Lần đầu tiên xuất hiện kinh nguyệt, Auma, 12 tuổi đã nói chuyện với mẹ để xin tiền mua băng vệ sinh. Nhưng thay vì chia sẻ hay động viên con gái, bà lại khuyên Auma hãy sớm bỏ học và ở nhà lấy chồng.
"Hiện đất nước Uganda vẫn chưa tự sản xuất được loại sản phẩm quan trọng này, còn chúng tôi thì quá nghèo khó nên không thể mua nổi thứ hàng ngoại nhập với mức giá trên trời như vậy".
Bỏ học vì không có tiền mua băng vệ sinh
Theo tổ chức hoạt động xã hội Plan International, có tới hàng trăm bé gái tại Uganda phải kết hôn sớm mỗi năm bởi không thể mua nổi các sản phẩm vệ sinh cần thiết.
Thậm chí, nhiều em còn chấp nhận quan hệ tình dục với thanh niên trong vùng nhằm mục đích đổi lấy băng vệ sinh: "Cháu chưa từng nghĩ mình sẽ mang thai ngoài ý muốn, vậy mà điều đó lại xảy ra rồi. Giờ cháu đành ở nhà nuôi con và chẳng còn cơ hội tới trường nữa".
Hàng trăm bé gái tại Uganda phải kết hôn sớm vì không thể mua nổi các sản phẩm vệ sinh cần thiết.
Sức khỏe kinh nguyệt của trẻ em gái vốn được coi là điều cấm kỵ tại một quốc gia bảo thủ như Uganda.
Tuy nhiên, nó bắt đầu được dư luận quan tâm sau khi nhà hoạt động xã hội kiêm giảng viên Đại học, bà Stella Nyanzi lên tiếng phản đối trên Facebook.
"Tổng thống Museveni đã nhiều lần hứa hẹn về việc cung cấp miễn phí các sản phẩm vệ sinh dành cho trẻ em gái. Tuy nhiên điều này lại không được thực thi.
Điều này khiến cá nhân tôi, và thậm chí là toàn bộ người dân trên lãnh thổ Uganda cảm thấy khó chấp nhận".
Đệ nhất Phu nhân Janet Museveni và cũng là Bộ trưởng Bộ giáo dục Uganda cho biết chính phủ nước này không thể sắp xếp nguồn ngân sách thích hợp để hiện thực hóa kế hoạch của mình.
Bên cạnh việc chỉ trích thái độ thờ ơ từ phía chính quyền, bà Nyanzi còn tự gây quỹ trên mạng kèm hashtag #Pads4GirlsUg với mục đích thiết lập một nguồn tài chính nhỏ, sau đó mua băng vệ sinh rồi phân phát miễn phí cho trẻ em gái tại các trường học.
Đại diện chính phủ Uganda cho biết phía Bộ giáo dục hiện đang cố đàm phán với một tổ chức từ thiện lớn cùng một công ty dược phẩm có uy tín nhằm tìm kiếm giải pháp "hiện thực hóa" lời hứa của mình.
40% trẻ em gái kết hôn khi chưa đủ 18 tuổi
Quỹ Nhi đồng Liên Hiệp Quốc UNICEF thống kê hiện có khoảng 60% trẻ em gái tại Uganda phải thường xuyên bỏ tiết vì các trường học chưa xây dựng khu vực nhà vệ sinh riêng biệt với nguồn nước an toàn.
"Mặc dù sẽ bị chậm tiến độ học tập, thậm chí là bỏ học giữa chừng và lấy chồng sớm theo sự sắp xếp từ phía cha mẹ nhưng chúng cháu không còn cách giải quyết nào khác".
Nhiều em phải bỏ dở tiết học trong thời gian xuất hiện kinh nguyệt.
Ông Patrick Adupa, quản lý chương trình bảo vệ trẻ em của tổ chức Plan International tại Uganda cho biết sự thiếu hỗ trợ liên quan tới vấn đề vệ sinh của trẻ em gái trong thời gian kinh nguyệt là một trong những nguyên nhân dẫn tới tình trạng tỷ lệ bỏ học khá cao ở quốc gia này.
Hơn 40% nữ sinh không thể vượt qua bậc tiểu học, đồng thời chỉ có khoảng 20% đăng ký tham gia các chương trình giáo dục dục thuộc hệ trung học cơ sở.
