Trước khi làm nhị đồ đệ của Đường Tăng, Trư Bát Giới từng giữ chức Thiên Bồng Nguyên Soái chỉ huy hơn 8 vạn thủy binh ở Thiên Đình. Thực lực của y khi ấy ngang ngửa Na Tra Thái tử.
Trong một bữa tiệc hội tụ đủ các chức sắc, Trư Bát Giới bị sắc đẹp của Hằng Nga làm cho mê muội. Trong men say, Bát Giới chọc ghẹo Hằng Nga nên bị Ngọc Hoàng trục xuất khỏi Thiên giới.
Vì ham mê sắc đẹp của Hằng Nga nên Bát Giới bị đuổi khỏi Thiên Đình.
Khi hạ phàm, Thiên Bồng Nguyên Soái vì say rượu nên đã ngã nhầm vào cửa lợn, đầu thai thành người có dung mạo như heo.
Quan Thế Âm Bồ Tát đặt tên cho Thiên Bồng Nguyên Soái là Trư Ngộ Năng. Chữ "Trư" nghĩa là lợn, tượng trưng cho dục vọng của người tu luyện, chữ "Năng" nghĩa là tài năng và bản lĩnh.
Trư Ngộ Năng có nghĩa là "con lợn (tái sinh) ngộ ra khả năng của mình" để ám chỉ việc Bát Giới luôn tự đánh giá mình quá cao mà quên mất mình mang một hình hài kinh khủng.
Dù bị Ngọc Hoàng đày xuống hạ giới, đầu thai với hình hài không mấy thuận mắt nhưng Bát Giới vẫn chứng nào tật nấy.
Bát Giới vì say mê Cao Thúy Lan - cô con gái út của vợ chồng Cao Lão Thái nên đã hóa thân thành một người giúp việc, làm đủ mọi thứ ở Cao gia trang để lấy lòng nàng.
Trước khi lên Thiên Đình làm quan, Ngộ Năng là một anh nông dân chính cống vì vậy mà y có thể làm mọi công việc trong gia trang.
Hàng ngày Bát Giới làm lụng chăm chỉ "xới đất khơi cừ, khuân ngói gánh gạch, cấy ruộng bừa nương, gieo mạ cấy lúa, sinh cơ lập nghiệp...", mọi của cải tiền bạc của Cao gia trang đều là do Bát Giới vất vả làm ra.
Vì thế nên y được vợ chồng họ Cao hết mực quý mến, đồng ý gả cho cô con gái là tiểu nữ Cao Thuý Lan.
Nhan sắc của Cao Thúy Lan trong phim "Tây Du Ký".
Bát Giới đối với Hằng Nga chỉ là sự mến mộ, còn đối với Cao Thúy Lan thì y rất mực yêu thương, chiều chuộng nàng: "Thân nàng mình mặc áo gấm tay đeo xuyến vàng, bốn mùa có hoa quả hưởng dụng, tám tiết thừa rau dưa nấu nướng...".
Tuy nhiên trong đêm tân hôn, Bát Giới quá chén, hiện nguyên hình lúc nào không hay làm cho cả gia đình họ Cao được phen thất kinh. Cao lão gia sợ hãi không ngờ chàng rể mình chọn lại là một con yêu quái, còn Cao Thúy Lan thì vội vàng hủy hôn.
Những tưởng đã được hạnh phúc bên người mình yêu, Bát Giới vỡ mộng bèn bắt nhốt Thúy Lan vào tòa hậu lâu. Y không đành lòng bỏ dở mối nhân duyên này.
Sau đó, nhờ có sự giúp sức của Ngộ Không và Tam Tạng mới khuất phục được Bát Giới quy y cửa phật, một lòng theo sư phụ sang Tây Trúc thỉnh kinh.
Dù Bát Giới phải từ biệt gia đình để phò tá Tam Tạng nhưng y vẫn đau đáu chuyện vợ con. Trước khi đi, Trư Bát Giới dặn Cao lão gia "trông nom nhà con cẩn thận, hễ lấy không được kinh, con lại hoàn tục về nhà làm ăn như trước...".
Điều đó cho thấy Trư Bát Giới là một người đàn ông hết mực vì gia đình và có trách nhiệm.
Chính vì lý do đó mà mỗi khi sư phụ gặp nạn, Bát Giới đều bàn lùi cả trăm lần, nằng nặc xin sư phụ cho y về nhà với vợ.
Những lần gặp yêu quái xinh đẹp, Bát Giới buông lời tán tỉnh là do bản chất háo sắc, chưa buông bỏ được dục vọng. Chưa có mỹ nhân nào khiến cho Bát Giới thay đổi tâm tính và trở thành con người đầy trách nhiệm như Cao tiểu thư.
Cũng vì lưu luyến và quá yêu thương Cao Thuý Lan nên Bát Giới chỉ mặc 1 bộ trang phục duy nhất do chính tay Cao Thúy Lan đưa cho.
Có thể nói, thói trăng hoa của Bát Giới là không thể dứt bỏ hoàn toàn nhưng trong thâm tâm y chỉ có một người con gái duy nhất. Cao Thuý Lan chính là người đã khiến cho Bát Giới trút bỏ được ma tâm khi tu luyện thành tinh, trở về làm một anh nông dân chăm chỉ làm ăn để chu cấp cho vợ.