Ván bài mới?
Washington đã xác nhận về một cuộc họp ba bên giữa Mỹ, Nga và Israel sẽ được tổ chức vào cuối tháng 6, thảo luận về các vấn đề từ "mối đe dọa" Iran, tình hình Syria cho tới Trung Đông.
Cuộc họp cũng sẽ giải quyết các thách thức trong khu vực và phối hợp để tránh các cuộc đụng độ có thể xảy ra giữa ba nước. Cuộc gặp dự kiến sẽ có sự tham gia của cố vấn an ninh quốc gia Mỹ John Bolton, cố vấn Nga Nikolai Patruchev và cố vấn Israel Meir Ben-Shabbat.
Mặc dù Mỹ thường giấu kín mục tiêu của mình, nhiều nhà phân tích tin rằng cuộc họp này không chỉ tìm kiếm các cách thức để loại bỏ ảnh hưởng của Iran mà còn mở đường cho việc loại bỏ Nga khỏi Syria và củng cố vai trò của Mỹ ở Trung Đông.
Cuộc họp diễn ra sau khi Mỹ tuyên bố đã chiến thắng IS ở Syria và trong bối cảnh căng thẳng leo thang với Iran. Tuy nhiên, việc kiềm chế ảnh hưởng của Iran ở Syria sẽ là một thách thức đối với Mỹ, chưa nói đến ảnh hưởng mang tính thống trị của Nga.
Nga từ lâu muốn hạn chế ảnh hưởng của Mỹ ở Syria. Để làm được điều này, Moscow đã ủng hộ chính quyền Tổng thống Syria Bashar Al-Assad, kết hợp cùng với Thổ Nhĩ Kỳ và Iran, duy trì tiếng nói ở quốc gia Trung Đông.
Trong khi đó, Mỹ đã làm suy yếu Nga và các đồng minh bằng cách ngăn chặn các nỗ lực của Nga nhằm hướng tới một giải pháp chính trị cho cuộc khủng hoảng Syria.
Một số nhà phân tích tin, cuộc họp sắp tới giống như một sự buộc tội của Mỹ đối với Nga và buộc nước này phải đồng ý loại bỏ Iran. Tuy nhiên, ảnh hưởng của Iran ở Syria đã ở mức rất sâu và Moscow có thể sẽ phải trả giá rất lớn cho sự hợp tác của mình.
"Loại bỏ Iran khỏi Syria theo yêu cầu của Mỹ không khác gì cắt đi "đôi cánh" của Nga và có thể mở đường cho việc áp đặt một giải pháp chính trị mới, từng bước loại bỏ ảnh hưởng của Moscow tại đây", cây bút Bassel Oudat nhận định trên tờ Al-Ahram Weekly.
Tuy nhiên, Nga lại rất khó từ chối các yêu cầu của Mỹ-Israel hay đối đầu công khai với hai quốc gia này. Do đó cuộc họp sắp tới sẽ chỉ tràn ngập những tranh cãi.
Ngay từ trước khi Tổng thống Assad lên nắm quyền ở Syria, Iran đã cố gắng tăng cường ảnh hưởng ở quốc gia hàng xóm và tiếp tục điều đó trong cuộc chiến kéo dài 8 năm qua.
Đổi lại, Iran rất có tiếng nói trong các quyết định chính trị và quân sự ở Syria . Trong 8 năm qua, Iran đã tập trung vào việc mở rộng ảnh hưởng ở Syria, với việc Nga cho phép Iran can thiệp vào các khu vực nằm dưới sự kiểm soát của phe đối lập Syria.
Mất đi Iran, tiến trình Astana có thể bị tổn hại.
Tuy nhiên, Moscow muốn giữ quyền kiểm soát bờ biển Syria, đặc biệt là nhà máy lọc dầu và cảng ở Baniyas, cũng như đặt sân bay Damascus dưới sự kiểm soát của quân đội Syria.
Trong khi đó, Tehran đã cho Syria vay gần 8 tỷ USD và nắm trong tay các hợp đồng đầu tư dầu khí, phốt phát và các vật liệu khác.
Trong những tháng gần đây, các lực lượng Nga, Iran và quân đội Syria đã đụng độ nhiều lần, trong đó Moscow đã không đưa ra quyết định về sự tham gia của Iran trong cuộc chiến ở Idlib đang nóng thời gian qua.
Moscow đã giám sát động tĩnh của các chiến binh Iran hiện diện ở gần biên giới Syria-Iraq và tại các khu vực phía Nam ở Cao nguyên Golan. Những động thái này cho thấy Iran có ý định chống lại áp lực trong việc loại bỏ sự hiện diện quân sự của mình ra khỏi Syria, và nước có thể sử dụng lực lượng dân quân để đạt được mục đích.
Trong khi đó, Nga có thể vấp phải giới hạn lựa chọn ở Syria, vì sẽ không có quốc gia nào chịu hợp tác với Moscow cho đến khi nào chưa dứt bỏ sự bao bọc đối với Iran.
Dường như Washington sẽ cung cấp cho Moscow một số điều kiện đáng giá như công nhận quyền lực của Tổng thống Assad cho đến khi kết thúc nhiệm kỳ hiện tại để đổi lấy việc Iran rời khỏi Syria.
Tuy nhiên, đây được coi là một bước đi tổn hại nghiêm trọng cho Nga.
Và những dự đoán
Đã có những dự đoán cho rằng, việc đưa Iran ra khỏi Syria sẽ mở đường cho Mỹ và châu Âu xóa bỏ tiến trình Astana của Nga-Iran-Thổ Nhĩ Kỳ để trở lại đường đua Geneva do Liên Hợp Quốc hậu thuẫn như một cách giải quyết cuộc khủng hoảng Syria.
Nếu rơi vào kịch bản này, không chỉ Iran mà cả Nga cũng sẽ mất đi tiếng nói trong giai đoạn hậu chiến ở Syria.
Cuộc gặp giữa Mỹ, Nga và Israel vào cuối tháng 6 có thể sẽ đi theo hướng này. Tuy nhiên, nó đang bị cản trở bởi mong muốn của Tổng thống Nga Vladimir Putin trong việc tìm kiếm một thỏa thuận trao đổi đồng giá giữa Syria và Ukraine, cùng các vấn đề khác.
Cho dù Nga có đồng ý với các yêu cầu của Mỹ-Israel hay không, cuộc họp tháng này có thể không tốt đối với Nga vì bó buộc nước này trong những giải pháp hạn hẹp.