"Giáo dục là một công cụ vô cùng mạnh mẽ trong việc chống lại nạn tảo hôn. Tuy nhiên, nếu bỏ học vì không thể tự chăm sóc bản thân vào thời gian xuất hiện kinh nguyệt thì các em rất dễ phải đối mặt với tình trạng này".
Do gia đình quá nghèo khó nên các trẻ em gái tại Uganda thường không có tiền mua băng vệ sinh.
Dù chính quyền đã chính thức cấm việc tảo hôn nhưng vẫn có tới khoảng 40% trẻ em gái tại Uganda lên xe hoa khi chưa đủ 18 tuổi – trong đó khoảng 10% lập gia đình trước năm 15 tuổi.
Ông Adupa nhấn mạnh đối với quốc gia có 20% dân số sống dựa vào mức thu nhập thấp hơn 1 USD mỗi ngày thì chi phí mua một sản phẩm vệ sinh trị giá 2 USD mỗi tháng quả thực là quá cao.
Do đó, trẻ em gái sinh ra trong điều kiện nghèo khó chỉ có thể tận dụng những thứ rẻ tiền xung quanh như vải cũ, lá cây khô, giấy viết hay thậm chí là cả giấy viết được xé ra từ sách giáo khoa để ứng phó tạm.
Đưa giáo dục giới tính vào chương trình giảng dạy
Sau nhiều lần phàn nàn về sự khó chịu khi sử dụng vải cũ trong những ngày có kinh nguyệt, Amusugut đã bị mẹ thúc giục tìm kiếm một tấm chồng giàu có và sẵn sàng chi tiền mua băng vệ sinh cho em.
"Cháu mơ ước được trở thành y tá, song vì không thể nào kiếm đủ sinh hoạt phí nên cha mẹ đã ép buộc cháu phải kết hôn vào năm 16 tuổi. Nhà trai đồng ý trả 40 USD để mua cháu về".
Có những em phải bỏ học, ở nhà chăm con vì lỡ mang thai ngoài ý muốn.
Ông Adupa chia sẻ do không được tìm hiểu một cách đầy đủ nên nhiều trẻ em trai tại Uganda đã trêu chọc bạn bè khác giới của mình. Chúng luôn nghĩ kinh nguyệt là điều gì đó rất khủng khiếp và đáng buồn cười.
Bởi vậy, bên cạnh việc kêu gọi chính quyền Uganda cung cấp băng vệ sinh miễn phí hay xây dựng nhà vệ sinh đạt chuẩn ở các trường học thì tổ chức Plan International còn yêu cầu đưa giáo dục giới tính vào chương trình giảng dạy chính khóa.
Trẻ em gái tại Uganda thực sự cần chính phủ giúp đỡ trong việc cung cấp băng vệ sinh miễn phí và xây dựng nhà vệ sinh đạt chuẩn ở các trường học.
Trong khi đợi các giải pháp từ phía chính phủ, nhiều tổ chức hoạt động xã hội đã tiến hành mở câu lạc bộ sức khỏe sinh sản ngay tại trường học nhằm nâng cao nhận thức về vấn đề vệ sinh trong thời gian kinh nguyệt của nữ giới.
Họ cũng hướng dẫn cho các em cách làm băng vệ sinh an toàn từ những vật liệu dễ kiếm và rẻ tiền, giúp các em không phải phụ thuộc vào sản phẩm ngoại nhập đắt đỏ như trước.
Giải pháp từ các quốc gia châu Phi
Ngoài đất nước Uganda, hai quốc gia khác tại châu Phi là Kenya và Zambia cũng lên tiếng cam kết về kế hoạch cung cấp sản phẩm vệ sinh cá nhân miễn phí dành cho trẻ em gái tại trường học.
Nhiều trẻ em trai tại Uganda hay trêu chọc bạn bè khác giới vì không có sự hiểu biết cần thiết về vấn đề giới tính.
Nhiều chuyên gia kinh tế khẳng định việc cung cấp cho trẻ em gái cơ hội học tập đầy đủ không chỉ giúp các em tránh khỏi nạn kết hôn sớm mà còn thúc đẩy sự thịnh vượng của toàn khu vực.
Một cô gái được giáo dục đẩy đủ sẽ có khả năng đóng góp tích cực cho nền kinh tế, đồng thời con cái của họ thường sẽ nhận được cơ hội học tập tốt hơn: "Tại Uganda, chúng tôi có một câu nói: Giáo dục một bé gái, giáo dục cả một quốc gia".