Hồng Nhung được công chúng ưu ái xếp vào 4 diva nhạc nhẹ Việt Nam. Đây là lợi thế, nhưng cũng đồng thời trở thành bất lợi và thiệt thòi lớn cho cô.
Lợi thế Hồng Nhung có được là sự tôn vinh về giọng hát đẹp cũng như sự khổ luyện kĩ thuật.
Tuy nhiên, việc đổ dồn vào giọng hát của Hồng Nhung khiến người ta quên rằng, cô cũng là một nghệ sĩ biết sáng tạo toàn diện về hình ảnh, nội dung âm nhạc, với việc truyền tải nhiều mã nghệ thuật vào sản phẩm của mình.
Hồng Nhung không đơn giản chỉ là một ca sĩ biết cầm mic khoe giọng để thỏa mãn người nghe. Cô cũng có những cái ngông, cá tính và sáng tạo nghệ thuật của riêng mình.
Nhưng việc gắn Hồng Nhung vào chữ Diva khiến hình ảnh của cô bị bó lại trong giới hạn "vocal".
Người ta chỉ chăm chăm soi vào giọng hát của Hồng Nhung rồi chê cô hát phô, hát thô, khoe giọng quá đà, hát strain, mất giọng… mà không đếm xỉa tới những đầu tư nghệ thuật khác ở cô.
Thậm chí, khi Hồng Nhung dám làm mới một số sản phẩm âm nhạc cũ, cô còn bị đả kích dữ dội. Đó là nỗi đau của một diva dám tiên phong đi trước showbiz.
Vẻ đẹp nóng bỏng ở tuổi 50 và sự cẩn thận, tinh tế, nghệ thuật đến từng hơi thở
Trong 4 Diva Việt, Hồng Nhung là người có nghị lực và sức bền nhất trong việc rèn luyện để giữ gìn bản thân. Hồng Nhung rất chăm chỉ luyện tập thể dục thể thao, đặc biệt là Yoga.
Mỗi ngày, Hồng Nhung đều dành ra một khoảng thời gian riêng để tập Yoga. Nếu không bận đi show, cô thường xuyên đến phòng gym để tập fitness cùng huấn luyện viên cá nhân. Công việc này diễn ra đều đặn như cơm bữa.
Hồng Nhung cũng luôn giữ cho mình một lối sống điều độ, ăn uống chừng mực, khoa học, không sa đà vào tiệc tùng.
Cô được xem là một tấm gương về sự nghiêm túc và ý chí trong lối sống, giữ gìn bản thân. Nhạc sĩ Phú Quang từng nói:
"Tôi đánh giá cao Hồng Nhung về sự nghiêm túc. "Em ơi Hà Nội phố" cô ấy hát mãi rồi, nhưng trước mỗi buổi biểu diễn đều đòi tập lại. Ứng xử trên sân khấu, Nhung vẫn luôn giỏi trong phản xạ".
Nhờ đó, Hồng Nhung nổi tiếng là ca sĩ trẻ lâu nhất showbiz. Dù đã ở tuổi 50, là mẹ của hai con và trải qua nhiều thăng trầm, nhưng Hồng Nhung vẫn giữ được cho mình một vóc dáng săn chắc, thon gọn và đầy quyến rũ như gái 20. Không ít lần, cô khiến công chúng phải trầm trồ bất ngờ trước sự nóng bỏng của mình.
Là người yêu cái đẹp và luôn trau chuốt hình ảnh nên Hồng Nhung luôn muốn biến mọi thứ quanh thành nghệ thuật. Từ cách bài trí nhà cửa tới chọn trang phục, Hồng Nhung đều truyền tải ý đồ riêng và phong cách nhất quán của mình vào trong đó, để nâng tầm thành cái đẹp.
Hồng Nhung luôn có nhà thiết kế riêng, giúp cô có được những bộ trang phục độc đáo, mang đậm phong cách riêng trên sân khấu, cũng như ngoài đời thường.
Cô từng nói: "Đối với một số người, giày chỉ là giày thôi. Nhưng đối với tôi, những hãng giày thực thụ mang đến cho đời sống không chỉ những đôi giày mà là những tác phẩm giày, tinh tế và tuyệt mỹ trong từng đường nét".
