Ngày 4/2/2020, tờ Ahval News xuất bản bài viết "What a modernised Hellenic Air Force with F-35s could mean for Turkey" (tạm dịch: Không quân Hy Lạp hiện đại hóa với F-35 có ý nghĩa gì đối với Thổ Nhĩ Kỳ) của tác giả Paul Iddon.
Nhằm đem lại cái nhìn khách quan cho độc giả về nguy cơ xung đột tiềm tàng tại Đông Địa Trung Hải nói riêng và Trung Đông - Bắc Phi nói chung trong bối cảnh Thổ Nhĩ Kỳ ngày càng tỏ ra mình là một "thế lực mới nổi", chúng tôi xin được lược dịch bài viết.
S-400 cho Thổ Nhĩ Kỳ, F-35 cho Hy Lạp
Tháng 2/2020, Bộ Quốc phòng Hy Lạp Nikos Panagiotopoulos đã tuyên bố quân đội nước này sẽ nâng cấp các máy bay chiến đấu hiện có cũng như mua 24 máy bay chiến đấu thế hệ 5 F-35 Lighting II do Mỹ chế tạo.
Trong bối cảnh Thổ Nhĩ Kỳ sẽ khó có khả năng tiếp cận F-35 do những tranh cãi với Mỹ liên quan tới hệ thống phòng không S-400 của Nga, Không quân Hy Lạp sở hữu máy bay F-35 sẽ là lợi thế công nghệ trong cuộc xung đột tiềm tàng với máy bay chiến đấu Thổ.
Ngoài ra, Athens hiện đang sở hữu khoảng 150 máy bay thế hệ 4 F-16 Fighting Falcons và 84 trong số chúng sẽ được nâng cấp lên lớp Viper vào năm 2027 với tổng chi phí khoảng 1,5 tỷ USD.
Hy Lạp cũng có kế hoạch nâng cấp máy bay chiến đấu đa năng Mirage 2000 do Pháp sản xuất , trong vòng 7 năm tới.
Kế hoạch hiện đại hóa các máy bay chiến đấu hiện có của Hy Lạp diễn ra trong bối cảnh căng thẳng gia tăng với Thổ Nhĩ Kỳ.
Ngày 17/12/2019, các máy bay chiến đấu Thổ đã xâm phạm không phận tranh chấp với Hy Lạp trên Biển Aegean 40 lần, dẫn đến 16 trận "không chiến giả" giữa hai thành viên NATO.
Vũ khí trang bị trên F-16 Viper.
24 F-35 có giúp Hy Lạp "san bằng" chênh lệnh sức mạnh với Thổ Nhĩ Kỳ?
Căng thẳng sôi sục ở Biển Aegean xảy ra cùng lúc với việc Thổ Nhĩ Kỳ và Hy Lạp tranh cãi về các yêu sách đối với khu vực giàu tài nguyên dầu khí ở phía Đông Địa Trung Hải.
Theo Bảng xếp hạng sức mạnh quân sự năm 2019, Hy Lạp có quân đội mạnh thứ 28 trên thế giới trong khi Thổ Nhĩ Kỳ đứng thứ 9. Các nhà phân tích của Ahval News đã phác thảo một số lợi thế có thể có của Hy Lạp khi bảo vệ F-35.
Levent Ozgul, một nhà phân tích quân sự Thổ Nhĩ Kỳ cho biết đây sẽ là cột mốc quan trọng và có thể giúp Không quân Hy Lạp (HAF) có "bước nhảy vọt" do năng lực chiến đấu tiên tiến của F-35 như khả năng "tàng hình" (giảm phản xạ tín hiệu radar), hoạt động tầm xa.
"F-35 có thể sẽ mang lại cho Hy Lạp một lợi thế so với lực lượng không quân với số lượng áp đảo của Thổ Nhĩ Kỳ, mặc dù không phải là máy bay chiếm ưu thế trên không tiên tiến như các máy bay Nga, F-35 là một máy bay tàng hình "cực kỳ thông minh".
Chúng ta sẽ không thể thấy F-35 Hy Lạp tham gia các trận "không chiến giả" trên Biển Aegean vì Thổ Nhĩ Kỳ có lẽ không thể thấy hay lần theo dấu vết của chúng".
Sebastien Roblin, một tác giả trên tờ The National Interest lưu ý rằng cho đến nay, các lực lượng không quân trên thế giới đã cố gắng giữ F-35 tránh xa các tình huống mà nó có thể bị nghiên cứu bởi các đối thủ tiềm năng.
