Theo Triển vọng Dân số thế giới được công bố ngày 15/11 – ngày Dân số Thế giới, trái đất đã trở thành nhà của 8 tỷ người. Cùng với đó, Ấn Độ nhiều khả năng sẽ vượt Trung Quốc để trở thành quốc gia đông dân nhất thế giới vào năm 2023.
‘Ngày Dân số Thế giới năm nay trùng với một cột mốc quan trọng, khi chúng ta dự đoán sự ra đời của công dân thứ 8 tỷ trên hành tinh. Đây là dịp để tôn vinh sự đa dạng của chúng ta cũng như kinh ngạc trước những tiến bộ về chăm sóc sức khỏe giúp kéo dài tuổi thọ, giảm tỷ lệ tử vong ở bà mẹ và trẻ em. Đồng thời, đó là lời nhắc nhở về trách nhiệm chung của chúng ta trong việc chăm sóc hành tinh và cũng là thời điểm để suy ngẫm về những gì mà chúng ta vẫn chưa đạt được trong cam kết của mình”, Tổng thư ký LHQ António Guterres cho biết.
Dân số toàn cầu đang tăng với tốc độ chậm nhất kể từ năm 1950, giảm xuống dưới 1% vào năm 2020. Các dự báo mới nhất của LHQ cho thấy dân số thế giới có thể tăng lên khoảng 8,5 tỷ người vào năm 2030 và 9,7 tỷ người vào năm 2050. Theo dự báo, đỉnh dân số 10,4 tỷ người có thể đạt được vào năm 2080 và duy trì ở mức đó cho tới năm 2100.
Triển vọng dân số thế giới 2022 cũng cho biết tỷ lệ sinh đã giảm rõ rệt gần đây ở nhiều quốc gia. Ngày nay, 2/3 dân số toàn cầu sống ở một quốc gia hoặc một khu vực có mức sinh cả đời dưới 2,1 lần/một phụ nữ. Nó tiệm cận mức cần thiết để đạt tăng trưởng bằng 0 trong thời gian dài đối với một nhóm dân số có tỷ lệ tử vong thấp.
Dân số của 61 quốc gia và khu vực được dự báo sẽ giảm từ 1% trở lên trong khoảng thời gian từ năm 2022 đến 2050 do mức sinh thấp được duy trì và trong một số trường hợp là tỷ lệ di cư tăng cao.
Hơn một nửa mức tăng dân số toàn cầu dự kiến đến năm 2050 sẽ tập trung ở 8 quốc gia, bao gồm Cộng hòa Dân chủ Congo; Ai Cập, Ethiopia, Ấn Độ, Nigeria, Pakistan, Philippines và Cộng hòa Tanzania. Các nước châu Phi cận Sahara dự kiến sẽ đóng góp hơn một nửa mức tăng dự kiến cho đến năm 2050.
Liu Zhenmin, Phó Tổng thư ký LHQ về các vấn đề kinh tế và xã hội, cho biết: “Mối quan hệ giữa tăng dân số và phát triển bền vững rất phức tạp và đa chiều. Dân số tăng nhanh khiến việc xóa đói, giảm nghèo, chống đói và suy dinh dưỡng, tăng độ bao phủ của hệ thống y tế và giáo dục trở nên khó khăn hơn”.
Ngược lại, việc đạt được các mục tiêu phát triển bền vững, đặc biệt là những mục tiêu liên quan đến y tế, giáo dục và bình đẳng giới sẽ góp phần làm giảm mức sinh và làm chậm tốc độ tăng dân số toàn cầu.
Ở hầu hết các quốc gia thuộc châu Phi cận Sahara, cũng như một số khu vực ở châu Á, châu Mỹ La tin và vùng Caribbean, tỷ lệ dân số trong độ tuổi lao động (tù 25-64) đang tăng lên nhờ mức sinh giảm gần đây. Sự thay đổi trong phân bổ độ tuổi này mang lại cơ hội để tăng tốc phát triển kinh tế. Đây được gọi là “lợi tức nhân khẩu học” nhưng điều này không kéo dài mãi.
Để tối đa hóa lợi ích tiềm năng của việc phân bổ độ tuổi theo hướng thuận lợi, các quốc gia nên đầu tư vào việc phát triển nguồn nhân lực bằng cách đảm bảo khả năng tiếp cận chăm sóc sức khỏe và giáo dục có chất lượng ở mọi lứa tuổi cũng như thúc đẩy cơ hội việc làm hiệu quả và công việc bền vững.
Trong khi đó, tỷ lệ dân số toàn cầu trên 65 tuổi được dự báo sẽ tăng từ 10% trong năm 2022 lên 16% trong năm 2050. Tại thời điểm đó, người ta dự đoán số người trên 65 tuổi sẽ nhiều gấp đôi số trẻ dưới 5 tuổi và gần bằng với số trẻ 12 tuổi. Các quốc gia có dân số già nên thực hiện các bước để điều chỉnh các chương trình công sao cho phù hợp với lượng người già ngày càng tăng. Các biện pháp này nên bao gồm cả việc thiết lập hệ thống chăm sóc sức khỏa toàn cầu và chăm sóc dài hạn bằng cách cải thiện tính bền vững của hệ thộng thống an sinh xã hội và lương hưu.
Tuổi thọ toàn cầu đạt 72,8 vào năm 2019, tăng gần 9 năm so với năm 1990. Tỷ lệ tử vong tiếp tục giảm dẫn đến tuổi thọ trung bình toàn cầu là 77,2 vào năm 2050. Tuy nhiên, vào năm 2021, tuổi thọ trung bình của các nước kém phát triển tụt hậu 7 năm so với trung bình toàn cầu.
Đại dịch Covid-19 đã ảnh hưởng đến cả 3 thành tố của sự thay đổi dân số. Tuổi thọ toàn cầu giảm xuống còn 71 tuổi vào năm 2021. Ở một số quốc gia, các đợt đại dịch liên tiếp có thể đã làm giảm số ca mang thai và sinh con trong thời gian ngắn. Trong khi ở nhiều quốc gia khác, có rất ít bằng chứng về tác động của đại dịch với sinh sản. Tuy nhiên, đại dịch đã hạn chế di cư quốc tế.
“Động thái của các chính phủ nhằm giảm mức sinh sẽ ít có tác động đến tốc độ tăng dân số từ nay cho đến giữa thế kỷ này. Tuy nhiên, chúng sẽ có tác động tích lũy và có thể làm giảm đáng kể tốc độ sinh toàn cầu trong nửa sau của thế kỷ”, John Wilmoth, Giám đốc Ban Dân số của Ủy ban Kinh tế Liên Hợp Quốc, cho biết.
Theo Liên Hợp Quốc