Thậm chí, ngay đến việc nấu ăn, Hồng Nhung cũng xem là cả một nghệ thuật, chứ không chỉ đơn giản là đáp ứng vị giác. Cô có hẳn một đầu bếp riêng tại nhà để cùng thiết kế menu cho các bữa tiệc.
Cô nói rõ: "Là cả một nghệ thuật, tiệc phải có chủ đề. Mỗi món ăn cần hòa hợp với nhau và hòa hợp với chủ đề. Kể cả những chi tiết nhỏ nhặt nhất cũng cần theo chủ đề đặt ra".
Trong lời ăn tiếng nói, Hồng Nhung luôn cẩn thận, chắc chắn và trân trọng câu từ. Đó là lí do vì sao cô hay bị chê là khéo, không thật. Nhưng suy cho cùng, nếu hời hợt và thiếu tinh tế sẽ không thể khéo được như vậy.
Nỗi đau của một diva đi trước showbiz vài chục năm
Chính sự cẩn thận, tinh tế và yêu cái đẹp đã giúp Hồng Nhung trở thành diva đặc biệt, có nhiều sáng tạo trong âm nhạc, đi trước showbiz cả vài chục năm.
Nếu đa số các diva, vocalist Việt Nam thế hệ trước chủ yếu đầu tư vào giọng hát, thì Hồng Nhung đã văn minh hơn rất nhiều khi chăm chút cả phần nghe lẫn phần nhìn một cách chi tiết.
Đây là điểm tiến bộ của Hồng Nhung, giúp cô tồn tại một cách vững chắc và được nể trọng, trong khi nhiều ca sĩ khác đến tận bây giờ vẫn đang loay hoay với cột mic, chỉ biết nương nhờ giọng hát để nổi tiếng.
Âm nhạc xuất phát điểm bằng giai điệu, giọng hát, ca từ. Nhưng trong nền văn minh hình ảnh, công nghệ hiện nay, nó buộc phải có nhiều cách thức thể hiện khác nhau như vũ đạo, short clip, visual, trình diễn sân khấu, thời trang và MV (music video)…
Với các nghệ sĩ đại chúng tài năng trên thế giới, âm nhạc từ lâu đã không còn là giai điệu đơn thuần mà trở thành nghệ thuật hậu hiện đại, tổng hòa cả âm thanh và hình ảnh (trong đó có MV).
Trong đó, phần hình ảnh ngày càng quan trọng hơn, như một phần không thể tách rời của âm nhạc, giúp nghệ sĩ biểu đạt ý đồ nghệ thuật của họ. Nói cách khác, hình ảnh cũng là phương tiện thể hiện tư duy, thẩm mỹ, sáng tạo của người nghệ sĩ.
Có thể nói, các nghệ sĩ thế giới đã nâng tầm MV thành một phạm trù nghệ thuật mới, gắn kết không thể tách rời với âm nhạc, đúng như nhà nghiên cứu văn hóa Mark C.Taylor đã từng nói: "Video ca nhạc chính là một trong những hình thức nghệ thuật xuất sắc hậu hiện đại và Madonna nổi lên như là "Nữ hoàng của video ca nhạc".
Ở Việt Nam, Hồng Nhung chính là người tiên phong trong việc thực hiện MV âm nhạc một cách nghệ thuật và có chiều sâu. Đây chính là điều cô đã học được từ thần tượng của mình là Madonna.
MV Đóa hoa vô thường
Ngay từ năm 1997, khi âm nhạc trong nước vẫn còn nghèo nàn về hình ảnh, các video âm nhạc dựng lên chỉ cho có, như một phông nền để ca sĩ đứng hát, thiếu ý tưởng, nội dung, thì Hồng Nhung đã chịu chơi đầu tư hẳn một MV dài hơn 10 phút trong ca khúc Đóa hoa vô thường.
Không chỉ lớn về dung lượng, MV này còn đồ sộ về chất lượng, với nhiều phần quay ngoại cảnh chia làm nhiều tầng bậc, mảng ghép.
