Ngày 3/6, sau hơn 1 tuần xét xử và nghị án, TAND TP.HCM quyết định sửa một phần bản án sơ thẩm đối với vụ kiện "đòi lại tài sản và yêu cầu xin lỗi công khai liên quan đến một hũ tro cốt và bài vị thờ cha, mẹ".
Nguyên đơn là ông Lê Văn Tr. (75 tuổi) khởi kiện con gái ruột tên Lê Thị Ngọc A. (49 tuổi).
Tại phiên xử phúc thẩm, bị đơn có đơn xin xét xử vắng mặt. Nguyên đơn cung cấp thêm nhiều hình ảnh thể hiện những bài đăng có nội dung xúc phạm ông và gia đình trên tài khoản Facebook là của chị Ngọc A.
Tương tự phiên sơ thẩm, HĐXX phúc thẩm nhận định ông Tr. không chứng minh được bài vị và hũ cốt còn tồn tại, nên xem như vật không còn.
Đối với việc ông Tr. yêu cầu con gái viết cam kết xin lỗi và không tiếp tục xúc phạm mình, HĐXX xét thấy những bài viết trên Facebook cùng tài liệu chứng cứ mà ông Tr. cung cấp đã đủ cơ sở xác định tài khoản Facebook trên là của chị Ngọc A.
Từ đó, HĐXX chấp nhận 1 phần yêu cầu kháng cáo của ông Tr., yêu cầu chị Ngọc A. viết cam kết xin lỗi và không tiếp tục xúc phạm cha mình nữa.
Kiện con ra toà đòi tro cốt, bài vị
Theo đơn khởi kiện, ông Lê Văn Tr. là người thừa kế thứ nhất và duy nhất của cụ Lê Thị D. Sau khi cụ D. mất, ông Tr. mang hũ cốt của mẹ tới thờ bên cạnh hũ cốt của cha tại Quan Âm tu viện (TP Biên Hòa, Đồng Nai).
Ngày 4/9/2018, chị Lê Thị Ngọc A. đã đến lấy hũ tro cốt và bài vị của ông bà nội. Sau đó, trụ trì chùa phát hiện, báo lại vụ việc cho ông.
Cụ ông 75 tuổi yêu cầu con gái trả lại số di vật trên nhưng chị Ngọc A. không chấp nhận, ngược lại còn có lời lẽ xúc phạm, đe dọa cha.
Ông Tr. sau đó làm đơn tố cáo đến cơ quan công an, yêu cầu xử lý con gái. Song, công an hướng dẫn ông khởi kiện ra tòa vì đây là tranh chấp dân sự, liên quan đến việc thờ cúng trong gia đình.
Sau một thời gian tìm kiếm, ông Tr. tìm được hũ tro cốt của mẹ, còn 2 bài vị bằng đá và một bảng tên trên hũ cốt của cha ông thì vẫn chưa tìm được.
Vì vậy, ông Tr. làm đơn khởi kiện, đề nghị tòa án buộc bị đơn trả lại di vật, xin lỗi công khai và cam kết chấm dứt hành vi xúc phạm danh dự, nhân phẩm gia đình ông. Đồng thời, bị đơn không được tới nhà nguyên đơn cũng như đến Quan Âm tu viện.
Toà sơ thẩm không chấp nhận yêu cầu khởi kiện
Tại phiên sơ thẩm, chị Ngọc A. không chấp nhận yêu cầu cha đưa ra. Người con gái cho rằng, ông Tr. đã lấy lại hũ tro cốt của bà nội, còn 2 bài vị và bảng tên trên hũ tro cốt thì chị đã đem đi thủy táng tại sông Đồng Nai.
TAND quận 2 (TP.HCM) nhận định, theo phong tục của người Việt Nam thì trách nhiệm và quyền thờ cúng cha mẹ được giao cho người con trai cả trong gia đình. Ông Tr. là con trai duy nhất nên là người có quyền quản lý đối với bài vị và hài cốt cho mục đích thờ cúng.
Vì vậy, việc chị A. tự ý mang hũ tro cốt và bài vị của ông bà nội mà không được sự đồng ý của cha là trái với đạo lý, phong tục tập quán.
Về giá trị, nguyên đơn cũng khẳng định bài vị đã được ghi tên người chết nên chỉ là vật thờ cúng, mang giá trị tinh thần, tâm linh, không có giá trị trong giao dịch dân sự. Pháp luật hiện hành không có quy định về việc sử dụng, chiếm hữu và định đoạt đối với bài vị là vật thờ cúng.
Song, căn cứ theo khoản 2 Điều 113 BLDS, HĐXX sơ thẩm đánh giá bài vị được coi là vật đặc định, không có vật thay thế.
Ông Tr. là người bỏ tiền ra mua bài vị cho cha mẹ mình, trực tiếp gửi bài vị lên Quan Âm tu viện và đóng phí. Từ đó, cụ ông 75 tuổi được xác định là chủ sở hữu những di vật này. Bị đơn là chị A. phải có trách nhiệm hoàn trả đúng vật hoặc bồi thường trong trường hợp nguyên đơn có yêu cầu.
Tuy nhiên, chị Ngọc A. cho biết đã thủy táng hai bài vị; còn ông Tr. không đưa ra tài liệu, chứng cứ chứng minh những di vật đó đang tồn tại và do chị Ngọc A. lưu giữ (chiếm hữu) nên vật tranh chấp được coi là không còn, yêu cầu đòi hai bài vị là không phù hợp.
Về bồi thường, trong quá trình giải quyết vụ án, ông Tr. không yêu cầu chị A. bồi thường nên không có căn cứ để tòa xem xét.
Đối với yêu cầu xin lỗi công khai, ông Tr. cho rằng bị đơn đã có hành vi xúc phạm danh dự, nhân phẩm, gây ảnh hưởng đến sức khỏe, xáo trộn cuộc sống gia đình mình. Ông Tr. đưa ra các bằng chứng là bị chị A. xúc phạm ông qua các trang mạng xã hội.
Tuy nhiên, HĐXX cho rằng những tin nhắn này có độ tin cậy không cao và có thể làm giả, không được lập vi bằng. Mặt khác, ông Tr. không đưa ra căn cứ chứng minh ông và gia đình chịu thiệt hại thực tế từ những tin nhắn đó.
Từ đó, TAND quận 2 đã không chấp nhận yêu cầu khởi kiện của ông Lê Văn Tr.
Không chấp nhận bản án, ông Tr. sau đó đã làm đơn kháng cáo.