Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo hôm thứ 3 (26/11) vừa qua đã đưa ra bình luận chính thức về hai vấn đề Hong Kong và Tân Cương, sau khi Bộ Ngoại giao Trung Quốc phát thông cáo về việc Đại sứ Mỹ tại nước này, ông Terry Branstad, bị triệu tập; báo Bưu điện Hoa Nam Buổi sáng (SCMP - Hong Kong) đưa tin.
Cụ thể, theo SCMP, ông Pompeo đã bày tỏ sự ủng hộ đối với người dân Hong Kong và kết quả cuộc bầu cử cấp địa phương mà ông mô tả là "tự do, hòa bình và công bằng" vừa được tổ chức hồi cuối tuần trước, với số lượng cử tri đi bỏ phiếu kỉ lục (70%) và kết quả chấn động khi phe ủng hộ dân chủ giành chiến thắng tại 17/18 quận.
"Chúng tôi xin chúc mừng người dân Hong Kong. Nước Mỹ sẽ tiếp tục ủng hộ các giá trị dân chủ và quyền tự do cở bản ở Hong Kong theo khuôn khổ chính sách 'một quốc gia, hai chế độ' và nguyện vọng của người dân Hong Kong", ông Pompeo nói.
Bên cạnh vấn đề Hong Kong, ông Pompeo còn đề cập những tài liệu mật về chính sách của Bắc Kinh đối với cộng đồng người Duy Ngô Nhĩ ở Tân Cương vừa bị rò rỉ gần đây, qua đó bày tỏ quan ngại và kêu gọi Trung Quốc thả tự do cho những người được cho là bị bắt giữ.
Đại sứ Trung Quốc tại Mỹ và Bộ Ngoại giao Trung Quốc vẫn chưa có phản ứng trước những phát biểu ngày hôm qua của Ngoại trưởng Mỹ.
Những người Hong Kong ăn mừng chiến thắng của phe ủng hộ dân chủ. Ảnh: Reuters
Áp lực của Mỹ
Các phát biểu của Ngoại trưởng Pompeo và Tổng thống Mỹ Donald Trump cho thấy Washington dường như cũng đang chịu áp lực không nhỏ, SCMP bình luận.
Khi các phóng viên đặt câu hỏi liên quan đến việc Tổng thống Trump sẽ quyết định như thế nào về đạo luật Nhân quyền và Dân chủ Hong Kong, ông Pompeo đã trả lời nước đôi, lấy lý do rằng ông sẽ không vượt quyền Tổng thống và Quốc hội về vấn đề này.
Quả thực, ông Trump đang ở trong tình thế "tiến thoái lưỡng nan" khi vừa muốn đạt được thỏa thuận thương mại giai đoạn 1 với Bắc Kinh, lại chịu sức ép từ lưỡng viện về vấn đề Hong Kong.
Sau khi Thượng viện và Hạ viện Mỹ nhanh chóng thông qua dự luật về Hong Kong, phía Trung Quốc đã lập tức đưa ra lời cảnh cáo "sẽ trả đũa mạnh mẽ" và "Mỹ sẽ gánh chịu mọi hậu quả" nếu dự luật này trở thành đạo luật.
TQ có động thái mới sau chiến thắng của phe dân chủ ở Hong Kong: Triệu tập Đại sứ Mỹ, yêu cầu Mỹ "sửa sai ngay"
Reuters: Hé lộ đại bản doanh lãnh đạo TQ xử lý khủng hoảng Hồng Kông, hàng ngày báo cáo trực tiếp ông Tập
Phe ủng hộ Đại lục thua trong bầu cử, Ngoại trưởng Vương Nghị: "Dù chuyện gì xảy ra, Hong Kong vẫn là một phần của TQ"
Nếu như thỏa thuận thương mại quan trọng với chiến dịch tranh cử năm 2020 của Tổng thống Trump, thì việc phê chuẩn hay phủ quyết dự luật Hong Kong sẽ có ảnh hưởng tới thể diện của ông trong Nhà Trắng - bởi Quốc hội hoàn toàn có thể từ chối quyết định phủ quyết của ông Trump.
"[Mỹ và Trung Quốc] đang tiến rất gần đến một thỏa thuận, và [ông Trump] không muốn phá hỏng điều đó. Mặt khác, cá nhân ông ấy không quan tâm quá nhiều về vấn đề Hong Kong. Tuy nhiên ông ấy lại phải đối mặt với những nghị sĩ ủng hộ nhân quyền ở Quốc hội. Ông ấy đang cố gắng cân bằng mọi việc", ông Jeffrey Wright, một nhà phân tích chính trị bình luận.
Trước đó, ông Trump cũng từng thẳng thắn thừa nhận về những áp lực này: "Chúng ta đang ở những bước cuối cùng để đạt được một thỏa thuận rất quan trọng, có thể nói là một trong những thỏa thuận thương mại quan trọng nhất từng có. Mọi chuyện đều rất tốt, nhưng chúng ta cũng muốn thấy tình hình Hong Kong cải thiện".
Khi được hỏi về một thông điệp gửi tới Hong Kong, ông Trump cũng không thể khẳng định sẽ ủng hộ họ 100%: "Chúng ta phải sát cánh với Hong Kong, nhưng tôi cũng ủng hộ ông Tập. Ông ấy là một người bạn của tôi".
Tương tự, ông Pompeo cũng đã nói nước đôi về vấn đề Hong Kong và Tân Cương trong bài phát biểu ngày hôm qua (26/11). Tuy nhiên, ông Pompeo cho biết Bộ Ngoại giao Mỹ đã sẵn sàng thực thi trách nhiệm nếu Tổng thống Trump phê chuẩn dự luật nhân quyền và dân chủ Hong Kong.