Nó có bố cục, nội dung cụ thể, có mở kết, kết nối mạch lạc cùng tư tưởng ca khúc, thể hiện chiều sâu ý nghĩa. Các chi tiết nhiều nhưng vẫn kết nối theo chủ đề với nhau, vì Hồng Nhung là người xem trọng chủ đề.
Thật không ngoa khi nói rằng, Hồng Nhung đã tạo nên đột phá chưa từng có ở Việt Nam với MV này. Cho đến tận 20 năm sau, nó vẫn là một trong những MV có giá trị hình ảnh, nội dung bậc nhất nền nhạc Việt.
Đến tận bây giờ, các ca sĩ Việt như Mỹ Tâm, Hương Tràm, Hương Giang, Noo Phước Thịnh… mới dám làm MV với thời lượng dài, câu chuyện hoàn chỉnh.
Trong khi đó, MV Đóa hoa vô thường đã được thực hiện từ năm 1995, cách đây gần 30 năm. Điều này cho thấy, Hồng Nhung đã sớm đi trước showbiz Việt vài chục năm.
Tới giai đoạn 2004-2005, Hồng Nhung tung ra MV Nắng về theo anh. MV này không được chú ý vì nội dung phức tạp, khó hiểu, không hợp với thị hiếu của khán giả lúc bấy giờ (vốn chuộng sự đơn giản, xoay quanh yêu đương).
MV Nắng về theo anh
Nhưng công bằng mà nói, đây thực sự là MV hiếm hoi của Việt Nam có khả năng tiệm cận thế giới về nội dung, ý tưởng và những tầng vỉa ý nghĩa, thông điệp trong đó. Mọi hình ảnh trong MV đều là một mã nghệ thuật phức tạp. Cho đến tận bây giờ, vẫn chưa có MV nào đạt đến độ sâu như MV này.
Không chỉ tân tiến, nghiêm túc trong việc làm MV âm nhạc, Hồng Nhung còn vượt trội hơn các diva, vocalist khác trong việc đầu tư, dàn dựng phần trình diễn trên sân khấu, kĩ đến mọi chi tiết.
Đa số các diva, vocalist Việt Nam khi lên sân khấu chỉ chú tâm vào việc thể hiện ca khúc bằng giọng hát, họ chỉ cần một chiếc mic là đủ cho một show diễn. Một số vocalist khác dù khá chăm chút phần trang phục, phụ kiện, ăn mặc nổi bật, nhưng vẫn không thoát khỏi việc trình diễn chay bằng giọng hát.
Riêng Hồng Nhung lại thường xuyên đổi mới các màn trình diễn trên sân khấu của mình bằng việc kết hợp giữa hát và diễn.
Điểm nổi bật hơn cả là Hồng Nhung diễn nghiêm túc, có nội dung, bố cục cụ thể, theo chủ đề, chứ không phải đưa một dàn vũ công lên, dựng phông nền lên để diễn cho có.
Chẳng hạn, trong màn trình diễn ca khúc Hòn đá trong vườn tôi tại chương trình Duyên dáng Việt Nam 2005, Hồng Nhung đã dựng lên cả một khu vườn trừu tượng trên sân khấu bằng việc cho vũ công hóa thân vào những hòn đá với sự hòa hợp về trang phục, ánh sáng và vũ đạo.
Không những thế, cô còn đầu tư quay hẳn clip visual ngoại cảnh theo chủ đề để trình chiếu, kết hợp với cả lời dẫn truyện trước khi bước vào ca khúc.
Việc dùng clip visual trong việc trình diễn trên sân khấu đã được Madonna và nhiều nghệ sĩ tiên phong, nhưng đến 2005 vẫn chưa thực sự phổ biến ở Việt Nam. Bởi vậy, có thể thấy, Hồng Nhung rất chịu khó học hỏi thế giới, và là ca sĩ tiên phong trong việc sử dụng visual ở Việt Nam.
Đặc biệt hơn cả, Hồng Nhung rất biết cách kết nổi mọi thứ trong một chỉnh thể thống nhất, hướng theo chủ đề định sẵn, không rời rạc.
