Vì sao kiến ba khoang có thể gây tổn thương trên da người?
Kiến ba khoang thường sống ở vùng đất ẩm ướt, đặc biệt là ở các bờ cỏ, bụi rậm… Vào ban đêm, kiến ba khoang trưởng thành thường bị thu hút bởi ánh sáng đèn, nhất là đèn huỳnh quang nên chúng thường bay vào nhà.
Khi tiếp xúc trực tiếp với kiến ba khoang hoặc thông qua các vật dụng khác mà chúng đậu vào, như khăn bông, quần áo… mà chúng ta có thể bị dính dịch tiết của kiến. Dịch tiết của kiến ba khoang có chất pederin - là một amid, độc tố cao, độc gấp 12 lần so với nọc độc của rắn độc ở vùng nhiệt đới. Từ đó các sang thương viêm da hình thành.
Kiến ba khoang sinh trưởng mạnh nhất từ tháng 7 đến tháng 10 hàng năm. Đặc biệt là khi có mưa nhiều, người dân gặt lúa, đốt đồng là lúc kiến ba khoang thường bay vào nhà nhất. Chính vì vậy mà thời điểm này cũng là lúc thường gặp của bệnh nhất.
Biểu hiện của viêm da tiếp xúc do kiến ba khoang
Rất nhiều người nhầm lẫn giữa viêm da tiếp xúc do kiến ba khoang với bệnh zona thần kinh. Bởi đặc điểm sang thương bọng nước gần giống nhau. Tuy nhiên, zona là bệnh do virus, không giống với bệnh này.
Viêm da tiếp xúc do kiến ba khoang có thể lan rộng, gây đau rát...
Sau khi tiếp xúc với dịch tiết của kiến ba khoang, da có thể có triệu chứng ngay trong vòng 24 giờ. Mức độ tổn thương da có thể khác nhau trên từng trường hợp do sự khác nhau về thời gian tiếp xúc, dạng tiếp xúc, vùng da tiếp xúc…
- Trường hợp nhẹ có thể thấy ban đỏ nhẹ, kèm cảm giác hơi ngứa nhẹ trong khoảng 2 ngày sau đó tự hết.
- Trường hợp trung bình thì các ban đỏ sẽ có thêm bọng nước, mụn mủ trong vài ngày tiếp theo, kèm đau rát nhiều.
Các tổn thương có vùng hơi lõm, phản ứng rộp da. Khi hết sẽ để lại các dát tăng, giảm sắc tố, kéo dài từ 5-20 ngày.
Các tổn thương này phân bố thành dải do sự chảy dịch tiết của côn trùng trên da. Tổn thương cũng có thể có ở nhiều vị trí do dây nhiễm dịch tiết.
- Trường hợp nặng, đôi khi do sự chăm sóc không đúng cách hoặc trên các cơ địa đặc biệt sức đề kháng yếu. Các bọng nước có thể lan rộng trên một diện tích lớn của cơ thể gây bội nhiễm, đau, rát và rất khó chịu, có thể có sốt, sưng hạch vùng, kèm theo. Nếu bị ở vùng mắt đôi khi có thể dẫn đến viêm kết mạc mắt.
Dùng thuốc gì để điều trị khi bị kiến ba khoang đốt
Ngay sau khi tiếp xúc với côn trùng nếu phát hiện được hãy rửa ngay vùng tiếp xúc bằng cồn 70 độ, betadine. Trường hợp không có sẵn cồn và betadine thì rửa bằng xà phòng nhiều lần, thật sạch để trung hòa chất độc.
Với vết thương do kiến ba khoang gây ra, nếu rửa kỹ sẽ giảm đáng kể tình trạng nổi bọng nước do nọc độc của loài kiến này.
Sau đó có thể sử dụng thuốc điều trị kiến ba khoang đốt như sau:
- Đối với các trường hợp nhẹ như hồng ban, chỉ cần chăm sóc da bằng các sản phẩm dịu nhẹ, phản ứng viêm da có thể tự hết.
- Đối với tổn thương mức độ trung bình có thể cần điều trị dùng thuốc bao gồm:
+ Thoa các dung dịch dịu da, sát khuẩn như dung dịch hồ nước, milian, dung dịch jarish, castellani, betadine…
+ Các thuốc mỡ steroid hoặc kháng sinh để giảm viêm, kháng khuẩn.
+ Nếu triệu chứng ngứa rát nhiều có thể dùng thêm thuốc uống kháng histamine hoặc giảm đau.
Với tổn thương nhẹ, có thể chỉ cần sử dụng kem bôi xoa dịu.
Và các trường hợp tổn thương nặng, sẽ cần dùng kháng sinh. Với tổn thương khô dùng kem kháng sinh kết hợp chống viêm theo đúng liều lượng như chỉ dẫn. Tuy nhiên nếu bôi thuốc vẫn không giảm nhanh, triệu chứng xuất hiện kèm tổn thương lan rộng, cần đến gặp ngay bác sĩ để được chẩn đoán tránh nhiễm trùng.
Lưu ý:
Do nhiều người thường nhầm lẫn viêm da tiếp xúc do kiến ba khoang với bệnh zona. Khi trên da xuất hiện những vết phỏng rộng, lan tỏa, có mủ đã tự mua thuốc để bôi. Thậm chí vì không nắm rõ tình hình tiến triển của tổn thương nên cứ nghĩ bôi càng nhiều thuốc càng tốt. Trên thực tế lâm sàng có những người bệnh bôi quá nhiều acyclovir (một thuốc kháng virus) đến mức bị loét da, tổn thương sâu hơn, lúc này việc điều trị sẽ càng lâu hơn.
Khi bị kiến ba khoang đốt, sẽ gặp phải triệu chứng ngứa rát râm ran rất khó chịu. Theo thói quen, nhiều người chà, gãi vết thương. Việc làm này có thể gây bợt da, trầy loét vết đốt, tổn thương sâu.
Hơn nữa, tay tiếp xúc với nhiều bề mặt sẽ chứa những bụi bẩn và vi khuẩn gây hại cho những vết thương hở, có thể dẫn tới nhiễm trùng da, nếu kéo dài dẫn tới nhiễm trùng toàn thân rất nguy hiểm. Vì thế, tuyệt đối không được gãi vết thương.
Để phòng ngừa kiến ba khoang đốt, người dân nên đóng cửa, kéo rèm và hạn chế bật đèn, không nên dùng đèn neon, đèn led vào ban đêm… và nên ngủ trong màn...
Khi làm việc trên đồng ruộng, nhất là vào mùa thu hoạch, mùa mưa bão, cần chú ý mặc quần áo dài tay, đội mũ, nón, khẩu trang, đi ủng để tránh tiếp xúc với côn trùng. Không dùng tay trực tiếp để giết kiến ba khoang.