Người Mỹ thường nói đại ý là: trả thù giống như món ăn phải dọn nguội mới ngon. Đó dường như cũng là quan điểm của cựu Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ James Mattis.
Kể từ sau khi rời Nhà Trắng vì bất đồng với Tổng thống Trump, vị tướng 4 sao rất hiếm khi nhắc tới nhà lãnh đạo Mỹ hay những hiếm khích khiến ông sớm rời nhiệm sở. Nhưng những ngày tháng im lặng này đã chấm dứt.
Trong buổi tiệc tối do Quỹ Tưởng niệm Alfred E. Smith chủ trì hôm 17/10, ông dành không ít lời mỉa mai gửi tới ông chủ Nhà Trắng.
"Tôi chịu thương tích trên chiến trường. Còn Tổng thống Trump lại có được nó nhờ lá thư từ một vị bác sỹ", ông Mattis nói, ám chỉ việc ông Trump được miễn nghĩa vụ quân sự trong Chiến tranh Việt Nam nhờ tờ đơn xác nhận ông bị gai xương chân.
10 tháng sau khi ông Mattis rời nhiệm sở, trong cuộc họp với các nhà lãnh đạo Quốc hội Mỹ vào chiều 16/10, ông Trump mô tả cựu Bộ trưởng Quốc phòng của mình là "vị tướng được đánh giá cao quá mức nhất thế giới" và "không đủ cứng rắn".
Đáp lại, trong bài phát biểu tại bữa tiệc tối 17/10, Mattis nói ông cảm thấy "vinh dự với bình luận này".
"Tôi không chỉ là vị tướng được đánh giá cao quá mức nhất thế giới. Tôi còn là người vĩ đại nhất, được đánh giá cao nhất trên thế giới", ông trào phúng.
Ông cũng khiến cả hội trường cười ồ lên khi nói ông cho rằng người duy nhất trong quân đội mà ông Trump không nghĩ là được đánh giá cao quá mức là Đại tá Sanders. Nhiều người tin ông Mattis đang ám chỉ tới đam mê với đồ ăn nhanh của Tổng thống Trump bởi Đại tá Sanders là người sáng lập ra chuỗi hệ thống gà rán KFC.
Những bình luận mỉa mai, châm chọc này của ông Mattis khiến nhiều người hết sức bất ngờ bởi trước đó ông là người rất kiệm lời và kín tiếng.
Không mỉa mai sâu cay như ông Mattis, vị tướng 4 sao nghỉ hưu William McRaven viết cho New York Times một bài xã luận với đề tựa: "Đảng Cộng hòa của chúng ta đang bị Tổng thống tấn công".
Cựu chỉ huy chiến dịch tiêu diệt trùm khủng bố Osama bin Laden và bắt giữ Saddam Hussein nhớ lại buổi lễ bàn giao chức danh vào cuối tuần trước ở Fort Bragg, Bắc Carolina. Một vị tướng 4 sao khác bắt tay ông và nói rằng: "Tôi không thích đang Dân chủ, nhưng Trump đang phá hủy đảng Cộng hòa".
"Những từ đó vang vọng trong đầu tôi suốt cả tuần", ông viết.
"Chúng ta không phải là quốc gia hùng mạnh nhất thế giới vì hàng không mẫu hạm, nền kinh tế hay vị trí của chúng ta tại Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc. Chúng ta hùng mạnh nhất thế giới vì chúng ta cố gắng trở thành những người tốt. Nhưng nếu chúng ta không quan tâm đến các giá trị của mình, nếu chúng ta không quan tâm đến nghĩa vụ và danh dự, nếu chúng ta không giúp đỡ kẻ yếu và đứng lên chống lại áp bức và bất công, điều gì sẽ xảy ra với người Kurd, người Iraq, Người Afghanistan, Syria, Nam Sudan và hàng triệu người đang sống dưới chế độ chuyên chế hoặc bị các quốc gia thất bại của họ bỏ rơi", ông tiếp tục.
Ông Mattis và ông McRaven là những cái tên mới nhất nối dài danh sách các tướng 4 sao nghỉ hưu đứng lên chống lại Tổng thống Trump trong vài tuần qua.
"Có máu trên tay Trump vì từ bỏ đồng minh người Kurd của chúng ta", tướng 4 sao hải quân nghỉ hưu John Allen nói cuối tuần trước.
Cựu Chỉ huy lực lượng Mỹ ở Afghanistan nói với CNN rằng cuộc khủng hoảng ở Syria là điều được dự tính từ trước khi Tổng thống Trump bật đèn xanh để Thổ Nhĩ Kỳ mở cuộc tấn công vào Đông Bắc Syria.
Joseph Votel, một tướng quân đội 4 sao nghỉ hưu khác nói quyết định rút quân không tham khảo ý kiến đồng minh hoặc các lãnh đạo quân sự cấp cao của Tổng thống Trump đe dọa tới các mối quan hệ đối tác trong tương lai vào thời điểm Mỹ cần các đồng minh nhất khi Washington đang phải chứng kiến sự vươn lên mạnh mẽ của các đối thủ như Nga hay Trung Quốc.
Khi bắt đầu nhiệm kỳ, ông Trump đưa rất nhiều tướng lĩnh vào vòng tròn quyền lực trong Nhà Trắng. Nhưng họ: cựu Cố vấn An ninh Quốc gia Michael Flynn và H.R. McMaster, Chánh Văn phòng Nhà Trắng John Kelly và ông Mattis nối gót nhau ra đi.
Khép lại bài phát biểu trong bữa tiệc tối cách đây 2 ngày, ông Mattis ca ngợi đồng minh người Kurd của Mỹ và trích dẫn lời cựu Tổng thống Lincoln về nguy cơ "ăn mòn từ bên trong".
Những người tinh ý nhanh chóng nhận ra rằng, trong bài phát biểu mới đây, vị cựu Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ gọi ông Trump là "Donald Trump" thay vì "Tổng thống Donald Trump" như trước đây.
Nhiều chuyên gia tin rằng với các quyết định khó lường của ông Trump trong thời gian tới, sẽ còn thêm rất nhiều tướng lĩnh, quan chức nghỉ hưu quay lại châm biếm, chỉ trích ông như cách ông Mattis và các tướng 4 sao khác của Mỹ đang làm.