có chi nhánh trên phố Kim Ngưu cho biết, hiện nguồn vốn của ngân hàng khá dồi dào trong khi đầu ra lại không mấy thuận lợi, ngân hàng chủ yếu chạy theo các gói cho vay ưu đãi nên đã bỏ chính sách cộng lãi suất cho các khoản tiền lớn.
Khi hỏi có thể có trường hợp ngoại lệ hay không, vị cán bộ này cho biết nếu là khách hàng thân thiết và thường xuyên có khoản tiền gửi lớn (khoảng 1 tỷ trở lên) thì sẽ xin được chính sách nhưng cũng không quá 1%.
Tại một số các ngân hàng có quy mô nhỏ hơn thì chính sách cộng lãi suất cho người gửi tiền vẫn áp dụng tuy nhiên mức cộng rất nhỏ. Chẳng hạn như tại một ngân hàng có trụ sở chính ở Hà Nội, nếu trước đây lãi suất được cộng thêm 1,2 – 1,5% (giai đoạn từ tháng 5 – tháng 8/2013) cho các khách hàng gửi tiền 500 triệu đồng thì đến nay đã giảm còn 0,5%.
Lãi suất thấp, khoản cộng lại không còn hoặc rất thấp khiến cho hoạt động huy động vốn của các ngân hàng không được mạnh như giai đoạn trước. Với ngân hàng thì điều này cũng bình thường vì tăng trưởng huy động vốn đang vượt khá xa so với cho vay ( Theo số liệu của Ngân hàng Nhà nước thì huy động vốn bằng tiền đồng của các ngân hàng đã tăng gần 14% tính đến giữa tháng 9, trong khi đến cuối tháng 8 tăng trưởng tín dụng mới đạt 6,45%), thế nhưng với cán bộ kinh doanh của nhà băng thì điều đó không mấy tốt đẹp, thậm chí còn là tin xấu.
Anh Nguyễn Tiến Thịnh, cán bộ của ngân hàng O. cho biết, lãi suất giảm khiến cho nhiều khách hàng của anh đã đến rút tiền. Khi hỏi lý do thì các khách hàng đều cho biết có việc riêng hoặc chuyển kênh đầu tư sang vàng, bất động sản, tuy nhiên thực tế anh tìm hiểu thêm thì không ít người đã chuyển sang gửi ở ngân hàng khác có lãi suất cao hơn.
“Với các khách hàng có khoản tiền gửi ít hoặc khách vãng lai thì đành chịu, còn với các khách hàng thân thiết, gửi tiền thường xuyên với khoản tiền lớn thì em phải bỏ tiền túi ra để chi đủ mức cộng như cũ cho khách”, anh Thịnh cho biết.
Hình minh họa
Cũng theo anh Thịnh, không riêng gì anh mà nhiều cán bộ kinh doanh của ngân hàng khác cũng trong tình cảnh tương tự là phải bỏ tiền ra để giữ khách do áp lực chỉ tiêu. “Thà mình chấp nhận chi tiền giữ khách để đủ doanh số còn hơn thiếu doanh số mà bị cắt giảm lương, thậm chí là mất việc”, anh Thịnh nói và cho biết thêm hiện anh đang phải "ôm" chỉ tiêu huy động 6 tỷ đồng mỗi tháng.
Áp lực chỉ tiêu đối với các ngân hàng hiện nay thực sự rất lớn. Không riêng gì các ngân hàng thương mại cổ phần mà các ngân hàng thương mại nhà nước cũng áp chỉ tiêu cho cán bộ nhân viên và không loại trừ một bộ phận nào, từ huy động vốn, cho vay cho tới đòi nợ, thẻ …Nhiều ngân hàng còn lấy chỉ tiêu giao cho nhân viên làm tiêu chí chính để quyết định lương và có tiếp tục ký hợp đồng lao động tiếp hay không.
Theo nhận xét của một chuyên gia, việc giao chỉ tiêu cho nhân viên là việc tất yếu trong bối cảnh hoạt động ngân hàng khó khăn và cạnh tranh khốc liệt như hiện nay. “Anh có hoàn thành công việc lãnh đạo giao cho hay không chính là yếu tố thể hiện năng lực của anh rõ nhất. Không có cách nào khác, nếu muốn tồn tại thì anh buộc phải cố gắng”, vị này nói.
Đánh giá về việc một số ngân hàng vẫn vượt trần bằng cách áp dụng chính sách cộng lãi suất, một cán bộ cấp cao của NHNN đã nghỉ hưu cũng cho rằng, điều này là không thể tránh khỏi. Bởi lẽ, ngân hàng lúc nào cũng kêu thừa vốn và khó cho vay nhưng thực tế không hẳn vậy, họ phải đẩy mạnh huy động vốn mới có tiền trả cho các khoản cũ, vì các khoản huy động cũ đã cho vay rồi và không loại trừ nhiều trong số đó đang nằm trong nhóm nợ dưới tiêu chuẩn, nợ khó đòi hay có khả năng bị mất.