Cả visual, vũ đạo, ánh sáng, trang phục, phối khí trong màn trình diễn ca khúc Hòn đá trong vườn đều hướng về không khí thiền học đậm chất Á Đông, phù hợp với mạch chung của toàn album Khu vườn yên tĩnh khi đó và cả chủ đề của Duyên dáng Việt Nam 2005 là "Sen".
Không những vậy, việc kết hợp phần trình diễn với nền nhạc World Music (dòng nhạc đề cao tính dân gian đương đại và sự giao thoa của văn hóa truyền thống) càng khiến mọi thứ hòa hợp hết mức có thể.
Tới chương trình Bài hát yêu thích năm 2013, Hồng Nhung lại tiếp tục gây chấn động dư luận khi lên đồng trên sân khấu trong phần trình diễn ca khúc Ngẫu hứng sông Hồng.
Vì Ngẫu hứng sông Hồng được phối lại trên nền World Music nên Hồng Nhung một lần nữa tận dụng truyền đạt tư tưởng Á Đông của mình qua việc phối kết hợp dàn dựng sân khấu pha trộn giữa Phật giáo, Đạo giáo, tôn giáo bản nguyên dân tộc (Đạo Mẫu), thể hiện một nền văn hóa gốc nông nghiệp đậm chất âm tính, dung hòa trong tiếp nhận của người Việt.
Hình ảnh Phật giáo được thể hiện qua việc đeo tràng hạt, vừa hát vừa gõ mõ kêt hợp cùng hai tượng Hồng Hạc đồng quy chầu lưng rùa của phong thủy Đạo giáo thể hiện sự thanh tịnh, thoát tục, bất diệt, diệt khổ.
Hồng Nhung rất khéo léo khi bê hai tôn giáo ngoại lai vào không gian thuần Việt của sập gụ, áo tứ thân, khăn mấn. Không những vậy, cô còn đưa cả Đạo Mẫu (tôn giáo bản nguyên của người Việt) vào bằng việc giả lên đồng, với hai thanh đồng thể hiện vũ đạo chầu hai bên.
Bằng việc dàn dựng sân khấu công phu như vậy, Hồng Nhung đã trở thành Madonna phiên bản Việt Nam khi biết tìm tòi, pha trộn tôn giáo, tín ngưỡng vào nghệ thuật âm nhạc.
Không những vậy, hình ảnh Hồng Hạc đồng quy trên lưng rùa đầu rồng và màu áo xanh (thủy) trên phông nền đỏ (hỏa) còn thể hiện triết lí âm dương – ngũ hành đậm chất Á Đông trong tín ngưỡng dân gian bản địa Việt Nam.
Rõ ràng, Hồng Nhung rất có ý thức trong việc mượn chất liệu, không vay mượn văn hóa ngoại lai quá nhiều mà luôn biết tôn văn hóa thuần dân tộc lên.
Ngoài ra, sự hòa hợp âm dương cũng là triết lí Hồng Nhung theo đuổi trong suốt cuộc đời mình, và cô đã tạo hình nó thành công vào âm nhạc theo những chủ đề nhất định.
Màn trình diễn Ngẫu hứng sông Hồng của Hồng Nhung khi ấy đã bị công chúng, báo giới liên tục gạch đá vì quá mới. Đó là nỗi đau của một Diva dám đi trước showbiz và không được nhìn nhận đúng về năng lực. Nhưng dù thế nào chăng nữa, cô vẫn là người tiên phong.
Trong đêm diễn Diva Night "Ngày xanh" diễn ra vào cuối 2015 cùng Thanh Lam, Mỹ Linh, Hà Trần, Hồng Nhung một lần nữa thể hiện sự tân tiến hơn ba diva còn lại khi là người duy nhất đầu tư vào dàn dựng biểu diễn.
Trong khi ba diva còn lại chỉ đứng hát thì Hồng Nhung lại có những lối diễn, trang phục độc đáo hơn như ngồi gõ mõ, xõa tóc rồi lại cuốn tóc, đeo khăn mấn, mặc áo tứ thân…
Đây chính là sự khác biệt hoàn toàn giữa Hồng Nhung và ba Diva còn lại trong việc trình diễn và thể hiện trên sân khấu.
