Ngày 29-1, Thanh tra tỉnh Quảng Nam cho biết vừa ban hành kết luận thanh tra toàn diện Dự án Nghĩa trang nhân dân Nỗng Tranh ở xã Quế Cường (nay là xã Quế Mỹ, huyện Quế Sơn, tỉnh Quảng Nam) và việc khai thác khoáng sản đất san lấp, xây dựng công trình dư thừa trong quá trình thi công dự án.
Giao dự án cho công ty con trai bí thư huyện
Theo kết luận thanh tra, dự án nghĩa trang Nỗng Tranh được UBND huyện Quế Sơn phê duyệt chủ trương đầu tư tháng 6-2016 với tổng mức đầu tư 9,9 tỉ đồng. Đến tháng 5-2020, UBND huyện Quế Sơn điều chỉnh tổng mức đầu tư lên hơn 12,3 tỉ đồng. Dự án được giao cho UBND xã Quế Cường làm chủ đầu tư.
Công ty Quảng Phú lấy đất đem bán, bỏ lại quả đồi nham nhở
Để thực hiện dự án, UBND huyện Quế Sơn đã đề nghị UBND tỉnh Quảng Nam và các sở, ngành giao cho Công ty TNHH MTV Quảng Phú (gọi tắt là Công ty Quảng Phú) lập hồ sơ khai thác khoáng sản (đất san lấp) trong quá trình san nền dự án. Đây là công ty của con trai ông Lê Tấn Trung, trước đây là Chủ tịch UBND huyện, sau đó là Bí thư Huyện ủy Quế Sơn (nghỉ hưu từ năm 2020).
Trên cơ sở đề nghị của UBND huyện Quế Sơn và Sở Tài nguyên và Môi trường (TN-MT), tháng 1-2020, UBND tỉnh Quảng Nam cấp phép cho Công ty Quảng Phú khai thác đất san lấp, xây dựng công trình dư thừa trong quá trình thi công dự án. Diện tích khu vực khai thác được cấp phép rộng hơn 9,9 ha; trữ lượng hơn 1,1 triệu m3 nguyên khối; công suất hơn 260.000 m3 nguyên khối/năm; thời gian 4 năm 4 tháng. Công ty Quảng Phú đã thực hiện kê khai và đã nộp thuế tài nguyên từ tháng 2-2020 đến tháng 6-2022 với tổng số tiền hơn 1,9 tỉ đồng; tương ứng với trữ lượng đất đã khai thác theo kê khai là hơn 470.000 m3.
Về dự án nghĩa trang Nỗng Tranh, tháng 8-2017, UBND xã Quế Cường thương thảo và ký kết hợp đồng với Công ty Quảng Phú hình thực hợp đồng trọn gói, giá trị hợp đồng hơn 6,1 tỉ đồng. Qua làm việc với Công ty Quảng Phú cho thấy việc thi công dự án nghĩa trang Nỗng Tranh đến nay chưa thực hiện. Nguyên nhân từ việc Công ty Quảng Phú đang thực hiện tận thu đất theo cấp phép của tỉnh. Vì vậy, hợp đồng giữa UBND xã Quế Cường với Công ty Quảng Phú được điều chỉnh nhiều lần. Lần gần nhất, tháng 8-2028, thời gian thi công dự án nghĩa trang Nỗng Tranh được điều chỉnh đến hết năm 2024.
Hàng loạt sai phạm
Quá trình thanh tra, Thanh tra tỉnh Quảng Nam đã chỉ ra hàng loạt hạn chế, vi phạm trong quá trình triển khai dự án. Theo đó, Thanh tra tỉnh Quảng Nam xác định vị trí quy hoạch chi tiết 1/500 nghĩa trang Nỗng Tranh không trùng khớp về tọa độ và diện tích của khu nghĩa trang Nỗng Tranh theo quy hoạch nông thôn mới xã Quế Cường. Tại thời điểm thỏa thuận vị trí quy hoạch dự án nghĩa trang Nỗng Tranh, dự án này chưa có trong quy hoạch sử dụng đất đến năm 2020 và kế hoạch thu hồi đất năm 2016 của huyện Quế Sơn.
