Ngày 14/6 tờ Haaretz của Israel xuất bản bài phân tích "Trong khi Hezbollah đe dọa chiến tranh, Israel và Lebanon lặng lẽ làm nên lịch sử" (While Hezbollah Threatens War, Israel and Lebanon Quietly Make History) của nhà báo Amos Harel.
Nhằm giúp độc giả có cái nhìn đa chiều về xung đột ở Trung Đông nói chung và quan hệ giữa tam giác Israel - Hezbollah - Lebanon nói riêng, chúng tôi xin được lược dịch bài viết.
Miếng bánh được chia sẽ có lợi cho "tất cả"
Vào tháng 6/2019. Israel và Lebanon đã thiết lập một cột mốc quan trọng trong mối quan hệ của họ. Việc này có một ý nghĩa quan trọng khác là có thể giúp ngăn chặn một cuộc chiến tương tự như Chiến tranh Lebanon năm 2006.
Sau gần một thập kỷ nỗ lực và công đầu thuộc về Đặc phái viên David Satterfield, Mỹ đã thuyết phục hai nước sử dụng một diễn đàn ba bên (cùng với Hoa Kỳ) để thiết lập biên giới trên biển.
Việc phân chia biên giới sẽ tạo điều kiện cho Lebanon bắt đầu thăm dò và khai thác khí đốt tự nhiên ở Địa Trung Hải (với sự hỗ trợ của các công ty dầu khí Hoa Kỳ). Beirut hy vọng đây sẽ là động lực để đẩy nhanh nền kinh tế năng lượng theo cách mà Israel đã làm cách đây vài năm.
Khu vực tranh chấp chủ quyền trên biển giữa Israel và Lebanon và các mỏ khí tự nhiên đang được khai thác của Israel.
Các cuộc đàm phán sẽ bắt đầu vào cuối tháng này tại căn cứ Lực lượng UN tại Naqoura, phía bắc biên giới Israel.
Đàm phán được cho là tập trung về quyền lợi khai thác đối với một mỏ khí tự nhiên nằm ở khu vực tranh chấp, đối với biên giới trên bộ (13 khu vực vẫn còn tranh chấp) sẽ không được đàm phán trong đợt này.
Việc Beirut sẵn sàng tổ chức các cuộc đàm phán trực tiếp về ranh giới hàng hải sau nhiều năm không đối thoại rõ ràng có các cân nhắc về lợi ích kinh tế.
Việc phát hiện ra khí đốt tự nhiên được kỳ vọng có thể làm giảm bớt gánh nặng ngân sách của Lebanon đối với hàng trăm nghìn người tị nạn từ cuộc chiến ở Syria. Vấn đề này nay đã trở thành một áp lực to lớn đối với Lebanon.
Và tất nhiên cuộc đàm phán này sẽ không xảy ra nếu Chính phủ Lebanon khôn nhận được "đèn xanh" từ Hezbollah, bên quan tâm nhất về vấn đề người tị nạn của quốc gia đồng minh láng giềng.
Theo tình báo Israel, hỗ trợ tài chính của Iran cho Hezbollah đã giảm từ 1 tỷ USD hàng năm xuống còn khoảng 600 triệu USD chủ yếu do các lệnh trừng phạt của Mỹ ảnh hưởng xấu đến ngân sách của Iran.
Hezbollah gần đây cũng đã phát động một chiến dịch gây quỹ từ cộng đồng với mục đích khắc phục khủng hoảng ngân sách. Rõ ràng Hezbollah (với tư cách là phe quan trọng trong quốc hội Lebanon) hy vọng sẽ nhận được một phần lợi ích đối với thỏa thuận khí đốt trong tương lai.
Quyết định tổ chức các đàm phán biên giới trên biển trái ngược hoàn toàn với những kêu gọi chiến tranh công khai của cả Lực lượng phòng vệ Israel (IDF) và Hezbollah.
Trong một bài phát biểu vào đầu tháng 6, nhà lãnh đạo Hezbollah, ông Hassan Nasrallah nói rằng nếu một cuộc chiến giữa Hoa Kỳ và Iran nổ ra, nó sẽ gây ra một cuộc xung đột trong toàn khu vực và Israel là quốc gia đầu tiên phải trả giá.
Một trại tị nạn của người Syria trên lãnh thổ Lebanon.
Israel và Hezbollah sẽ chỉ dùng "võ mồm"?
Các bài phát biểu dự đoán cuộc chiến tranh Lebanon lần thứ ba (giữa Israel và Hezbollah) đều là một phần của chiến tranh tâm lý giữa các bên. Việc răn đe lẫn nhau của hệ thống tuyên truyền của cả hai hoạt động khá tốt.
Đã gần 13 năm kể từ Chiến tranh Lebanon 2006, một cuộc chiến "hao người - tốn của" và đáng thất vọng với nhiều tổn thất từ cả hai phía và không có kẻ "chiến thắng".
