Tam Đảo là một huyện miền núi của tỉnh Vĩnh Phúc. Dân số khoảng 87.000 người, trong đó 44% là người dân tộc thiểu số. Diện tích của huyện khoảng 236 km2, trong đó có hơn 120 km2 thuộc vườn quốc gia Tam Đảo. Huyện chủ yếu nằm trên dãy núi cùng tên, với những đỉnh núi cao đến 1.300 m nên có khí hậu mát mẻ.
Sở hữu khí hậu đặc biệt, cảnh quan thiên nhiên phong phú, kết hợp với việc chỉ cách trung tâm Hà Nội khoảng 70 km nên từ 120 năm trước, người Pháp đã bắt đầu phát hiện, xây dựng các khu nghỉ mát tại đây. Đến năm 2023, lượng du khách đến với huyện Tam Đảo đạt gần 1,4 triệu lượt (tăng 39% so với năm 2022). Đặc biệt, năm 2023 cũng là năm thứ 2 liên tiếp thị trấn Tam Đảo (huyện Tam Đảo) được tổ chức đánh giá du lịch World Travel Awards vinh danh là “Thị trấn điểm đến hàng đầu thế giới”.
Để thúc đẩy, khai thác hiệu quả tiềm năng phát triển du lịch Tam Đảo, UBND tỉnh đã phê duyệt “Đề án phát triển du lịch huyện Tam Đảo đến năm 2025, định hướng đến năm 2030”. Mục tiêu của đề án đưa ra là tập trung xây dựng, hoàn thiện cơ sở hạ tầng, nhất là hạ tầng du lịch. Phát triển các điểm du lịch mới, đầu tư xây dựng các điểm du lịch chất lượng cao, phát huy và khai thác các sản phẩm du lịch có lợi thế của địa phương…
Đồng thời, phấn đấu đến năm 2025, ngành du lịch Tam Đảo phát triển và tạo được những hình ảnh đặc trưng riêng, phù hợp với tiềm năng, lợi thế, từng bước xây dựng huyện Tam Đảo trở thành thị xã. Đến năm 2030, huyện Tam Đảo trở thành thị xã đặc sắc về du lịch, một trong những trung tâm du lịch của tỉnh và cả nước, điểm đến hấp dẫn thân thiện của du khách.
Thời gian vừa qua, tỉnh Vĩnh Phúc đã thông qua quy hoạch tỉnh Vĩnh Phúc thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050. Trong quy hoạch lần này, tỉnh đặt mục tiêu xây dựng mới 2 tuyến đường sắt đô thị nhằm phục vụ kết nối thành phố Hà Nội, cảng hàng không Quốc tế Nội Bài với trung tâm tỉnh và phục vụ kết nối, phát triển du lịch Tam Đảo. Trong ảnh là bản đồ định hướng phát triển không gian đến năm 2030, trong đó đường màu vàng có ký hiệu chữ là vị trí tuyến đường sắt.
Hiện quy mô kinh tế năm 2023 của huyện Tam Đảo ước đạt gần 8.000 tỷ đồng. Giá trị sản xuất bình quân đầu người ước đạt 85 triệu đồng/người/năm. Tổng thu ngân sách nhà nước năm 2023 ước đạt 1.800 tỷ đồng, tăng 42 lần so với năm đầu thành lập (2004).
Hiện huyện Tam Đảo có nhiều điểm đến thu hút khách du lịch. Điển hình là khu du lịch Tam Đảo nằm trên độ cao 900 m so với mực nước biển, có cảnh quan thiên nhiên vừa thơ mộng vừa hùng vĩ. Không những thế, nơi đây còn gần Hà Nội hơn rất nhiều so với các khu vực có khí hậu tương tự như Sapa, Bắc Hà (Lào Cai) hay Mẫu Sơn (Lạng Sơn).
Cùng với đó, khu di tích - danh thắng Tây Thiên huyện Tam Đảo là một quần thể các đền, chùa, miếu được xây dựng trên núi cao, trong khung cảnh thiên nhiên hùng vĩ. Đây cũng là điểm tài nguyên mang tính đặc trưng cao của du lịch Vĩnh Phúc, chỉ có một số địa phương khác có nét tương đồng như (Chùa Hương - Hà Nội) hay (Yên Tử - Quảng Ninh). Chính vì vậy, có thể nói du lịch huyện Tam Đảo là được coi là điểm đến du lịch độc đáo và đặc sắc khi đến với du lịch tỉnh Vĩnh Phúc. (Ảnh: dulichvinhphuc)
Hệ thống di sản văn hóa vật thể; hệ thống di tích thờ Thần, thờ Phật phong phú và đa dạng, phân bổ ở hầu khắp các địa phương đã tạo nên quần thể kiến trúc tôn giáo và tâm linh huyền ảo trong dãy núi hùng vĩ. Trong ảnh là Đền Bà Chúa Thượng Ngàn, ngoài ra còn có đền thờ Quốc Mẫu u Cơ (bên trái) và chùa Vàng (phía trên).
Tam Đảo còn tổ chức nhiều lễ hội lớn, gắn với các di tích lịch sử văn hoá. Tong ảnh là lễ hội hoa Đỗ quyên được tổ chức tại thị trấn Tam Đảo.
Đi cùng với tham quan, khám phá, check-in thì các hoạt động mua bán tại các địa điểm du lịch huyện Tam Đảo cũng phát triển mạnh, với đa dạng mặt hàng cho du khách lựa chọn.
Hiện cơ sở hạ tầng du lịch của huyện nhìn chung cũng đã được nâng cấp và mở rộng. Hệ thống cáp treo và dịch vụ xe điện đã giúp du khách thập phương thuận lợi cho việc đi lại. Với nhiều tiềm năng, lợi thế và các hoạt động du lịch hiệu quả nên du khách trong và ngoài nước ngày càng biết đến, yêu mến Tam Đảo nhiều hơn.
Tuy nhiên, quá trình khai thác và phát triển của huyện còn nhiều hạn chế, chưa khai thác hết được tiềm năng. Ví dụ như: Cơ sở hạ tầng phục vụ cho phát triển du lịch chưa được đồng bộ, nhiều công trình đã xuống cấp; các sản phẩm chưa phong phú; các hoạt động kinh doanh dịch vụ chủ yếu là cá thể, hộ gia đình theo mùa vụ...
Thành phố tương lai là tuyến bài ảnh về các địa phương đã được phê duyệt quy hoạch, định hướng trở thành thành phố.