Sau khi bị lây nhiễm – Corona sẽ miễn dịch – đó là hy vọng của nhiều người khi bắt đầu xẩy ra đại dịch - Covid-19. Ngay cả toàn bộ khái niệm về miễn dịch bầy đàn cũng dựa trên quan niệm này. Tuy nhiên nhiều nghiên cứu cho thấy, kháng thể chỉ tồn tại có giới hạn ở trong máu. Điều này nghĩa là gì?
Trong đại dịch corona nhiều người hy vọng vào sự miễn dịch – sau khi trải qua quá trình lây nhiễm hoặc thông qua sự tiêm chủng sắp tới. Cả hai điều này đều có thể giúp hệ miễn dịch chống lại virus gây bệnh và bảo vệ con người trước nguy cơ bị bệnh Covid-19.
Nhưng nhiều nghiên cứu cho thấy, ở những người có ít triệu chứng hoặc hoàn toàn không có triệu chứng bệnh, chỉ một thời gian ngắn sau khi bị lây nhiễm bệnh đã không còn tìm thấy kháng thể ở trong máu. Hiện chưa rõ điều này có ý nghĩa như thế nào đối với khả năng miễn dịch.
Tuy nhiên các quan sát làm toát lên sự nghi ngờ đối với các thử nghiệm về kháng thể và về sự tranh cãi hiện nay đối với chứng chỉ miễn dịch. Cả việc phát triển vắc xin cũng cần phải hiểu rõ về sự miễn dịch đối với Sars-CoV-2.
Phản ứng miễn dịch dường như không có sự nhất quán ở mọi người. Về cơ bản hệ miễn dịch có phản ứng với cái gọi là tế bào -T ở vật gây bệnh. Một số tế bào –T kích hoạt tế bào- B, sau đó tạo ra kháng thể. Kháng thể liên kết với một số đặc điêm nhất định của vật gây bệnh và có thể làm chúng trở nên bất hoạt .
Trong trường hợp diễn biến nhẹ khó có thể nhanh chóng phát hiện kháng thể
Thoạt nhìn thì sự hiện diện của những kháng thể đặc biệt là một dấu hiệu tốt cho sự lây nhiễm trước kia. Tuy nhiên một nghiên cứu của bệnh viện trường đại học Zürich ở những người có diễn biến bệnh nhẹ hoặc không có triệu chứng không thấy có cái gọi là IgG-kháng thể trong máu.
Điều này quan trọng đối với bộ nhớ miễn dịch – qua đó hệ miễn dịch khi lại tiếp xúc với mầm bệnh sẽ phản ứng nhanh và mạnh mẽ hơn.
Nghiên cứu này cho đến nay chỉ là một preprint – nghĩa là chưa được các chuyên gia kiểm định hoặc công bố trên một tạp chí chuyên đề.
Một nghiên cứu nữa được cơ quan y tế Lübeck công bố cũng bị coi là preprint theo đó 30% trong số 110 người bị lây nhiễm Corona cũng có triệu chứng vừa phải của Covid-19 và không có kháng thể. Trong tạp chí chuyên đề Nature Medicine các nhà nghiên cứu Trung quốc cho hay, những người bị lây nhiễm mà không có triệu chứng thì nồng độ kháng thể trong máu chỉ sau một thời gian ngắn đã giảm đáng kể.
Những nghiên cứu này làm cho sức thuyết phục của các xét nghiệm khối lượng kháng thể, để làm sáng tỏ làn sóng lây nhiễm-Corona trong dân chúng, trở nên đáng ngờ. Hơn nữa sự miễn dịch do kháng thể tạo ra ở nhiều người bị lây nhiễm Sars-CoV-2 sau một thời gian ngắn không còn nữa.
Chứng chỉ miễn dịch đáng ngờ
Từ những điều nên trên Thomas Jacobs thuộc Viện Bernhard-Nocht ở Hamburg về y học nhiệt đới (BNITM) tỏ ra nghi ngờ đối với việc cấp chứng chỉ miễn dịch cho những người đã từng bị lây nhiễm Sars-CoV-2. Về mặt khoa học không có gì chứng minh sự hiện diện của kháng thể tự nó có thể bảo vệ chống lại một sự lây nhiễm mới.