Hezbollah vào năm 2006 đã tỏ ra ngạc nhiên, khi Israel phản ứng quân sự ồ ạt trước vụ bắt cóc các binh sĩ IDF Ehud Goldwasser và Eldad Regev. Nó cũng làm Iran ngạc nhiên và chứng minh rằng vụ bắt cóc không phải là một động thái để gây chiến.
Nhiều phân tích cho thấy rằng một quyết định "khai chiến" trong tương lai (với Mỹ - Israel) sẽ chỉ xảy ra ở lãnh thổ Iran hơn là Lebanon.
Sau chiến tranh và cho đến năm 2012, kho dự trữ tên lửa khổng lồ của Hezbollah đã được xây dựng chủ yếu để phục vụ như năng lực tấn công trả đũa của Iran nếu Israel thực hiện một cuộc tấn công vào các địa điểm hạt nhân của Iran.
Khi nguy cơ tấn công đối với các địa điểm hạt nhân giảm sút bằng Thỏa thuận hạt nhân, Tehran đã tập trung vào việc cứu Chính phủ của Tổng thống Assad ở Syria.
Khoảng 1/3 binh lính thường trực của Hezbollah đã tham chiến ở Syria theo yêu cầu của Iran.
Cuộc chiến khốc liệt đã khiến tổ chức này chịu tổn thất nặng nề, khoảng 2.000 người chết và hàng nghìn người khác bị thương. Trong hoàn cảnh đó, cả Iran và Hezbollah đều không có hứng thú với ý tưởng rằng một cuộc chiến tranh mới sẽ nổ ra với Israel.
Tuy trong năm 2018 - 2019 hầu hết chiến binh của Hezbollah đã trở về Lebanon sau những chiến thắng của Chính phủ Syria trong cuộc chiến (Chiến tranh giờ chỉ hạn chế ở khu vực Idlib phía bắc Syria).
Nhưng đàm phán về biên giới trên biển và tiềm năng to lớn của khí đốt là một sự cân nhắc quan trọng đối với một cuộc chiến có thể khiến nền kinh tế Lebanon sẽ chịu thiệt hại nghiêm trọng.
Nguy cơ của một cuộc chiến tranh vẫn còn tồn tại nhưng chủ yếu từ các mặt trận khác: Căng thẳng giữa Iran và Hoa Kỳ ở vùng Vịnh, hay các chiến dịch quân sự của Israel chống lại Iran ở Syria.
Một video tuyên truyền của Hezbollah về lực lượng đặc biệt.
Chiến thuật quân sự của Hezbollah thay đổi, "tấn công" nhiều hơn "phòng thủ"
Israel cũng thường đề cập đến sự nguy hiểm của tên lửa Hezbollah ở Lebanon, nhưng sự lựa chọn giải quyết nó là thông qua các áp lực ngoại giao.
Lần gần đây nhất căng thẳng ở Lebanon lao thang là vào tháng 12, sau khi IDF phát hiện 6 đường hầm của Hezbollah đào vào sâu trong lãnh thổ Israel. Hezbollah có thể sử dụng nó để đưa hàng trăm chiến binh vào Israel trong vòng vài giờ.
Các đường hầm thể hiện sự thay đổi về Chiến thuật quân sự của Hezbollah trong những năm gần đây khi họ nhận ra rằng trong một cuộc chiến tranh, họ không cần phải giới hạn chính mình chỉ bằng việc bắn tên lửa hay phòng thủ trước sự tấn công của IDF.
Một đường hầm bị IDF phát hiện ở khu vực biên giới.
Thay vào đó, các đơn vị Radwan (lực lượng tấn công tinh nhuệ của Hezbollah) có số lượng hàng nghìn binh sĩ có thể tấn công thông qua các cuộc xâm nhập bất ngờ.
Các đơn vị này đã được thử lửa trong cuộc nội chiến ở Syria và có thể sử dụng hỗn hợp các hệ thống trinh sát, máy bay không người lái tấn công (UCAV) và các loại hỏa lực chính xác khác.
Mặc dù cán cân quân sự vẫn nghiêng về IDF, nhưng nếu cuộc chiến leo thang, Hezbollah sẽ chỉ mất vài giờ để kiểm soát các khu dân cư của Israel hoặc các vị trí IDF dọc biên giới bằng đường hầm.
Thành công quân sự nói trên sẽ là một "chiến thắng" to lớn đối với công chúng của thế giới Arab và Israel sẽ phải đối mặt với quãng thời gian khó khăn để khiến người ta quên nó (ngay cả khi IDF đã hủy diệt Hezbollah ở miền nam Lebanon).
Chiến thuật mới này của Hezbollah cũng ảnh hưởng đến sự chuẩn bị của Israel.
Một số kế hoạch phòng thủ của Bộ Tư lệnh miền Bắc Israel đã được cập nhật tương ứng và dựa vào các phương án phản ứng phòng thủ nhanh chóng với mục đích khiến lực lượng tinh nhuệ của Hezbollah "trả cái giá đắt".
Năm 2015 Hezbollah tung ra một video cho thấy một đơn vị Radwan đã tấn công chốt gác của IDF ở Nam Lebanon và gây thương vong lớn.