Sau nhiều năm sống dưới những cuộc không kích, đụng độ đau đớn, tỉnh Idlib, nơi cuối cùng còn dưới sự kiểm soát của phe đối lập Syria đã được hưởng một chút hòa bình trong 6 tháng qua.
Lần đầu tiên, các nhà hoạt động và dân thường không phải sống trong nỗi sợ hãi thường xuyên trước các cuộc tấn công của lực lượng quân đội của Tổng thống Syria Bashar al-Assad và các đồng minh Nga của ông.
Nhưng tình hình đã thay đổi vào tuần trước sau cuộc hội đàm ngoại giao cấp cao ở Ankara giữa các quan chức Nga và Thổ Nhĩ Kỳ.
Cùng ngày hôm đó, các máy bay chiến đấu của Nga đã bắn phá các vị trí của phe đối lập ở ngoại ô Idlib trong khi hàng loạt dân thường được cho là đã phải cố gắng mới vượt qua được hàng rào quân sự của Thổ Nhĩ Kỳ.
Một nguồn tin am hiểu nội tình Thổ Nhĩ Kỳ chia sẻ với Middle East Eye rằng các cuộc đàm phán giữa các quan chức Thổ Nhĩ Kỳ và Nga đã thất bại vì Nga không đồng ý với một số thỏa thuận đàm phán.
Các quan chức Nga đã lặp lại quan điểm tương tự trong nhiều cuộc họp trước đó, chỉ ra trách nhiệm của Thổ Nhĩ Kỳ theo cam kết trong thỏa thuận Sochi, đó là phải loại bỏ một số nhóm phiến quân ở tỉnh Idlib, chẳng hạn như nhóm Hay’at Tahrir al-Sham.
Idlib có vai trò tối quan trọng đối với giới lãnh đạo Thổ Nhĩ Kỳ vì họ tin rằng họ không thể gánh chịu thêm một cuộc khủng hoảng tị nạn ở Syria giữa tình hình kinh tế gặp khó khăn như hiện nay. Trong khi đó, nguy cơ người Syria tràn qua biên giới sang Thổ Nhĩ Kỳ ngày một lớn.
Ankara đã triển khai lực lượng lớn tới Idlib bằng cách gửi các lực lượng đặc biệt, các phương tiện bọc thép như xe tăng và hệ thống phòng không. Nước này cũng thống nhất xây dựng mạnh các nhóm vũ trang đối lập ở thành phố Hatay để nhanh chóng đáp trả bất kỳ cuộc tấn công nào có thể đến từ lực lượng của ông Assad.
"Thổ Nhĩ Kỳ đang huấn luyện hàng trăm người Syria ở Idlib để chống lại một cuộc tấn công có thể xảy ra do chính quyền Syria dẫn đầu", một chuyên gia về Syria nói với MEE. "Thổ Nhĩ Kỳ hiện đã thiết lập quyền kiểm soát mạnh ở Idlib. Các lực lượng của chính phủ Syria sẽ không thể di chuyển như họ đã làm vào tháng Ba".
Một trong những động thái lớn mà quân đội Thổ Nhĩ Kỳ đã thực hiện là triển khai các hệ thống phòng không. Chuyên gia cho biết: "Lực lượng của chính quyền ông Assad không thể triển khai hoạt động trên không nhiều. Vì vậy, nếu bạn thấy một hoạt động không quân, bây giờ bạn biết rằng họ chắc chắn là từ phía Nga".
Trong các cuộc họp ở Ankara vào tuần trước, các quan chức Thổ Nhĩ Kỳ đã cố gắng giải thích với những người đồng cấp Nga rằng, Thổ Nhĩ Kỳ hiện có nhiều quyền kiểm soát hơn ở Idlib và HTS không còn là mối đe dọa như trước nữa. Một quan chức Thổ Nhĩ Kỳ cho biết: "Hiện dưới sự kiểm soát của chúng tôi, HTS không thể di chuyển tự do.