"Càng nhiều thông tin thu thập được về khả năng giảm phản xạ tín hiệu radar của máy bay tàng hình, càng khiến nó dễ dàng bị phát hiện và hạ gục trong tương lai. Vì vậy, nếu Hy Lạp có được F-35, họ sẽ hạn chế sử dụng chúng để đối đầu với máy bay chiến đấu Thổ Nhĩ Kỳ.
Tuy nhiên, cũng như cách F-22 Raptor của Mỹ đã từng gây ngạc nhiên cho những chiếc F-4 Phantom Iran bằng cách đột ngột xuất hiện trong tầm nhìn của đối phương, máy bay chiến đấu của Hy Lạp có thể sẽ hành động tương tự để gây bất ngờ cho máy bay Thổ trên Biển Aegean".
Dây chuyền lắp ráp của Lockheed Martin và các máy bay F-35 Lightning II.
Thổ Nhĩ Kỳ sẽ không chịu "buông tay" ở Địa Trung Hải?
Nhà phân tích Ozgul lưu ý rằng những chiếc F-16 và Mirage 2000 được nâng cấp sẽ mang lại cho Hy Lạp ưu thế trên không trong các cuộc tuần tra, phòng không gần, tấn công trên biển, tập kích phòng không đối phương với độ chính xác cao hơn.
"Chúng ta có thể thấy được sự thống trị của Hy Lạp đối với Biển Aegean và Địa Trung Hải.
Điều này không chỉ vì năng lực của các máy bay chiến đấu mà còn vì NATO, EU, Liên Hiệp Quốc, Mỹ và Diễn đàn dầu khí Địa Trung Hải đều ủng hộ Hy Lạp về mặt pháp lý và ngoại giao, trong các tranh chấp với Thổ Nhĩ Kỳ".
Ozgul chỉ ra rằng dự án máy bay chiến đấu thế hệ 5 TF-X có thể sẽ bị trì hoãn ít nhất một thập kỷ nữa và F-16 sẽ vẫn là "xương sống" của không quân đang dần già nua của Thổ Nhĩ Kỳ.
Ngoài việc có thể mua Su-35 hoặc Su-57, Ozgul cũng dự đoán Ankara sẽ đáp trả việc mua F-35 của Hy Lạp bằng cách triển khai hệ thống phòng không S-400 của Nga tới bờ biển Aegean và Địa Trung Hải.
Theo George Tzogopoulos, nghiên cứu viên cao cấp tại Trung tâm nghiên cứu quốc tế về sự hình thành Cộng đồng Châu Âu (CIFE) và nghiên cứu viên tại Trung tâm nghiên cứu chiến lược Begin Sadat (BESA):
"Điều quan trọng là chúng ta không thể lường trước Ankara sẽ phản ứng ra sao nếu chỉ có Hy Lạp sở hữu F-35 trong tương lai. Họ có thể sẽ tìm tới người Nga và có thể có được những chiếc Su-35 và có thể là máy bay thế hệ 5 Su-57 trong thập kỷ tới sau khi hết hy vọng với F-35".
Các máy bay chiến đấu Su-35 và Su-57 trong một triển lãm tại Thổ Nhĩ Kỳ.
Người Mỹ sẽ quyết định tương lai xung đột Hy Lạp - Thổ?
Nhà phân tích Tzogopoulos bình luận: "Trong bối cảnh các phi công Hy Lạp và Thổ Nhĩ Kỳ đang mạo hiểm mạng sống của họ mỗi ngày thì quá trình hòa giải giữa hai nước sẽ trở nên khó khăn hơn bao giờ hết.
Quan điểm của Washington hiện tại Hy Lạp phản ánh sự quan tâm của họ trong việc kiềm chế ảnh hưởng của Nga đối với Thổ Nhĩ Kỳ. Mỹ có thể sẽ bán F-35 và cũng cho phép Hy Lạp tham gia chương trình".
Nhà phân tích Ozgul cho rằng ngành công nghiệp quốc phòng Hy Lạp đang rất quan tâm đến việc tham gia chương trình sản xuất F-35:
"Việc Mỹ loại bỏ Thổ khỏi chương trình F-35 sẽ mang lại cơ hội sản xuất khoảng 1.000 chi tiết máy bay chiến đấu cho các nhà sản xuất toàn thế giới".
Nhà phân tích Tzogopoulos kết luận: "Câu hỏi đặt ra cho Washington là liệu quan hệ đối tác Nga-Thổ có đạt được chiều sâu chiến lược hay không. Đây là yếu tố xúc tác cho các quyết định của Mỹ trong tương lai".
F-35 Lightning II thử nghiệm theo dõi một mục tiêu di chuyển trên đường quốc lộ.