Trong âm nhạc, Hồng Nhung cũng nổi tiếng là người luôn biến hóa, thay đổi và chịu khó làm mới mình.
Hồng Nhung được biết đến nhờ nhạc Trịnh, nhưng cô chưa bao giờ tự gắn mình vào nhạc Trịnh như Khánh Ly. Bằng sự linh hoạt, tinh tế và sâu sắc trong tư duy của mình, Hồng Nhung biến đổi liên tục từ nhạc Trịnh sang Phú Quang, Nguyễn Cường, Bảo Chấn, Dương Thụ, Thanh Tùng, Lê Minh Sơn…
Và khi hát nhạc của bất cứ nhạc sĩ nào, cô cũng làm hài lòng họ. Thậm chí, nhiều nhạc sĩ còn coi Hồng Nhung là nàng thơ, là người hát hay nhất nhạc của họ. Nhạc sĩ Dương Thụ từng nói: "Với riêng tôi, Nhung vẫn là người hát hay nhất những gì tôi viết".
Điều đặc biệt ở Hồng Nhung là ở mỗi lần biến hóa, làm mới mình, cô đều đầu tư công sức, tư duy, sáng tạo và để lại dấu ấn riêng, chứ không nhạt nhòa, hát cho có.
Ca sĩ Phương Thanh từng trầm trồ: "Hồng Nhung, lúc nào cũng tìm ra những ý tưởng lạ, như Khu vườn yên tĩnh khác hẳn âm nhạc của chị trước kia. Đối với một ngôi sao chín chắn, điều lạ, điều mới rất là quan trọng, chứng tỏ vị thế riêng của họ".
Ngay đối với nhạc Trịnh, Hồng Nhung cũng thể hiện nó với một sự tươi mới, sáng tạo đến khó lường, khó ngờ. Nếu những ca sĩ trước đây hát nhạc Trịnh với sự ổn định, bằng lặng, hát 10 bài như một thì riêng Hồng Nhung lại thổi vào nó nhiều kịch tính, tầng bậc khác nhau.
Chẳng hạn, chưa một ca sĩ nào hát nhạc Trịnh mà lại phiêu head voice tận B5, kéo cadenza đầy ngẫu hứng, mixed tận F5, hay belt A4 dài hàng chục giây nội lực Hồng Nhung. Cứ mỗi lần hát nhạc Trịnh, cô lại đem đến cho khán giả sự bất ngờ, khó đoán trước, và hiển nhiên là rất hay, rất thấm, không hề làm lố.
Đến nhạc sĩ Trịnh Công Sơn cũng phải thừa nhận: "Nhung đã thổi luồng gió mới vào các ca khúc của tôi, Nhung đã có cách xử lý riêng, rất nghệ sĩ".
Chính nhờ những nỗ lực, sáng tạo tuyệt vời và luôn biết đổi mới, tư duy âm nhạc, Hồng Nhung đã khiến nhiều ca sĩ đàn em phải ngưỡng mộ và nể trọng. Diva Trần Thu Hà từng nói:
"Chị Hồng Nhung giỏi trong chuyện luôn làm mới hình ảnh. Tức là nếu Mỹ Linh hướng đến sự tròn trịa về hát, Hồng Nhung hướng đến hình ảnh hoàn hảo, lên sân khấu luôn phải đẹp, nói chuyện duyên dáng, vừa phải.
Chị Nhung là người giỏi, làm nghề lâu năm nhưng mỗi lần xuất hiện vẫn gây được sức hút lớn với người xem".
Đến một người khó tính trong chuyên môn như Tùng Dương cũng phải thừa nhận: "Chị Bống là một trong những nghệ sĩ kết hợp rất hài hòa cả hai yếu tố nghe và nhìn trong âm nhạc. Vì vậy mà khi Hồng Nhung bước ra sân khấu, khán giả đều được mãn nhãn và mãn nhĩ, có cái để xem... để thưởng thức".