Nhìn chung chúng ta chưa biết chính xác, kháng thể sẽ bảo vệ như thế nào - nhà miễn dịch học này khẳng định. Các nghiên cứu cho thấy có thể có sự bảo vệ như vậy nhưng mức độ của kháng thể phải là bao nhiêu thì mới có tác dụng, điều này cũng chưa rõ".
Klaus Cichutek, chủ tịch Viện Paul-Ehrlich (PEI), nhấn mạnh, cần phải phân biệt các kháng thể: "Các loại kháng thể có sự khác nhau về chất lượng và không phải tất cả đều có thể cản trở lây nhiễm." Điều quan trọng là phải tìm ra được các dữ liệu cứng: Liệu có hình thành một sự miễn dịch hay không, điều này phải đo đếm được trong thực tế.
Kết quả nghiên cứu cũng không gây ngạc nhiên đối với Jacobs, rằng ở những người bệnh không có triệu chứng hoặc không có kháng thể hoặc kháng thể mất đi rất nhanh: "một số lượng ít ỏi virus trong cổ hoặc cuống họng có lẽ không đủ để kích hoạt phản ứng kháng thể lớn hoặc để tạo ra tế bào-T-miễn dịch".
Vũ khí hạng nhẹ thay vì những khẩu đại bác
Đối với hệ thống miễn dịch phản ứng thích nghi này là có lý, bởi lẽ trong cuộc sống hàng ngày chúng ta thường xuyên bị đe doạ tiếp xúc với mầm bệnh. Nếu chúng ta có thể đáp trả bằng vũ khí hạng nhẹ, thì mắc mớ gì phải đưa đại bác ra để nghênh chiến.
Trường hợp bị bệnh nặng vì Covid-19 với những biểu hiện bệnh nặng có lẽ ở đây đã hình thành một cơ chế chống đỡ, bảo vệ về lâu dài.
Các nghiên cứu đối với các loại viruscorona khác cho thấy, nếu tái phát một ca lây nhiễm Sars-CoV-2 có thể tạo miễn dịch trong thời gian dài, như nhà siêu vi trùng học Shane Crotty thuộc La Jolla Institute for Immunology ở Kalifornia đã giải thích trên tạp chí chuyên đề Nature. Một triệu chứng làm giảm miễn dịch theo đó có thể diễn ra dài hơn.
Điều không rõ là, bộ phận nào của hệ miễn dịch đặc biệt quan trọng với sự bảo vệ này. "Bên cạnh kháng thể tạo ra tế bào-B sự đáp trả của tế bào –T đối với vật gây bệnh cũng quan trọng như vậy", Jacobs giải thích. Cơ chế nào ở đây đặc biệt có tác dụng, đây là một câu hỏi rất có ý nghĩa đối với việc phát triển vắc xin.
Có thể có miễn dịch từng phần
Về vấn đề này nhà nghiên cứu về nhiễm trùng đã lưu ý đến các nghiên cứu được tiến hành ở Hoa kỳ và Đức: theo đó có tới 30% số người tuy không bị lây nhiễm Sars-CoV-2, nhưng vẫn có một số tế bào trợ giúp-T nhất định, các tế bào này có phản ứng đối với loại viruscorona này: "Có lẽ họ đã từng tiếp xúc với cái gọi là Common-Cold-Coronaviren" – có nghĩa là với các loại viruscorona khác, vốn gây ra cảm lạnh thông thường.
Tiếp xúc như vậy có thể tạo ra một dạng miễn dịch từng phần đối với Covid-19. Điều này giải thích, tại sao khi bị nhiễm trùng có sự khác biệt về động lực và triệu chứng, Jacobs phỏng đoán. Vẫn còn một điều chưa rõ là, tế bào-tái hoạt động-T này có chức năng bảo vệ hay không và bảo vệ như thế nào.