Bài viết trên tờ EurAsian Times cho biết, theo cáo buộc của nhà báo điều tra Seymour Hersh, vụ đánh bom của Hoa Kỳ nhằm vào các đường ống “Dòng chảy phương Bắc” (Nord Stream) vào tháng 9 năm ngoái, có thể đã thúc đẩy các công ty năng lượng Nga thành lập công ty an ninh tư nhân của riêng họ, giống như lực lượng Wagner đang tham chiến ở Ukraine.
Hersh là một nhà báo từng đoạt giải Pulitzer đã cáo buộc rằng, các thợ lặn biển sâu của Hải quân Hoa Kỳ đã đặt chất nổ C4 công suất cao bên dưới các đường ống dẫn khí Nord Stream 1 và 2, dưới vỏ bọc là các khoa mục huấn luyện của cuộc tập trận hải quân NATO BALTOPS 2022.
Sau đó nửa năm khi xung đột Nga-Ukraine vào giai đoạn căng thẳng nhất, chính Quân đội Na Uy đã kích hoạt chất nổ từ xa phá hoại các tuyến ống của “Dòng chảy phương Bắc”, sau khi nhận được mệnh lệnh từ Nhà Trắng.
Tiết lộ chấn động của Hersh đã gây ra làn sóng kích động ở hàng loạt thủ đô các quốc gia, với phản ứng chỉ trích dữ dội từ Moscow.
Điều này có thể được giải thích bởi kể từ khi đường ống Nord Stream 1 và 2 bị nổ tung, nhiều quan chức lãnh đạo Nga đã bày tỏ sự nghi ngờ thủ phạm là Hoa Kỳ.
Chủ tịch Duma Quốc gia (Hạ viện Nga) Vyacheslav Volodin đã kêu gọi một cuộc điều tra quốc tế về “vụ tấn công khủng bố” mà ông cho rằng đã gây nguy hiểm cho an ninh năng lượng của các đồng minh của Mỹ như Đức.
Trong khi đó, Nhà Trắng đã bác bỏ kết quả điều tra của nhà báo Seymour Hersh và tuyên bố các cáo buộc của Nga là “hoàn toàn sai sự thật và hoàn toàn hư cấu”, còn Cơ quan Tình báo Trung ương Mỹ (CIA) và Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ đã cũng đã lên tiếng phủ nhận những cáo buộc trên.
Nga cho phép Gazprom thành lập cơ cấu an ninh tư nhân
Trong bối cảnh đó, Nga đã có những động thái quyết liệt hơn nhằm bảo vệ quyền lợi của các doanh nghiệp nước mình, đặc biệt là việc cho phép các công ty năng lượng nước mình được thành lập lực lượng bảo vệ riêng dưới danh nghĩa là “Lực lượng an ninh” để bảo vệ lợi ích của họ.
Giới truyền thông Ukraine cho biết, theo tuyên bố của Điện Kremlin, công ty Gazprom Neft thuộc tập đoàn năng lượng khổng lồ của Nga Gazprom đã được phép thành lập “quân đội tư nhân” riêng theo sắc lệnh của Thủ tướng Nga Mikhail Mistushin.
Mặc dù chưa rõ điều lệ và định hướng chính xác của nhóm vũ trang tư nhân mới, nhưng nó sẽ bổ sung thêm một thành tố nữa cho đội ngũ các lực lượng bảo vệ an ninh của Nga, trong bối cảnh ngành năng lượng của nước này đã phát triển mạnh sau khi doanh số bán dầu và khí đốt tăng trong năm ngoái.
Theo tài liệu được đăng trên công báo của chính phủ Nga và được phát hành bởi nhiều phương tiện truyền thông xã hội thân Ukraine, những người sáng lập tổ chức là Công ty Cổ phần Đại chúng (PJSC) Gazprom Neft, người sẽ nắm giữ 70% cổ phần, 30% còn lại sẽ thuộc sở hữu của Công ty An ninh Tư nhân mới thành lập mang tên “Staff Center”.
Trước đó, Ngoại trưởng Nga Sergey Lavrov bày tỏ sự lo ngại về vấn đề an ninh của các tập đoàn Nga ở nước ngoài trong cuộc họp báo chung với người đồng cấp Iraq Fuad Hussein hồi đầu tháng, khi bình luận về những vấn đề liên quan đến quan hệ kinh tế và đầu tư của Nga ở đất nước này.
Ông Lavrov cho biết, trong điều kiện Moscow đang gặp nhiều khó khăn do những hạn chế bất hợp pháp mà Hoa Kỳ và các đồng minh áp đặt, điều quan trọng nhất đối với Moscow là phải bảo vệ các mối quan hệ kinh tế hợp pháp của Nga khỏi “áp lực bất hợp pháp” từ phương Tây.
Ukraine bày tỏ sự lo ngại về “Quân đội tư nhân” mới của Nga
Ngay lập tức, Cục Tình báo Bộ Quốc phòng Ukraine đã lên tiếng bày tỏ sự lo ngại về việc công ty an ninh mới sẽ trở nên giống như Công ty lính đánh thuê Nga PMC Wagner, công ty từng bị cáo buộc có nhiều vi phạm nhân quyền trong các cuộc xung đột ở Cộng hòa Trung Phi, vùng Sahel, Libya, Syria, Sudan và Mozambique, mà mới nhất là việc họ đã tham chiến ở khu vực chiến sự Donbass, chống lại Quân đội Ukraine.