Nghĩa trang Nỗng Tranh được triển khai từ năm 2016 đến nay nhưng hiện trang là mỏ đất được đào bới ngổn ngang
UBND huyện Quế Sơn chưa thực hiện điều chỉnh quy hoạch phần diện tích 1,7 ha theo nội dung chỉ đạo của UBND tỉnh Quảng Nam. Việc giao đất cho UBND xã Quế Cường thực hiện dự án nghĩa trang Nỗng Tranh theo quyết định của UBND tỉnh Quảng Nam tháng 10-2019, trong đó giao đất đến hết tháng 12-2024 là chưa đảm bảo về quy hoạch sử dụng đất, chưa đảm bảo quy định của Luật Đất đai.
Công tác thẩm định, phê duyệt chủ trương đầu tư, phê duyệt, điều chỉnh báo cáo kinh tế - kỹ thuật dự án nghĩa trang Nỗng Tranh còn nhiều hạn chế, tồn tại. Cụ thể, quyết định vào tháng 6-2016 của UBND huyện Quế Sơn về phê duyệt chủ trương đầu tư dự án khi chưa xác định được nguồn vốn, khả năng cân đối vốn là thực hiện không đảm bảo quy định. Quyết định của UBND huyện vào tháng 5-2020 phê duyệt điều chỉnh dự án lên hơn 12,3 tỉ đồng, vượt tổng mức đầu tư dự án đã được phê duyệt là không đảm bảo quy định.
Một số thành phần công việc về chi phí xây lắp của báo cáo kinh tế - kỹ thuật trùng lắp với thành phần công việc theo phương án khai thác khoáng sản được cấp phép. Cụ thể, có 5 thành phần công việc được xây dựng trong báo cáo kinh tế - kỹ thuật đầu tư xây dựng trùng lắp với các thành phần công việc thuộc trách nhiệm của Công ty Quảng Phú thực hiện khi khai thác khoáng sản, làm tăng giá trị các thành phần công việc xây lắp của công trình với tổng số tiền hơn 4 tỉ đồng.
UBND huyện Quế Sơn và Sở TN-MT tỉnh Quảng Nam bị yêu cầu kiểm điểm tập thể, cá nhân liên quan
Công tác triển khai thực hiện đầu tư còn nhiều thiếu sót trong trình tự thủ tục. Cụ thể, không thực hiện phê duyệt kế hoạch lựa chọn nhà thầu các gói thầu trước khi phê duyệt báo cáo kỹ thuật; không ban hành quyết định chỉ định lựa chọn nhà tư vấn và một số công tác tư vấn không thực hiện thương thảo hợp đồng. Đến nay, chủ đầu tư chưa thanh toán các chi phí liên quan đến hợp đồng tư vấn do chưa có nguồn thực hiện. Việc UBND xã Quế Cường tạm ứng hơn 5,1 tỉ đồng từ Công ty Quảng Phú để chi trả tiền bồi thường, hỗ trợ cho người dân là không đảm bảo quy định…
Về công tác cấp phép, thực hiện dự án khai thác đất san lấp khoáng sản, Thanh tra tỉnh Quảng Nam xác định việc xây dựng, thẩm định phương án khai thác, báo cáo đánh giá tác động môi trường, phương án cải tạo, phục hồi môi trường làm cơ sở xác định trữ lượng để phê duyệt chưa đảm bảo… Công ty Quảng Phú đã khai thác vượt diện tích cấp phép hơn 3.900 m2; việc huy động đóng góp cơ sở hạ tầng khai thác khoáng sản đối với Công ty Quảng Phú là không đúng quy định…
Kiểm điểm, rút kinh nghiệm!
Thanh tra tỉnh Quảng Nam đề nghị UBND tỉnh giao Sở TN-MT phối hợp với UBND huyện Quế Sơn và các đơn vị liên quan tham mưu UBND tỉnh chấm dứt hoạt động tận thu khoáng sản theo giấy phép trước đó; thực hiện quy trình đóng cửa mỏ theo quy định; xác định lại các nghĩa vụ tài chính về tiền cấp quyền, chi phí cải tạo môi trường, đóng cửa mỏ và các chi phí khác có liên quan của Công ty Quảng Phú; điều chỉnh các hợp đồng xây dựng hoặc thanh lý chấm dứt hợp đồng xây dựng để lựa chọn nhà thầu tư vấn, xây lắp theo đúng quy định để tiếp tục hoàn thành dự án nghĩa trang Nỗng Tranh.
Yêu cầu Sở TN-MT tỉnh Quảng Nam, UBND huyện Quế Sơn tổ chức kiểm điểm, rút kinh nghiệm đối với tập thể, cá nhân liên quan đến các sai phạm, hạn chế mà thanh tra chỉ ra.