Những diễn biến phức tạp có nguy cơ trở thành xung đột
Hai sự kiện trong những ngày gần đây - vụ Mỹ bắn hạ máy bay Su-22 của Syria và việc Iran sử dụng tên lửa đạn đạo nhằm vào các mục tiêu của IS trên đất Syria, là dấu hiệu cho thấy cuộc tranh giành ảnh hưởng trên bàn cờ chính trị tại Syria đang diễn ra hết sức phức tạp và tiềm ẩn những nhân tố khó lường.
Ngày 18/6, một máy bay chiến đấu F/A-18 của Mỹ đã bắn hạ một máy bay ném bom Su-22 của quân đội Syria.
Đây là lần đầu tiên Mỹ bắn hạ một chiếc máy bay quân sự của Syria, nhưng kể từ khi Tổng thống Trump nhậm chức đến nay, ít nhất Mỹ đã 5 lần tiến hành không kích vào các mục tiêu của quân đội chính phủ Syria và các đồng minh của họ để ủng hộ các hoạt động của phe đối lập Lực lượng dân chủ Syria (SDF), lực lượng mà hiện nay Mỹ và đồng minh ủng hộ.
Hiện đã có hàng trăm nhân viên của Mỹ làm cố vấn quân sự cho SDF và SDF được không quân của liên quân do Mỹ đứng đầu chi viện tối đa trong cuộc chiến với IS. Tuy nhiên một viễn cảnh khi mà SDF đụng độ với quân chính phủ Syria (SAA), lúc đó lực lượng liên quân do Mỹ đứng đầu sẽ trực tiếp tiến công vào SAA và tình hình Syria càng trở nên hỗn loạn.
Hiện nay tình hình tại khu vực phía Đông Syria đang là khu vực có nhiều phức tạp, tiềm ẩn những nhân tố gây xung đột giữa các nước, các lực lượng. Khu vực này tồn tại nhiều lực lượng và có lợi ích khác nhau; các lực lượng ở trong thế "da báo", cài răng lược nên rất dễ dẫn đến xung đột.
Trọng điểm khu vực này là Raqqa, nơi được coi là "thủ phủ" IS trong ba năm qua.
Một máy bay Su-22 của Không quân Syria (Ảnh: RT)
Raqqa, nơi tranh giành ảnh hưởng
SAA và các đồng minh cũng đang khép vòng vây tại Raqqa. Tuần trước, quân đội đã tiến sát các khu vực do SDF kiểm soát. Gần như chắc chắn rằng tại một thời điểm nào đó, các liên minh chống đối này sẽ có những cuộc xung đột trực diện với quân chính phủ.
Vì vậy, khi không quân Syria ném bom các vị trí của IS vào hôm Chủ nhật 18/6 (khu vực cài răng lược với SDF kiểm soát), không quân Mỹ đã xuất kích bắn rơi chiếc Su-22 của quân chính phủ.
Tuy nhiên Đại tá Ali Fahd, phi công của chiếc Su-22 bị bắn rơi, phát biểu trước báo giới rằng: Xuất hiện bằng chứng chứng minh lực lượng quân đội Mỹ ở Trung Đông không phải là để chiến đấu chống khủng bố IS mà là để bảo vệ chúng.
Ông Fahd được tìm thấy cách ở vị trí cách phía nam Raqqa khoảng 30 km. Chiến dịch giải cứu rất phức tạp bởi địa điểm phi công nhảy dù nằm sát các cứ điểm của nhóm khủng bố Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS) chiếm giữ.
Trong một phát biểu, Lầu Năm Góc cho biết vụ bắn hạ Su-22 Syria “phù hợp với các quy tắc mà Mỹ tham gia trong việc bảo vệ các lực lượng của liên quân”. Nhưng tuyên bố này không phù hợp với quan điểm của Moscow.
IS gần bị tiêu diệt, cục diện xoay sang Nga-Mỹ đối đầu
Hôm thứ Hai (19/6), Nga tuyên bố đình chỉ chỉ đường dây nóng về an toàn bay giữa hai bên tại Syria - một thỏa thuận nhằm ngăn chặn các vụ xung đột không mong muốn trên không phận Syria. Tuy nhiên lần này hành động của Nga mạnh mẽ hơn khi tuyên bố: Các vật thể bay của liên quân do Mỹ đứng đầu ở phía Tây sông Euphrates là đối tượng đưa vào tầm ngắm.
Đây là lần thứ hai Moskva tuyên bố đình chỉ thỏa thuận này, lần trước là vào ngày 7/4 để phản đối Mỹ phóng 59 tên lửa hành trình Tomahawk vào căn cứ không quân al-Shayrat của quân chính phủ Syria ở phía đông tỉnh Homs.