Theo cáo buộc của giới lãnh đạo Kiev, “cuộc chạy đua vũ trang” của Nga vẫn tiếp tục giữa các bên tham gia chính trị chủ chốt và những người đang tích cực thành lập quân đội tư nhân, theo gương của công ty quân sự tư nhân Wagner của nhà tài phiệt Yevgeny Prigozhin.
Theo giới chức quân sự Kiev, các tay súng của Wagner đã tham gia rất nhiều vào Chiến dịch Quân sự Đặc biệt (SMO) của Nga ở Ukraine.
Hiện nay, họ đang đóng một vai trò quan trọng trong việc đánh chiếm Soledar và thị trấn chiến lược của Bakhmut (Artemovsk) ở phía bắc Donetsk, cùng với Ugledar và Avdeevka ở phía nam Donetsk.
Quốc hội Ukraine đã công nhận Wagner là một tổ chức tội phạm quốc tế và kêu gọi các chính phủ nước ngoài làm điều tương tự vào ngày 6 tháng 2.
Trước đó, vào ngày 26 tháng 1, Bộ Tài chính Hoa Kỳ đã chỉ định Wagner là một “tổ chức tội phạm xuyên quốc gia quan trọng”, tham gia vào một mô hình hoạt động tội phạm nghiêm trọng đang diễn ra ở Cộng hòa Trung Phi và Mali; đồng thời áp đặt các biện pháp trừng phạt đối với mạng lưới hỗ trợ của Công ty quân sự tư nhân này trên toàn thế giới.
“Wagner 2” có là mối đe dọa với Ukraine?
Việc Nga cho phép thành lập công ty an ninh tư nhân thuộc một tập đoàn kinh tế như vậy dưới góc nhìn của Ukraine có vẻ “nham hiểm và bất chính”, nhưng nếu xét về cục diện địa chính trị và những biến động của ngành năng lượng sẽ cho thấy một bức tranh khác.
Lệnh trừng phạt của Bộ Tài chính Hoa Kỳ đối với PMC Wagner và lĩnh vực sản xuất dầu mỏ, khí đốt của Nga; cùng với nguy cơ bị phong tỏa các tài sản và tài khoản ở nước ngoài đã khiến Điện Kremlin nhận thấy rủi ro đối với những tài sản của mình nằm ngoài biên giới quốc gia, mà ở những nơi đó, Moscow không có cách nào để đối phó.
Đặc biệt liên quan đến Gazprom Neft, các hoạt động thăm dò năng lượng ngày càng tăng của Nga ở Bắc Cực cũng là điều phải xem xét.
Vào tháng 6 năm 2021, Novatek và Gazprom Neft đã thành lập một liên doanh để phát triển khu vực cấp phép North-Vrangelevskiy ở Bắc Cực.
Sau đó vào tháng 11 cùng năm, Gazprom Neft được báo cáo là đang thăm dò các nguồn tài nguyên ở Bán đảo Gydan ở Bắc Cực, cũng là cơ sở dầu mỏ lục địa cực bắc của thế giới.
Từ quan điểm của Nga, các biện pháp trừng phạt đối với các công ty năng lượng của họ như Gazprom (mà Gazprom Neft là công ty con) hoặc Rosneft, sẽ đe dọa hoạt động kinh doanh của các tập đoàn Nga và khách hàng quốc tế của họ, là các chính phủ quốc gia thân thiện.
Trong thời điểm Nga đang bị bao vây, phong tỏa, việc thuê an ninh tư nhân vào những thời điểm mà các lệnh trừng phạt cấm các tổ chức quốc tế giao dịch với Gazprom Neft là điều cực kỳ khó khăn và việc sử dụng các dịch vụ của Wagner cũng bị cấm ở nước ngoài; việc sử dụng cơ cấu an ninh nội bộ là điều tốt nhất.
Do đó, sắc lệnh của Thủ tướng Nga Mikhail Mistushin chỉ cho phép thành lập một “công ty an ninh tư nhân”, chứ không phải là một “công ty quân sự”, mặc dù trang bị, vũ khí của nó chắc chắn sẽ theo kiểu quân đội và tương tự như của Wagner, nghĩa là có cả máy bay, UAV, xe tăng, pháo tự hành hạng nặng…
Có vẻ như lo lắng của Ukraine là hơi thừa bởi Công ty an ninh tư nhân này cũng có thể sẽ gây ra mối đe dọa cho Kiev, nhưng nếu có, nó chỉ đến trong tương lai rất xa, còn ở thời điểm hiện tại, “Staff Center” khó có thể can dự vào cuộc xung đột quân sự Nga-Ukraine.
Ít nhất trong thời gian trước mắt, nhiệm vụ chính của “Staff Center” sẽ bị giới hạn trong việc bảo vệ các dự án vận chuyển và khai thác năng lượng của Nga bên trong đất nước và khu vực Bắc Cực - nơi có nhiều quốc gia tuyên bố chủ quyền và muốn xâu xé miếng bánh tài nguyên thiên nhiên dồi dào chưa được khai thác ở vùng đất băng giá này.