"Họ muốn chúng tôi tách HTS và các nhóm khác khỏi Idlib. Chúng tôi sẽ gửi chúng đến đâu? ", một quan chức Thổ Nhĩ Kỳ đặt câu hỏi.
Tuần tra dưới hỏa lực
Trong những tháng gần đây, các cuộc tuần tra quân sự của Thổ Nhĩ Kỳ và Nga trên đường cao tốc chiến lược M4 đã bị ảnh hưởng dưới các cuộc tấn công của một nhóm chiến binh mới có tên là Tiểu đoàn Khattab al-Shishani. Các cuộc tấn công đã khiến Nga tức giận, dẫn đến việc nước này yêu cầu Thổ Nhĩ Kỳ chuyển giao lại vùng lãnh thổ cho lực lượng chính quyền ông Assad kiểm soát.
Bộ trưởng Ngoại giao Nga Sergei Lavrov cuối tuần trước cho biết, các cuộc tuần tra chung đã bị đình trệ vì lý do an ninh, đồng thời nói thêm rằng chính phủ Syria không cần thiết phải tiến hành bất kỳ hoạt động nào ở Idlib.
Mặc dù theo quan điểm chung của các chuyên gia về Syria, một cuộc tấn công của Nga và chính phủ Syria sắp xảy ra, nhưng vẫn có những ý kiến khác. Một số quan chức ở Ankara tin rằng Nga sẽ cẩn thận trong các giao dịch của mình ở Idlib vì họ cần Thổ Nhĩ Kỳ làm đối trọng ở Libya.
"Người Nga đã rất ngạc nhiên trước việc chúng tôi kháng cự trong cuộc tấn công của họ hồi tháng 3. Họ không nói nhưng chúng tôi biết họ muốn gì. Họ muốn chúng tôi rời khỏi Syria", một quan chức Thổ Nhĩ Kỳ cho biết.
Một số chuyên gia cho rằng, Thổ Nhĩ Kỳ vẫn có thể đáp ứng kỳ vọng của Nga và ngăn chặn một cuộc chiến sắp tới.
"Theo các nguồn tin của HTS và Quân đội Syria Tự do, Thổ Nhĩ Kỳ sẽ tiến hành một chiến dịch an ninh trong khu vực xung quanh đường cao tốc ở Idlib để vô hiệu hóa mối đe dọa từ các Tiểu đoàn Khatab al-Shishani và các lực lượng khác đã tấn công các căn cứ TSK (quân đội Thổ Nhĩ Kỳ) hai lần", quan chức Ankara cho biết.
"Chiến dịch này nếu thành công, sẽ giải quyết được vấn đề Nga đang lo ngại và Nga sẽ không có cớ để tiến hành một chiến dịch quân sự ở Idlib".
Chuẩn bị tấn công
Nhiều người phân tích, Nga đã nhắc lại rằng chính phủ Syria không có bất kỳ lý do gì để tiến hành các hoạt động ở Idlib.
"Nga có vẻ tương đối im lặng, tuy nhiên họ đã sẵn sàng về mặt quân sự cho một chiến dịch", Levent Kemal, một nhà phân tích vấn đề trong khu vực này cho biết.
"Căng thẳng gia tăng kể từ cuộc đàm phán ở Ankara thất bại. Các cuộc bắn phá của lực lượng Syria đã diễn ra thường xuyên. Tôi sẽ không ngạc nhiên nếu thấy các cuộc chiến lại bắt đầu vào tháng 10 ở Jabal al-Zawiya, địa điểm rất quan trọng đối với việc bảo vệ thành phố Idlib. "
Các quan chức Thổ Nhĩ Kỳ tin rằng số ca nhiễm coronavirus ngày càng tăng và các lệnh trừng phạt chống lại chính phủ Syria có thể cản trở nỗ lực của Nga trong vấn đề trên. Tuy nhiên, họ tin rằng Moscow sẽ luôn tìm ra lý do mới để thúc đẩy Ankara làm điều không thể.