Ngày 20/6, Australia - một đối tác quan trọng trong liên quân do Mỹ cầm đầu - tuyên bố đình chỉ tất cả các hoạt động không quân tại Syria để tránh những va chạm sau tuyên bố của Nga. Đến nay các máy bay Australia đã trở lại nhiệm vụ.
Truyền hình Iran chiếu đoạn video ghi lại cảnh lực lượng Vệ binh cách mạng phóng tên lửa nhằm vào IS ở Deir Ezzor, Syria (Ảnh: EPA)
Bộ Quốc phòng Nga phàn nàn rằng Mỹ và những lực lượng ủng hộ cho phép các chiến binh IS đào thoát khỏi Raqqa. Trong thời gian qua, không quân Nga đã tấn công dữ dội bằng bom và cả tên lửa hành trình vào doanh trại cũng như các đoàn xe của IS ở sa mạc phía nam của Raqqa và gây cho chúng nhiều thiệt hại.
Thứ trưởng Ngoại giao Nga, ông Sergey Ryabkov, đã mô tả vụ bắn hạ Su-22 Syria là một hành động gây hấn của Mỹ và coi đây là sự trợ giúp cho những kẻ khủng bố mà Mỹ đang chiến đấu chống lại.
Sự hợp tác giữa Nga và Mỹ chống chủ nghĩa khủng bố quốc tế, mà Tổng thống Donald Trump từng cam kết, dường như là một viễn cảnh xa xôi, còn cuộc chiến giành quyền kiểm soát miền Đông Syria giờ đây đã trở nên gay gắt hơn bất cứ lúc nào.
Trận Alamo (23/2-6/3/1836) diễn ra khi 260 người Texas cầm cự chống lại đội quân 2.400 người của tướng Antonio Lopez de Santa Anna người Mexico. Santa Anna đã chiến thắng.
Tuy nhiên chỉ vài tuần sau đó, ông phải đầu hàng một đội quân Texas khác tại San Jacinto (những người này nổi dậy vì quá tức giận trước kết quả của trận Alamo). Vùng Texas giành độc lập kể từ đó.
Hiện tại, quân đội Syria muốn giành lại quyền kiểm soát thành phố Deir Ezzor, mà phần lớn vẫn nằm dưới tay IS. Đây là vị trí chiến lược nối Syria với Iraq và trận chiến tại đây được ví như "trận Alamo" của IS.
Và hành động bất ngờ của Iran
Các cuộc tấn công bằng tên lửa của Iran vào các vị trí do IS kiểm soát xung quanh Deir Ezzor hôm 18/6 vừa qua được cho là để trả đũa cho các cuộc tấn công khủng bố ở Tehran vào đầu tháng này, nhưng chúng cũng phục vụ cho mục đích lớn hơn.
Đây là cuộc tấn công tên lửa đầu tiên mà Iran thực hiện ở bên ngoài lãnh thổ nước này trong vòng 30 năm qua, kể từ sau cuộc chiến tranh Iran-Iraq 1980-1988.
Mục đích cuối cùng của Tehran là tạo ra một hành lang thông qua Iraq, Syria và Lebanon, góp phần nâng tầm ảnh hưởng của Iran đối với khu vực Địa Trung Hải.
Theo đánh giá của Cơ quan Tình báo Quốc phòng Mỹ (DIA) vào tháng 5, bộ phận đầu não của IS đang di chuyển khỏi Mosul và Raqqa tới những nơi ẩn náu an toàn dọc theo sông Euphrates ở Syria và Iraq.
Mỹ đã thiết lập hai căn cứ nhỏ dọc biên giới Iraq-Syria nhằm ngăn chặn quân đội chính phủ Syria và lực lượng đồng minh được Iran hậu thuẫn kiểm soát vùng này. Tuy nhiên, những căn cứ này đã bị cô lập. Trong tuần trước, khu vực này đã tràn ngập quân đội chính phủ SAA, và đây là lần đầu tiên trong 3 năm qua quân chính phủ mới lại có mặt tại khu vực biên giới này.
Tướng Qassem Suleimani - chỉ huy Lực lượng đặc nhiệm Quds của Iran và lực lượng dân quân Basij - cũng đã xuất hiện khu vực này, càng làm gia tăng nghi ngờ về sự can dự sâu của Iran vào Syria.
Cuộc tranh giành ảnh hưởng trên bàn cờ chính trị Syria hết sức căng thẳng và phức tạp. Việc giải quyết quyền lợi của các nước, các phe nhóm còn khó khăn hơn nhiều trong việc tiêu diệt nhà nước tự xưng IS.